این‌که در برخی از نوشته‌ها ادعا شده است، ذبیح حضرت ابراهیم( علیه السلام ) اسحاق بوده نه اسماعیل، آیا این ادعا صحت دارد؟

شیعه نیوز:
پاسخ اجمالی

اگرچه «غلام علیم» و «غلام حلیم» در بسیاری از آیات ناظر به اسحاق( علیه السلام ) است، اما با توجه به ترتیب موجود در سوره صافات که در آیه 112، بعد از آن که توضیحاتی در مورد داستان ذبح می­دهد، بشارت به فرزندی به نام اسحاق را مطرح می­کند. این آیات برای ما مشخص می­نماید که اساساً موضوع ذبح قبل از تولد اسحاق بوده است. بنابر این، اگرچه قرآن کریم در مسئلۀ ذبح به اسم هیچ­یک از اسماعیل و یا اسحاق اشاره­ای نکرده است. اما «وَ بَشَّرْناهُ بِإِسْحاقَ نَبِیًّا مِنَ الصَّالِحین»؛[1]ما او را به اسحاق- پیامبرى از شایستگان- بشارت دادیم!

متضمن بشارت به ولادت اسحاق ( علیه السلام ) است؛ به دلیل این­که:

1. این بشارت، بعد از بشارت قبلى است که از تولد اسماعیل خبر مى‏دهد، و مى‏فرماید: «فَبَشَّرْناهُ بِغُلامٍ حَلِیمٍ» و دنبالش فرمود:«فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْیَ»، صریح در این است که ذبیح غیر از اسحاق بوده، بلکه اسماعیل است.[2]
2. از این گذشته، بشارت نبوت نشان مى‏دهد که اسحاق باید زنده بماند و وظائف نبوت را انجام دهد، و این با مسئلۀ ذبح سازگار نیست.[3]
3. همچنین تصریح به نام اسحاق شاهد آن است که در آیه جلوتر (فَبَشَّرْناهُ بِغُلامٍ حَلِیمٍ) مراد اسماعیل ذبیح است. شواهد و دلایل دیگری که می تواند مؤید این باشد که مراد از «غلام حلیم» اسماعیل است، این است که ذبح به طور حتم در منا و در انجام مناسک حج بوده است. نیز اسماعیل در سرزمین بطحا و مکه سکونت داشت، نه اسحاق؛ زیرا او در شام ساکن بوده است.[4]
4. شاهد دیگر می­تواند این باشد که اسحاق از مادری به نام ساره، در حالی­که نازا بود و در سن پیری متولد شد و قضیه ذبح جلوتر از این اتفاق افتاد.

[1]. صافات، 112.

.[2] ر. ک: طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج ‏17، ص 153، سوره انعام ذیل داستان ابراهیم ( علیه السلام )، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ پنجم، 1417 ق؛

[3]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏19، ص 129، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1374ش.

[4]. حسینى همدانى، سید محمد حسین، انوار درخشان، ج ‏14، ص 58، کتابفروشى لطفى، تهران، 1404ق.

آیات مرتبط

سوره الصافات (102) : فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْيَ قَالَ يَا بُنَيَّ إِنِّي أَرَىٰ فِي الْمَنَامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ فَانْظُرْ مَاذَا تَرَىٰ ۚ قَالَ يَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ ۖ سَتَجِدُنِي إِنْ شَاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِينَ
سوره الصافات (103) : فَلَمَّا أَسْلَمَا وَتَلَّهُ لِلْجَبِينِ
سوره الصافات (104) : وَنَادَيْنَاهُ أَنْ يَا إِبْرَاهِيمُ
سوره الصافات (105) : قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْيَا ۚ إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ
سوره الصافات (106) : إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ الْبَلَاءُ الْمُبِينُ

T