آیا جن‌ها غذا می‌خورند؟ آیا آنها مانند انسان‌ها به کار و فعالیت‌هایی مانند کشت و صنعت، اشتغال دارند؟

پرسش
آیا جنّیان غذا می‌خورند؟ اگر می‌خورند چه چیزی می‌خورند؟ آیا مانند انسان کشت و زرع می‌کنند؟
پاسخ اجمالی
درباره خوردن و نوشیدن جنّیان چند دیدگاه وجود دارد:
1. آنان نه می‌خورند و نه می‌آشامند.[1]
2. آنان هم غذا می‌خورند و هم آب می‌آشامند.[2] چنان‌که در روایتی امام صادق( علیه السلام ) فرمود: «وقتی غذا می‌خورید، در اول و انجام آن "بسم الله" بگویید؛ زیرا وقتی بنده پیش از خوردن نام خدا ببرد، شیطان با او نمی‌خورد و اگر نام خدا را نبرد، شیطان از آن غذا می‌خورد و زمانی که در پایان غذا نام خدا را ببرد، شیطان آنچه را خورده، قى می‌کند‏».[3]
البته این در صورتی است که غذای شیطان که از جنیان بوده را به تمام جنیان سرایت دهیم.
در روایاتی - با چشم‌پوشی از بررسی سندی- نیز غذاهایی برای جنّ معرفی شده است:
1. استخوان
على بن اسباط می‌گوید: ابوحمزه ثمالی غذایى تهیّه کرده و گروهی از ما را دعوت کرد، هنگام خوردن غذا ابوحمزه شخصى را دید که استخوانى را به‌کلّى پاک نمود، او را صدا زد که این کار را نکن؛ زیرا از على بن الحسین( علیه السلام ) شنیدم که می‌فرمود: «استخوان را کاملاً برهنه نسازید؛ زیرا جنّیان را نیز سهمی در آن است و اگر چنین کنید چیزى ارزشمندتر از استخوان را از خانه‌تان می‌رباید».[4]
2. مدفوع حیوانات
در روایتی وارد شده است که: «استنجاء به مدفوع حیوانات و استخوان جایز نیست؛ زیرا گروهی از جنیان که به نمایندگی از جانب دیگر جنیان به خدمت پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) آمدند و گفتند: ای پیامبر خدا! سهمی به ما بده!، پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) مدفوع حیوانات و استخوان را به عنوان سهمی برای آنان مقرّر کرد».[5]
3. باقیمانده گوشت و چربی
امیر مؤمنان علی( علیه السلام ) فرمود: «باقیمانده گوشت و چربی را از تن فرزندانتان بزدایید، زیرا شیاطین چربى را بو می‌کنند و کودک در رختخوابش فریاد می‌کشد و می‌ترسد و دو فرشته کاتب اذیت می‌شوند».[6]
چگونگی غذا خوردن جنیان
شاید بتوان در مورد چگونگی غذا خوردن جن‌ها گفت که آنها بلعیدن ندارند، بلکه غذا را بو و استنشاق می‌کنند.[7]
فعالیت جنّیان
در مورد فعالیت و کار کردن جن‌ها باید گفت؛ به‌طور کلی در آیات قرآن به برخی از کارهای آنها اشاره شده است:
«و از جن‏ کسانى به دستور و به اذن خدا برای او (حضرت سلیمان) کار می‌کردند، و هر یک از امر ما منحرف می‌شد از عذابى سوزان به وى می‌چشاندیم».[8] در آیه بعد به بخشى از کارهاى مهم تولیدى گروه جن که به فرمان سلیمان انجام می‌دادند اشاره کرده، می‌فرماید: «سلیمان هر چه می‌خواست از معبدها، تمثال‌ها، و ظرف‌هاى بزرگ غذا که همچون حوض‌هاى بزرگ بود، و دیگ‌هاى عظیم ثابت براى او تهیه می‌کردند.‏».[9]
همچنین در برخی گزارش‌های تفسیری اعلام شده که جنّیانی در خدمت سلیمان نبی( علیه السلام ) بودند، برخی محصولات؛ را تولید می‌کردند و کارهای صنعتی انجام می‌دادند.[10] بنابراین، فعالیت و کارکردن جنّیان دور از ذهن نیست.

[1]. طباطبائى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج ‏17، ص 34، قم، دفتر انتشارات اسلامى‏، چاپ پنجم، 1417ق‏.
[2]. ر. ک: ابوالفتوح رازى، حسین بن على‏، روض الجنان و روح الجنان فى تفسیرالقرآن‏، ج ‏1، ص 212، مشهد، بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى‏، چاپ اول، 1408ق‏.
[3]. برقى، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن‏، محقق، محدث، جلال الدین‏، ج‏ 2، ص 432، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1371ق.
[4]. صدوق، محمّد بن على‏، من لا یحضره الفقیه، ج‏ 3، ص 350، دفتر انتشارات اسلامى‏، چاپ دوم‏، 1413ق.
[5]. من لا یحضره الفقیه، ج‏ 1، ص 30.
[6]. صدوق، محمد بن على‏، الخصال‏، محقق، غفارى، على اکبر، ج ‏2، ص 632، قم، مؤسسه نشر اسلامی‏، چاپ اول، 1362ش‏.
[7]. مجلسى، محمدتقى‏، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج ‏1، ص 115، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور، چاپ دوم‏، 1406ق.
[8]. سبأ، 12.
[9]. سبأ، 13.
[10]. ر.ک: «ساخت صابون، نوره و... در زمان حضرت سلیمان( علیه السلام )»، 76887.

آیات مرتبط

سوره الأنعام (100) : وَجَعَلُوا لِلَّهِ شُرَكَاءَ الْجِنَّ وَخَلَقَهُمْ ۖ وَخَرَقُوا لَهُ بَنِينَ وَبَنَاتٍ بِغَيْرِ عِلْمٍ ۚ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَىٰ عَمَّا يَصِفُونَ
سوره الأنعام (112) : وَكَذَٰلِكَ جَعَلْنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوًّا شَيَاطِينَ الْإِنْسِ وَالْجِنِّ يُوحِي بَعْضُهُمْ إِلَىٰ بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُورًا ۚ وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ مَا فَعَلُوهُ ۖ فَذَرْهُمْ وَمَا يَفْتَرُونَ
سوره الأنعام (128) : وَيَوْمَ يَحْشُرُهُمْ جَمِيعًا يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ قَدِ اسْتَكْثَرْتُمْ مِنَ الْإِنْسِ ۖ وَقَالَ أَوْلِيَاؤُهُمْ مِنَ الْإِنْسِ رَبَّنَا اسْتَمْتَعَ بَعْضُنَا بِبَعْضٍ وَبَلَغْنَا أَجَلَنَا الَّذِي أَجَّلْتَ لَنَا ۚ قَالَ النَّارُ مَثْوَاكُمْ خَالِدِينَ فِيهَا إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ ۗ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَلِيمٌ
سوره الأنعام (130) : يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ أَلَمْ يَأْتِكُمْ رُسُلٌ مِنْكُمْ يَقُصُّونَ عَلَيْكُمْ آيَاتِي وَيُنْذِرُونَكُمْ لِقَاءَ يَوْمِكُمْ هَٰذَا ۚ قَالُوا شَهِدْنَا عَلَىٰ أَنْفُسِنَا ۖ وَغَرَّتْهُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَشَهِدُوا عَلَىٰ أَنْفُسِهِمْ أَنَّهُمْ كَانُوا كَافِرِينَ
سوره الأعراف (38) : قَالَ ادْخُلُوا فِي أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ فِي النَّارِ ۖ كُلَّمَا دَخَلَتْ أُمَّةٌ لَعَنَتْ أُخْتَهَا ۖ حَتَّىٰ إِذَا ادَّارَكُوا فِيهَا جَمِيعًا قَالَتْ أُخْرَاهُمْ لِأُولَاهُمْ رَبَّنَا هَٰؤُلَاءِ أَضَلُّونَا فَآتِهِمْ عَذَابًا ضِعْفًا مِنَ النَّارِ ۖ قَالَ لِكُلٍّ ضِعْفٌ وَلَٰكِنْ لَا تَعْلَمُونَ

T