به گزارش «شیعه نیوز»، شهر مقدس مشهد مهم ترین قطب زیارتی و کانون اصلی گردشگری مذهبی و زیارتی در ایران است و موقعیت ممتازی میان شیعیان جهان و همه مسلمانان و غیر مسلمانان دارد. با توجه به حضور سالانه بیش از 33 میلیون زائر در این شهر، کیفیت و شرایط فرهنگی و رفاهی در مشهدالرضا می تواند نقش بسیار مهمی در تعمیق و بهبود کیفیت زیارت داشته باشد و شرایط مناسبی را هم برای تجربه معنوی زائران فراهم کند.اثر معنوی زیارت و ماندگاری آن موضوع بسیار مهمی است که از ظرفیت هویت سازی و توسعه صنایع خلاق مبتنی بر فرهنگ زیارت باید در آن استفاده کرد.با سید محمد حسین سجادی نیری، دبیر ستاد توسعه فناوری های نرم و هویت ساز معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در اینباره گفتگو کردیم که در ادامه می خوانید:
فعالیت ستاد توسعه فناوری های نرم و هویت ساز
ستاد توسعه فناوری های نرم و هویت ساز در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، تنها ستادی است که به حوزه های مرتبط با علوم انسانی، اجتماعی و فرهنگ و هنر می پردازد. این ستاد هم اکنون دو وظیفه اصلی دارد ، اول همان وظیفه ای است که بقیه ستادها در حوزه توسعه زیست بوم فناوری و نوآوری مرتبط با موضوع محوری و تخصصی خود دارند، که در اینجا همان فناوری های نرم و هویت ساز و صنایع فرهنگی است و دوم مسئولیتی که از پایان سال 96 به این ستاد واگذار شد که دبیرخانه برنامه زیست بوم توسعه شرکت های خلاق است ؛ برنامه ایست شبیه برنامه حمایت از شرکت های دانش بنیان ولی برای عرصه فرهنگ و هنر، فعالان حوزه صنایع فرهنگی و کسب و کارهای خدماتی و آی تی محور، مخصوصا آن هایی که در حوزه های نوآوری اجتماعی در عرصه های مرتبط با علوم انسانی و اجتماعی و .. فعال هستند.بنابراین این ستاد به طور جمع بندی یک وظیفه توسعه اکوسیستم و زیست بوم فناوری و نوآوری حوزه های مرتبط با فناوی های نرم و علوم انسانی و اجتماعی و صنایع فرهنگی را دارد و دوم دبیرخانه اجرایی برنامه توسعه زیست بوم شرکت های خلاق است.
قانون سند راهبردی توسعه فناوری های فرهنگی و صنایع خلاق چیست؟
سند راهبردی توسعه فناوری های فرهنگی و صنایع خلاق حدودا از 3 سال پیش در دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری قرار گرفت.به این علت که سند بالادستی هرکدام از ستادهای توسعه فناوری کشور، سندی است که در شورای عالی انقلاب فرهنگی و ستاد راهبری اجرای نقشه مصوب می شود و همه این ها برآمده از نقشه جامع علمی کشور است.در نقشه جامع علمی اولویت هایی برای فناوری کشور داریم و آن سند این موارد را احصا کرده است که برای پیگیری توسعه فناوری ها ستادهایی در کشور شکل می گیرد؛ این ستاد ها به عبارتی ستادهای هماهنگی با دستگاه های مختلف مربوط به همان حوزه است. این سند پارسال در ستاد راهبری نقشه مصوب شد و طی یکسال گذشته اصلاحاتی روی آن در حال انجام است که منتظریم در صحن شورای عالی فرهنگی مصوب شود . روالی در شورای عالی فرهنگی است به این صورت که سندهایی که معارض نداشته باشد و دستگاه ها در تدوینش هماهنگ عمل کرده اند، به صورت مستقیم مصوب فرض می شود و پس از تصویب در ستاد راهبری نقشه از طرف رئیس جمهور ابلاغ می شود که هم اکنون پیگیر این مساله هستیم.
زیارت در سند راهبردی توسعه فناوری های فرهنگی و صنایع خلاق چه نقشی دارد؟
موضوع زیارت یک مساله محوری است، البته شاید بخش های کمی در این سند به موضوع زیارت اشاره شده است؛ اما نکته این است که ما در کشور به واسطه تمایزهای فرهنگی که داریم باید روی وجوه ممیز و تفاوت ها تاکید کنیم. گردشگری و گردشگری زیارت همان وجوه ممیز در کشور است. ما اگر می خواهیم کشوری موفق در حوزه گردشگری باشیم باید به زیارت به عنوان یکی از محورهای اصلی بپردازیم و اتفاقا حوزه زیارت و گردشگری زیارت پیشران و محرک بسیاری از حوزه های جانبی مربوط به خودش است ، مانند سوغات زیارت، اقتصاد زیارت که در شهرهای زائر پذیر و زیارتی شکل می گیرد، مشاغل خانگی که می تواند در عرصه های مختلف از تهیه غذا تا المان ها و سوغاتی که می توانند به وسیله مشاغل خانگی شکل بگیرد، گردشگری زیارت روی روستاهای همجوار شهرهای زیارتی هم تاثیر دارد و می تواند اقتصاد آن روستاها را هم شکل دهد. شاید تا الان به فروش محصولات ارگانیک روستایی بی توجهی کرده ایم که از خلال یک رویکرد گردشگری زیارت می تواند اتفاق بیافتد. البته استارت آپ ها کسب و کارهای نوپا و نوآفرینی در کشور داریم که روی این مسائل کار می کنند و یا شتاب دهنده هایی که در این عرصه کار می کنند.
حمایت از حوزه شتاب دهنده های زیارت
بحث ساماندهی دو مفهوم دارد : اول اینکه عملا برای فعالان عرصه شتاب دهی ساز و کاری داشته باشیم که خود را معرفی کنند و مورد حمایت قرار بگیرند ؛ دوم اینکه این افراد بتوانند دسترسی ها و شبکه سازی ایجاد کنند برای ذی نفعان .بخش اول انجام شده است و در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری مرکز شتاب دهی نوآوری را داریم، ضمن اینکه ستادهای توسعه فناوری از شتاب دهنده های مرتبط خود حمایت می کنند.اگر افرادی سابقه فعالیت در حوزه شتاب دهی مرتبط با زیارت را دارند آمادگی پذیرش طرح های این افراد را در حوزه شتاب دهنده های زیارت داریم و از آن ها حمایت مادی و معنوی نیز می کنیم. تا هم اکنون بیش از 40 شتاب دهنده به وسیله حمایت های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در کشور ایجاد شده است.علت اینکه برای حمایت عدد اعلام نمی کنم این است که،طرح شتاب دهنده ها باید با موضوع محوری تطبیق داشته باشد.به عنوان مثال شتاب دهنده ای که در حوزه زیست فناوری فعالیت می کند نیازمند تجهیزاتی است که شاید شتاب دهنده حوزه صنایع فرهنگی به آن تجهیزات نیاز نداشته باشد ولی حمایت به نحوی است که شتاب دهنده می تواند وارد چرخه فعالیت شودو دعوت می کنم از همه شتاب دهنده های حوزه زیارت که وارد این عرصه شوند. با توجه به این پتانسیلی که در کشور وجود دارد، باید بخش خصوصی فعال شود. هم اکنون حدود 610 شرکت خلاق داریم که تقریبا حدود 10 شرکت در حوزه های مرتبط با زیارت فعال هستند.
کمک شرکت ها به یکدیگر از طریق شبکه خدمات کارگزاران خلاق
در برنامه توسعه زیست بوم ، شرکت های خلاق المان و مفهومی را با عنوان شبکه خدمات کارگزاران خلاق طراحی کرده ایم که این شبکه شامل بخش دولتی و خصوصی می شود.به عنوان مثال، شرکتی که در حوزه سوغات زائر فعالیت کرده و به بلوغی رسیده است؛ قطعا می تواند مشاوره مجموعه هایی باشد که به تازگی وارد این عرصه شده اند و اگر بتواند این خدمات را در قالب بسته هایی به شرکت ها ارائه کند، ما برای این بسته ها یارانه در نظر می گیریم و این بسته های را به سایر شرکت های خلاق مرتبط با این حوزه معرفی می کنیم. مثلا؛ 10 شرکتی که در حوزه سوغات زائر فعالیت می کنند از این شرکت خدمات را دریافت می کنند، توانمند می شوند و به حدی از قابلیت های جدید می رسند. ما به این فرآیند یارانه می دهیم و شرکت ها هزینه های کمتری پرداخت می کنند؛ در اینصورت هم شرکت بالغ تر که خدمات را ارئه می دهد منتفع مالی می شود و تعامل شبکه سازی اش بیشتر می شود و هم ما به هدف توسعه زیست بوم خود می رسیم ؛با این کار بخش خصوصی بدون کمک دولت باعث تسهیل گری در اشتغال و تولید می شود.
مرکز رشد و فناوری های فرهنگی و زیارت مشهد الگویی برای قم و شیراز
جزء نخستین مجموعه هایی که در ستاد با آن ها تعامل کردیم مرکز رشد و فناوری های فرهنگی و زیارت مشهد است. بخشی از وظایف همه ما در این عرصه گفتمان سازی و ترویج این مفاهیم است که شکل گیری این مرکز رشد در بحث ترویج و گفتمان سازی این مفهوم به ما کمک کرده است؛ ضمن اینکه این افراد توانسته اند برای ما نمونه موفق درست کنند که از همه آنان تشکر می کنم. وقتی در کشور درباره مفهومی صحبت می کنیم باید نمونه موفقی ارائه کنیم که مرکز رشد و فناوری های فرهنگی و زیارت در عرصه بسیار کمک کرده است. این مرکز رشد در مشهد می تواند الگویی برای دو شهر قم و شیراز در قالب مرکز رشد و یا مرکز نوآوری های حوزه زیارت شامل گردشگری زیارت، سوغات زیارت و.. باشد .تلاش کردیم از مرکز رشد و فناوری های فرهنگی و زیارت مشهد حمایت های مادی و معنوی داشته باشیم و تلاش می کنیم دو شهر قم و شیراز هم در این عرصه فعال شوند.
گردشگری زیارت می تواند یکی از محرک های صنایع خلاق و فرهنگی در کشور باشد
وقتی از توسعه اقتصادی شرکت ها صحبت می کنیم باید به مزیت های رقابتی و وجوه ممیزی و تمایزها توجه کنیم. وقتی با بازاری مواجه هستیم که سالانه 60 میلیون زائر در سه شهر مشهد، قم و شیراز دارد و مرزها را در نوردیده و افراد از خارج به ایران می آیند و می توانیم خدمات خود را عرضه کنیم. قطعا شهرهای زیارتی اگر محور فعالیت های فرهنگی و اقتصاد فرهنگی حوزه گردشگری زیارت باشد، بسیاری از موضوعات دیگر شامل تبلیغات، مد و فرهنگ و خوراک را شامل می شود و گردشگری زیارت به عنوان یکی از پیشران ها و محرک های جدی حوزه صنایع خلاق و فرهنگی در کشور می تواند باشد و ما در تلاشیم با مرکز رشد و فناوری های فرهنگی و زیارت پارک علم و فناوری خراسان رضوی،الگوهای موفقی ایجاد کنیم و این بحث را تسری دهیم.