شیعه نیوز:
پرسش
در چه سوره‌ای از قرآن حضرت ابراهیم( علیه السلام ) پدر مؤمنان نامیده شده است؟
پاسخ اجمالی
خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «وَ جاهِدُوا فِی اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ هُوَ اجْتَباکُمْ وَ ما جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّةَ أَبیکُمْ إِبْراهیمَ هُوَ سَمَّاکُمُ الْمُسْلِمینَ مِنْ قَبْلُ وَ فی هذا»؛[1] در راه خدا جهاد کنید و حق آن‌را ادا کنید. خدا شما را برگزیده است. و پروردگار در دین اسلام کار پر مشقتی را بر عهده شما قرار نداد. این همان دین پدرتان ابراهیم است. او است که شما را پیش از این و در این قرآن مسلمان نامید.
در این آیه ابتدا خدا دستور به امر جهاد می‌دهد. سپس خطاب به مسلمانان می‌فرماید که من شما را برگزیدم؛ یعنی اگر شما برگزیده خدا نبودید، این مسئولیت و دیگر مسئولیت‌ها بر دوش شما قرار داده نمی‌شد. البته این دستورات، تکالیف شاقی نیستند؛ زیرا هماهنگ با فطرت انسانی هستند.[2]
در ادامه می‌فرماید: این دین اسلام، همان دین پدرتان حضرت ابراهیم( علیه السلام ) است. البته برخی معتقدند که قرآن حضرت ابراهیم را پدر مسلمانان خوانده، به این دلیل است که او اولین مسلمان به شمار می‌رود.[3] از این بخش دو مطلب استفاده می‌شود.
اول این‌که دین اسلام، همان دین حضرت ابراهیم است، البته با شرایط و ویژگیهای خاص خود.
دوم این‌که حضرت ابراهیم پدر معنوی مسلمانان است. البته این منصب پدری مختص به حضرت ابراهیم نبوده و پیامبر گرامی اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) و حضرت علی( علیه السلام ) هم پدر معنوی امت اسلام به‌شمار می‌روند. حضرت امام علی( علیه السلام ) در این‌باره می‌فرماید: شنیدم که پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) می‌فرمود: «أَنَا وَ عَلِیٌ أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّة»؛[4] من و علی پدر این امّت هستیم.
[1]. حج، 78.
[2]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 14، ص 138، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش.
[3]. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 14، ص 412، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، 1417ق.
[4]. التفسیر المنسوب إلی الامام العسکری، ص 330، مدرسه امام مهدی(عج)، قم، چاپ اول، 1409ق.
آیات مرتبط
سوره الحج (78) : وَجَاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ ۚ هُوَ اجْتَبَاكُمْ وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ ۚ مِلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرَاهِيمَ ۚ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمِينَ مِنْ قَبْلُ وَفِي هَٰذَا لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهِيدًا عَلَيْكُمْ وَتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ ۚ فَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَاعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلَاكُمْ ۖ فَنِعْمَ الْمَوْلَىٰ وَنِعْمَ النَّصِيرُ
T