شیعه نیوز:
پرسش
در داستان حضرت ابراهیم ( علیه السلام ) می خوانیم که آتش او را نسوزاند، بلکه تبدیل به گلستان شد. از طرفی قانون علیت کلی بوده و در همه موارد کاربرد دارد. با توجه به این که ذات آتش علت در سوزانندگی است، چگونه قانون علیت در این مورد نقض شده است؟ آیا از لحاظ علمی توجیهی برای این موضوع می توان یافت؟
پاسخ اجمالی
علیت هر موضوعی برای موضوع دیگر، وابسته به خواصی است که در موضوع اول قرار دارد و اگر خواص آن به طریق طبیعی و یا اعجاز تغییر یابد، طبیعتا دیگر نمی تواند علت برای موضوع دوم باشد.
آتش ابراهیم نیز با اعجاز خداوند دچار تغییر و تحولاتی شده و تبدیل به گلستان شد و بر همین اساس، ویژگی های قبلی خود را از دست داد. بر این اساس، جای تعجب نیست که ابراهیم ( علیه السلام ) در گلستانی که قبلا آتش بوده، سالم مانده و دچار سوختگی نشود.
پاسخ تفصیلی
قبل از آغاز پاسخ، توجه شما را به یک موضوع ثابت شده علمی جلب می کنیم:
می دانیم که "آب" در ذات خود دشمن "آتش" بوده و می توان آن را از بهترین وسائل برای مهار آتش دانست، اما همین آب، مرکب از دو عنصر "ئیدروژن" و "اکسیژن" می باشد که اگر با کمک کاتالیزور، آب را به دو عنصر سازنده خود تفکیک کنیم، یکی از آنها(ئیدروژن) در تماس با آتش منفجر شده و دیگری (اکسیژن)، آتش را شعله ور تر می سازد؛ یعنی این دو عنصر، دقیقاً کاری مخالف با آب که ترکیبی از آنها است را انجام می دهند و این موضوع نیز هیچ منافاتی با اصل علیت ندارد!
بعد از دقت در نمونه اشاره شده، باید دانست که امروزه، علم ثابت کرده که چنین فعل و انفعالات و تغییر و تبدیل هایی محال و غیر ممکن نیست و بنابر اصل پذیرفته شده ای که "ماده و انرژی هیچ گاه از بین نرفته، بلکه دائما به یکدیگر تبدیل می شوند"، می توان گفت: امکان تبدیل انرژی موجود در آتش به ماده وجود دارد و از لحاظ علمی محال نیست، گرچه در حالت طبیعی، امکان تبدیل سریع آن به گل و گیاه، دور از ذهن بشر بوده و به عبارتی "محال عادی" است، اما چون این تغییر و تحول، "محال علمی" نیست، بعید نیست که بشر نیز بتواند در آینده این کار را انجام دهد که البته در آن زمان نیز توانایی انسان در تبدیل انرژی به ماده محدود بوده و طی مدت زمان زیادی، شاید بتواند تنها مقدار اندکی ماده را از انرژی استحصال نمود.
اما پروردگار با توجه به قدرت نامحدودی که دارد، به سادگی می تواند حجم وسیعی از انرژی را در یک چشم به هم زدن به هر ماده ای که می خواهد تبدیل کند و این کار را در جریان سوزاندن حضرت ابراهیم ( علیه السلام ) انجام داده و آتش نمرودیان را در زمان اندکی به گلستان تبدیل نمود، بدون آن که خللی در اصل علیت به وجود آید؛ زیرا آتشی سوزاننده است که خواص و ویژگی های مربوطه را داشته باشد، اما اگر همان آتش تبدیل به گلستان شد، دیگر ویژگی های قبلی در آن وجود ندارد تا از نسوختن فردی در آن تعجب کنیم، همان گونه که آبی مهار کننده آتش است که نوع خاصی از ترکیب اکسیژن و ئیدروژن در آن وجود داشته باشد، اما هرگاه این ترکیب تغییر یابد، نه تنها به مهار آتش کمکی نمی کند، بلکه به گسترش دامنه آن می انجامد.
چنین مواردی که از لحاظ عقلی محال نبوده، اما توانایی بشر برای انجام و یا سرعت عمل در آن محدود است، اگر در برابر چشم انسان ها انجام شود، نام "اعجاز" و "معجزه" را بر آن می نهند.
آیات مرتبط
سوره الأنبياء (69) : قُلْنَا يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ
T