به گزارش «شیعه نیوز»،طی چند سال اخیر بسیاری از رسانه‌ها در سطح کلان شهرها و استان‌ها به مبحث سن ازدواج به ویژه در مورد دختران پرداخته اند و در این راستا بسیاری از جامعه شناسان، مشاوران خانواده و ازدواج، آسیب شناسان اجتماعی و سایر مسئولان مرتبط به این حوزه، اظهار نظرهای مختلفی را از زوایای مختلف مطرح کرده اند و متفق القول بوده‌اند که شاخص اصلی در ازدواج، سن نیست بلکه بلوغ شخصیتی در این زمینه بسیار مهم است.
با وجود گسترش فضای اطلاعاتی و آموزشی با ورود ابزارهای ارتباطی جدید، همچنان در برخی از مناطق کشور به دلیل قدرت آداب و رسوم و فرهنگ حاکم در آن منطقه، دختران کم سن حتی زیر ۹ سال با مردان بالای ۳۰ سال ازدواج می کنند و در کودکی صاحب فرزند می شوند. این در حالی است که ابزارهای نوین ارتباطی به کمک آمده اند تا آموزش های درست در مورد مسائل مرتبط به ازدواج به ویژه سن مناسب را به روستاها و شهرهای مختلف انتقال دهند.
براین اساس برای فرهنگ سازی و نهادینه کردن شاخص های اصلی در امر تشکیل خانواده، لازم است رسانه های دیداری، شنیداری و مکتوب در این زمینه به صورت مستمر و گسترده فعالیت کرده و مسئولان نیز با ایجاد مراکز مشاوره ازدواج در مناطق روستایی و دورافتاده، اطلاعات لازم و ضروری را در اختیار مخاطبان خود قرار دهند.
تاثیر رسانه بر باورهای کودک همسری
رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی در این باره به خبرنگار اجتماعی ایرنا می گوید: ازدواج زودهنگام بی تردید تحت تاثیر عوامل متعددی نظیر روابط اجتماعی، پیشینه تاریخی، اقتصاد و سنت هر منطقه و خانواده است.
محمدمهدی فرقانی می افزاید: بنابراین به منظور سنجش و ارزیابی تاثیر رسانه‌ها در خصوص یک آسیب اجتماعی باید به هر یک از عوامل اجتماعی و محیطی توجه شود.
رئیس پیشین مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها ادامه می دهد: به عبارت دیگر افزایش و کاهش یک آسیب (به عنوان مثال کودک همسری) را نباید ناشی از تاثیر رسانه ها قلمداد کرد؛ رسانه به عنوان یکی از عوامل اساسی بی شک بر آسیب های اجتماعی تاثیرگذار است؛ اما هر یک از عوامل موثر به تفکیک باید مورد توجه قرار گیرد.
وی همچنین تصریح می کند: صنعت ارتباطات در کوتاه مدت در یک بازه زمانی معین، قادر به تغییر نگرش ها و رفتار نیست؛ به منظور تغییر باورها باید از هر یک از ظرفیت ها بهره برد.
فرقانی در ادامه با تاکید بر اهمیت ارتباطات سنتی می افزاید: در برخی از مناطق کشور تاثیر ارتباطات سنتی همچون گفته های یک روحانی معتمد در روستا یا سخنران مسجد از شبکه های اجتماعی و رسانه های ارتباطی تاثیرگذارتر است.
وی یادآور می شود: در برخی از مناطق محروم همچنین امکان دسترسی به شبکه های نوین ارتباطی وجود ندارد و بر این اساس برخی از خانواده‌ها از تاثیر و نتایج این شبکه ها برخوردار نمی شوند.
به عقیده این تحلیلگر ارتباطی استفاده و پذیرش برخی از پیام‌ها نیز برای خانواده های سنتی دشوار است.
فرقانی با بیان این که آثار و تبعات تغییرات فرهنگی در درازمدت آشکار می شود، می گوید: به منظور پیشگیری و کاهش آسیب های اجتماعی باید هر یک از عوامل موثر به تفکیک و نقش رسانه ها اعم از سنتی و مدرن بررسی شود و به مانند ازدواج زودهنگام انتظار تحول زودهنگام را نداشت.
سن تقویمی معیاری برای ازدواج نیست
مهدی عسکری پور روانشناس و استاد دانشگاه در زمینه شاخص های درست ازدواج می گوید: ایجاد زندگی مشترک مستلزم رشد و بلوغ فکری - شخصیتی است و سن تقویمی معیاری برای رشد فکری برای ازدواج نیست.
وی ادامه می دهد: مطابق با قانون مدنی کشور دختران بیش از ۱۳ سال و پسران بیش از ۱۵ سال به منظور ازدواج و ایجاد زندگی مشترک با محدودیت روبه رو نمی شوند و براین اساس ازدواج زودهنگام نیز در کشور با دشواری مواجه نمی شود، این در حالیست که ازدواج مستلزم رشد و بلوغ فکری و شخصیتی است؛ یک دختر و پسر برای ایجاد زندگی مشترک باید به تکامل روحی، جنسی، معنوی، مادی و اجتماعی دست یابند و سن تقویمی به طور حتم معین دستیابی به تکامل در این عرصه‌ها محسوب نمی شود.
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه باید در این زمینه آموزش های لازم به خانواده ها ارائه شود، می گوید: از نظر جنسی یک دختر در ۱۳ سالگی و یک پسر در ۱۵ سالگی به تکامل می رسند. به عبارت دیگر به منظور برقراری ارتباطات جنسی و تولید مثل به تکامل دست می یابند؛ اما ماهیت ازدواج فراتر از تولید مثل است.
عسکری پور ادامه می دهد: ازدواج در کشور به عنوان یک فرآیند فرهنگی و اجتماعی نگریسته و بر این اساس بلوغ جنسی به مفهوم زمان مناسب ازدواج قلمداد نمی شود.
به عقیده وی فرهنگ حاکم بر جامعه، نوع تفکرات، باورها و هویت جوان‌ها در مورد سن ازدواج تاثیرگذار است.
عسکری پور می گوید: ازدواج زودهنگام در صورت عدم تطابق با باورها و تفکرات نسل جوان و همچنین فرهنگ و تمدن حاکم بر جامعه سبب بروز آسیب های اجتماعی می شود.
وی با بیان این که نوجوان از منظر اقتصادی به خانواده وابسته است؛ ادامه می دهد: بر این اساس نوجوانان با ازدواج به هویت مستقل دست نمی یابد؛ به استقلال نمی‌رسد و برای حل اختلافات خانوادگی و اجتماعی هم با مساله مواجه می شوند و این امر در درازمدت بی تردید سبب آشوب و نزاع، زن آزاری، کودک آزاری و آسیب های روحی و جسمی خواهد شد و بی شک با وقوع طلاق هجمه های اجتماعی نیز آسیب های روحی و روانی متعددی را برای زنان رقم می زند.
این روانشناس می گوید: دختران از لحاظ روحی نیز در قیاس با پسران آسیب پذیرترند و در صورت شکست‌های عاطفی، فشارهای روانی که به زنان تحمیل می شود بیش از مردان است.