شیعه نیوز:
پرسش
استمرار نسل بشر چگونه بوده و فرزندان حضرت آدم)ع( با چه کسانی ازدواج کردند؟ مگر می‌شود ائمه صحبت‌هایشان و کلامشان تناقض داشته باشد؛ چون امامان هر کدام تفسیری متفاوت در این خصوص داشته‌اند؟ آیا این روایات نامعتبر است چون تناقض دارند؟
پاسخ اجمالی
امامان معصوم( علیه السلام ) وارث علم الهی پیامبر و امامان سابق خود هستند. آنها معدن علم الهی و عالمان حقیقی به ظاهر و باطن قرآن بوده و مفسران اصلی قرآن به شمار می‌روند.[1] با توجه به این‌که منشأ و سرچشمه علوم اهل بیت( علیه السلام )، یک منبع و یک منشأ است، طبیعتاً و در واقع (مقام ثبوت)، نباید اختلافی بین فرمایشات این بزرگواران باشد. ولی با مراجعه به احادیث منقول از معصومین (در مقام اثبات)، اختلافات و تضادهایی بین روایات دیده می‌شود؛ بلکه ممکن است از یک شخص، دو روایت متفاوت و متضاد نقل شده باشد. این‌گونه روایات را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
1. روایات قابل جمع: این روایات، احادیث متفاوتی هستند که هرچند در ظاهر با یکدیگر تضاد دارند، ولی با تأمّل و تدبّر، می‌توان همه آنها را مورد قبول دانست. همچون روایاتی که در تفسیر یک واژه قرآنی آمده که هرکدام بیانگر یک مصداق برای آن مفهوم است.
2. روایات غیر قابل جمع: این دسته از روایات، نقل‌هایی است که نمی‌توان همه آنها را صحیح دانست و فقط باید به یکی یا برخی از آنها تمسک کرد. علت وجود چنین مسئله‌ای می‌تواند جعل کردن روایت به نام برخی ائمه( علیه السلام )، اشتباه راویان در نقل یا نسخ حدیث، تقیه در ارائه برخی گزارش‌ها و... باشد. در این حالت با مراجعه به سند روایت و نیز متن آن، و با استفاده از قوانین و قواعدی که برای ترجیح دادن روایتی بر روایات متضاد آن وجود دارد، روایت قوی را بر دیگر روایات، ترجیح می‌دهند.[2]
درباره کیفیت ازدواج فرزندان حضرت آدم( علیه السلام ) نیز به همین گونه است؛ یعنی اگر روایات آن قابل جمع نباشند، می‌توان با استفاده از مرجّحات سندی و متنی، یک نقل را بر نقل‌های دیگر ترجیح داده و معتقد به آن شد. با ذکر این نکته که چگونگی استمرار نسل آدمیان از اموری نیست که علم به آن از ضروریات بوده و دینداری بدون آن ناقص باشد.
[1]. نک: «علم ائمه( علیه السلام ) نسبت به ظاهر و باطن قرآن»، 64096.
[2]. نک: «راه حل در تعارض دو دلیل»، 29160؛ «تشخیص و تمییز احادیث صحیح»، 1937.
T