پاسخ اجمالی
واژه‌ی «مجوس» که در زبان عربی به زرتشتیان اطلاق می شود، برگرفته از واژه‌ی «مگوش» یا «مگو» از فارسی باستان است که پس از ورود به زبان یونانی به شکل «ماگوس» در آمد. (واژه‌ی magic در انگلیسی برگرفته از همین واژه است). با ورود به زبان عربی این واژه شکل «مجوس» را به خود گرفت. دین زرتشی که دین مجوسیان است، با کتاب های مقدس (تورات و انجیل) ارتباط دارد. در کتاب مقدس از خود این دین نام برده نشده است، اما از سلاطین ایران در هشت صحیفه از صحیفه های تورات نام برده شده است.
پاسخ تفصیلی
قبل از ظهور زرتشت، یعنی پیش از پادشاهی مادها، بومیان غیر آریایی ایران، دینی داشتند که "آیین مغان" نامیده می شد. کلمه "مغ " (مگوش) در زبان قدیم ایران به معنای خادم بوده است. [1]
در زبان عربی به " موغوش"، " مجوس" گفته می شود، که به پیروان دین زرتشتی اطلاق می شود. ولی در اصل " مجوس"، به طرفداران زرتشت گفته نمی شود. اکنون ثابت شده است که " مجوس" به پیروان مادها گفته می شد که قبل از زرتشت زندگی می کردند. در اوستا واژه " مجوس"، در شأن معارضان زرتشت استعمال شده است. ولی چون در سرزمین های اعراب و بلاد شام، اهل ماد به " موغوش" مشهور بودند، به پیروان زرتشت نیز " مجوس" گفته شد. [2]
واژه "مجوس" فقط یک بار در قرآن مجید مطرح شده [3] و با توجه به این که در برابر مشرکان و در صف ادیان آسمانى قرار گرفته است، چنین بر مىآید که آنها داراى دین، کتاب و پیامبر بودهاند. برخی از روایات ما نیز این مطلب را تأیید می کند. روزی اشعث بن قیس از امام علی ( علیه السلام ) پرسید: چگونه از مجوسیان جزیه می گیرید، (حال آن که جزیه گرفتن، فقط از اهل کتاب جایز است) و مجوسیان کتاب آسمانی ندارند؟ حضرت در پاسخ فرمود: «چنین نیست که گمان می کنی! آنان دارای کتاب آسمانی بودند و خداوند رسولی را برایشان مبعوث کرد . ..». [4]
تردیدى نیست که امروز، مجوس به پیروان زردشت گفته مىشود، [5] و یا لااقل پیروان زردشت بخش مهمى از آنان را تشکیل مىدهند، ولى تاریخ خود زردشت، زیاد روشن نیست. زرتشتیان به نام های "مجوسی"، "گبر" و "پارسی" خوانده می شوند. [6]
براساس نظریه مشهور، زرتشت (پیامبر آیین زرتشتیان)، در سال 660 قبل از میلاد به دنیا آمد و در 630 قبل از میلاد، (در سن 30 سالگی) به پیامبری مبعوث شد. گفته می شود وی در سال 583 قبل از میلاد، در سن 77 سالگی در آتشکده ای در بلخ (افغانستان) به دست تورانیان کشته شده است.
دین زرتشتی که دین مجوسیان است، با کتاب های مقدس (تورات و انجیل) ارتباط دارد. در کتاب مقدس از خود این دین نام برده نشده است، اما از سلاطین ایران در هشت صحیفه از صحیفه های تورات نام برده شده است. در کتاب اول اناجیل (انجیل متی) می خوانیم: از اولین کسانی که به دیدار عیسای تازه متولد شده، آمدند چند نفر از حکمای سمت شرق بودند که به آنان "مغ " گفته می شد. [7] یهوه از پادشاه زرتشتی، کوروش را با عنوان "مسیح" خود، یاد می کند. [8]
در خلال چند صد سال گذشته، زرتشتیان عالم دینی را حفظ کرده اند که در میان همه ادیان عالم بیشتر از همه به صورت موروثی در آمده است. در حقیقت امروزه پیروان دین زرتشتی از نظر تعداد، بسیار اندک بوده و کوچک ترین جامعه دینی در میان یازده دین متشکل و زنده جهان را تشکیل می دهند. [9] امروزه حدود صد و پنجاه هزار نفر از آنان در هندوستان و حدود پنجاه هزار نفر از ایشان نیز در یزد، کرمان و تهران ساکن هستند. [10]
کتاب زرتشتیان
اوستا، کتاب زرتشتیان است که به معنای اساس و بنیاد و متن است. این کتاب به خط و زبان اوستایی نوشته شده است که به ایران باستان تعلق دارد و با زبان های پهلوی و سانسکریت، هم ریشه است. زرتشتیان علاوه بر اوستا، تفسیری به نام " زَند اوستا" و کتب مقدس دیگری به زبان پهلوی دارند. [11]
[1] توفیقی، حسین، آشنایی با ادیان بزرگ، ص 56، نشر سمت، تهران، 1386.
[2] شیخ مفید، محمد بن محمد،تصحیح الاعتقادات،ص134، پاورقی.
[3] حج؛ 17، "إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ الَّذِینَ هادُوا وَ الصَّابِئِینَ وَ النَّصارى وَ الْمَجُوسَ وَ الَّذِینَ أَشْرَکُوا إِنَّ اللَّهَ یَفْصِلُ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ إِنَّ اللَّهَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ".
[4] عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، ج 3، ص 457، اسماعیلیان، قم، 1415.
[5] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 14، ص 44، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1374.
[6] آشنایی با ادیان بزرگ ، ص 57.
[7] رابرت هیوم، ادیان زنده جهان، ترجمه عبدالرحیم گواهی، ص 268، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1369.
[8] کتاب اشعیای نبی، باب چهل و پنجم، آیه 1، به نقل از کتاب ادیان زنده جهان.
[9] ادیان زنده جهان، ص 269 .
[10] آشنایی با ادیان بزرگ، ص 62 .
[11] آشنایی با ادیان بزرگ، ص 58 و 59.
آیات مرتبط
سوره الحج (17) : إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالصَّابِئِينَ وَالنَّصَارَىٰ وَالْمَجُوسَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُوا إِنَّ اللَّهَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ
T