شیعه نیوز:
پرسش
با سلام؛ در عبارت زیر جمله «و لم اکن لاستعبد رجلاً اعتقه الله من النار»، به چه معنا است؟ «عن الحسین بن علی( علیه السلام ): انه دخل المستراح فوجد لقمه ملقاه، فدفعها الی غلام له و قال یا غلام اذکرنی بهذه اللقمه اذا خرجت، فاکلها الغلام، فلما خرج الحسین بن علی قال: یا غلام اللقمه؟ قال: اکلتها یا مولای! قال: انت حرلوجه الله! فقال رجل: اعتقته؟! قال: نعم، سمعت رسول الله( صلی الله علیه و آله و سلم ) یقول من وجد لقمه ملقاه فمسح او غسل منها، ثم اکلها لم تستقر فی جوفه الا اعتقه الله من النار و لم اکن لاستعبد رجلاً اعتقه الله من النار».
پاسخ اجمالی
در برخی منابع روایی نقل شده است: امام حسین بن علی( علیه السلام ) وارد دست‌شویی(مستراح) شد، لقمه غذایی را دید که آن‌جا روى زمین افکنده شده بود، آن‌را برداشت و به غلامش سپرد، و فرمود: هنگامى که از این‌جا خارج شدم آن‌را به من برگردان، ولى غلام آن لقمه را خورد. هنگامى که امام حسین( علیه السلام ) از آن‌جا بیرون آمد، به غلام فرمود: آن لقمه را بده! غلام گفت: مولاى من! آن‌را خوردم! امام حسین( علیه السلام ) فرمود: تو در راه خدا آزادى! مردى به آن‌حضرت گفت: واقعاً غلامت را آزاد کردى؟! امام حسین( علیه السلام ) فرمود: آرى، از جدّم رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) شنیدم که می‌فرمود: هر کس لقمه‌ای بیابد و آلودگی‌های آن را زدوده و یا آن‌را بشوید و بخورد، آن لقمه در شکم وى قرار نمی‌گیرد، مگر آن‌که خداى متعال او را از عذاب جهنم آزاد کند. و من شخصى را که خدا از جهنم آزادش کرده، در غلامی خود نگه نمی‌دارم.[1]
و جمله «و لم اکن لاستعبد رجلاً اعتقه الله من النار»،(و من کسى نیستم که شخصى را که خدا از جهنم آزاد کرده به غلامى بپذیرم)، در حقیقت به این معنا است که از نظر من کسی که در مبارزه با اسراف، پروردگار عالم او را از آتش دوزخ نجات داده، مقامش بالاتر از آن است که هنوز در بردگی بماند، بلکه در دنیا نیز باید مانند آزادگان زندگی کند.
گزارشی تقریبا با همین مضمون از امام باقر( علیه السلام ) نیز وجود دارد که آن‌حضرت وارد بیت الخلا شد و لقمه نانى را یافت که در کنار آن محل افتاده بود، آن‌را برداشت و شست و به خدمت‌کار خود فرمود: این تکه نان پیش تو باشد تا وقتى که بیرون آمدم آن‌را بخورم، هنگامى که آن‌حضرت بیرون آمد به غلام فرمود: آن لقمه کجا است؟ جواب داد: اى فرزند رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) من آن‌را خوردم. امام فرمود: همانا آن لقمه در شکم کسى جاى نمی‌گیرد، مگر این‌که بهشت بر او واجب می‌شود، پس برو که تو آزادى، و من دوست ندارم کسی را که از اهل بهشت است، در خدمت خود داشته باشم.[2]
این روایات در حقیقت بیان‌گر اهمیت نعمت‌های الهی است، به این بیان که صرف نظر کردن از لقمه غذایی که در محیط نامناسبی نیز قرار گرفته، در نظر عادی ممکن است چیزی به حساب نیاید، اما در نظر پروردگار، اسراف نکردن تا اندازه‌ای اهمیت دارد که گرفتن همان لقمه و تمیز کردن و خوردن آن می‌تواند خیر و برکت فراوانی را برای فردی به دنبال بیاورد که این کار را انجام داده است.
[1]. علی بن موسی (امام هشتم)، صحیفة الإمام الرضا ع، محقق، مصحح، نجف، محمد مهدی، ص 80، مشهد، کنگره جهانی امام رضا ع، چاپ اول، 1406ق.
[2]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 1، ص 27، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.
آیات مرتبط
سوره الأنعام (141) : وَهُوَ الَّذِي أَنْشَأَ جَنَّاتٍ مَعْرُوشَاتٍ وَغَيْرَ مَعْرُوشَاتٍ وَالنَّخْلَ وَالزَّرْعَ مُخْتَلِفًا أُكُلُهُ وَالزَّيْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُتَشَابِهًا وَغَيْرَ مُتَشَابِهٍ ۚ كُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَآتُوا حَقَّهُ يَوْمَ حَصَادِهِ ۖ وَلَا تُسْرِفُوا ۚ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ
سوره الأعراف (31) : يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا ۚ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ
سوره الإسراء (26) : وَآتِ ذَا الْقُرْبَىٰ حَقَّهُ وَالْمِسْكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَلَا تُبَذِّرْ تَبْذِيرًا
سوره الإسراء (27) : إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ ۖ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا
سوره الفرقان (67) : وَالَّذِينَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَٰلِكَ قَوَامًا
T