آیا حضرت لیلی ( سلام الله علیها ) مادر حضرت علی اکبر ( علیه السلام ) در کربلا حضور داشته است؟

شیعه نیوز:
پاسخ اجمالی
با جست‌وجو در کتاب‌های تاریخی، حضور مادر حضرت علی اکبر ( علیه السلام ) در کربلا ثابت نشده است.
پاسخ تفصیلی
با جست‌وجو و تحقیق در کتاب‌های تاریخی، می‌توان به این نتیجه رسید که هیچ‌کدام از آنها، بویژه کتاب‌ها و مقاتلی که به واقعۀ کربلا اهمیت داده‌اند و اسم بزرگان و دیگر زنان امام حسین ( علیه السلام ) و جوانان هاشمی و اصحاب و حتی کودکان را نقل کرده‌اند، نامی از حضرت لیلی و حضورش در کربلا نبرده‌اند. و با توجه به این‌که ایشان از خاندان سرشناس و مهمی بوده‌اند،[1] بسیار بعید است که با وجود حضور در کربلا، از ایشان غفلت شده باشد.
محققان و عاشورا پژوهان متعددی نیز نسبت به حضور مادر حضرت علی اکبر در کربلا ابراز شک و تردید کرده‌اند.
مرحوم علامه مقرم می‌گوید: «برای ما نه سال وفاتش و نه مقدار عمرش و نه حضورش در کربلا روشن نشد، اگرچه حضورش در کربلا را دربندی در کتابش (اسرار الشهاده)، به بعضی از مجموعه‌‏هایی که صاحبانش معلوم نیست، نسبت داده است. اما همه مورخان این موضوع را ترک کرده و یادی از او در کربلا نکرده‏‌اند؛ شاید هم او پیش از حادثه‏ کربلا از دنیا رفته بود».[2]
مرحوم شیخ عباس قمی در نفس المهموم می‌گوید: «در بارۀ این که مادر حضرت علی اکبر در کربلا بوده یا نه؟ خبری ندیدم».[3]
مرحوم استاد شهید مطهری دربارۀ حضور مادر حضرت علی اکبر در کربلا می‌گوید: «یکى از معروف ترین قضایا که حتى یک تاریخ به آن گواهى نمی‌دهد، قصه لیلی مادر حضرت على اکبر است. البته ایشان مادرى به نام لیلی داشته‏‌اند، ولى یک مورخ‏ نگفته است که لیلی در کربلا بوده است».[4]
علامه سید محمد حسین طهرانی در این باره می‌گوید:«حقیر در هیچ یک از مقاتل حضور لیلی را در صحنه کربلا نیافته‌‏ام‏».[5]
با توجه به کتاب‌های تاریخی و نظر محققان این بحث، می‌توان چنین نتیجه گرفت که حداقل کسی از حضور ایشان در کربلا یاد نکرده است و با توجه به ضبط دقیق و جزئیات کربلا توسط تاریخ نگاران و مقاتل نویسان، اثبات حضور ایشان در کربلا بسیار بعید است.

[1] حضرت لیلى دختر ابو مره خواهر زاده معاویه بن ابى سفیان بود. ابوالفرج اصفهانی،مقاتل الطالبیین، ترجمۀ م. جواد فاضل به نام فرزندان آل ابی طالب،ج‏1،ص 120، کتاب فروشی علمی، تهران، 1339 ش.
[2] به نقل از مجلۀ مبلغان (معاونت تبلیغ و آموزش های کاربردی حوزه علمیه قم)،شماره4،غلامرضا گلی زواره، مقاله حماسۀ حسینی و مسئله تحریفات، با اضافات.
[3] قمی، شیخ عباس، ترجمۀ نفس المهموم،شیخ محمد باقر کوه کمره ای،ص 397، انتشارات جمکران، قم، 1373 ش.
[4] مطهری، مرتضی،مجموعه‏آثاراستادشهیدمطهرى، ج‏17 ، ص 75، انتشارات صدرا،تهران.
[5] طهرانی، محمد حسین، امام شناسی، ج 15، ص 326، نشر علامه طباطبایی، مشهد مقدس، 1426 ق.

T