برخی از جزئیات حادثه کربلا با عقل سازگار نیست! چگونه توجیه می شود؟

شیعه نیوز:
پرسش
من یک شهروند تهرانی هستم. امروز پنجم فروردین 89 ایمیلی را دریافت کردم که در آن به یکی از اصلی ترین عقاید شیعیان، یعنی موضوع کربلا، شبهه وارد نموده اند. با توجه به این که مرکز شما دارای محقّقین و متخصّصین علوم اسلامی است و پاسخ دادن به این انحرافات فکری جزو رسالت شما می باشد، خواهشمندم به این موضوع رسیدگی فرمایید و اطلاع رسانی مناسب را منظور نمایید. توفیق شما را از خداوند متعال خواستارم متن ایمیل ارسال شده به شرح زیر می باشد:
فارغ از حب و بغض بخوانید تا بتوان آن را نقد کرد در این پست می خواهم به بیان چند نمونه از افسانه های معروف و البته تأمل برانگیز روز عاشورا بپردازم. نخست در مورد بی آبی، وضعیت بیابانی و عطش حسین و یارانش: همان طور که می دانید جنگی که در روز عاشورا رخ داده در نزدیکی رود فرات بوده. در هیچ کجای کره زمین نمی توانید سرزمینی در کنار یک رود را بیابید که صحرا و بیابان بی آب و علف باشد، مگر رودی که از میان کوهستان می گذرد. همه در درازای تحصیلمان خوانده ایم که در کنار رودخانه ها جلگه و زمین های حاصل خیز به وجود می آید. واقعیت این است که اطراف فرات را نیز مانند سایر رودخانه ها، جلگه ها و زمین های حاصل خیز تشکیل می دهد و کربلا نیز سرزمینی سرسبز است. از آن گذشته در چنین مناطقی به دلیل نزدیکی به رودخانه بستر زیرین زمین را سفره های پهناور آبی تشکیل می دهد و دست رسی به آب آسان تر از آن چیزی است که به ذهن می رسد. تنها با کندن 4 یا 5 متر از زمین می توان به آب رسید. در منطقه اهواز یکی از مشکلات ساخت و ساز همین سفره های زیرزمینی است که کاملاً زیر شهر را فرا گرفته اند. 72 نفر نتوانسته اند یک گودال 4 متری حفر کنند؟ از طرفی بر طبق گفتار شیعیان این رویداد در تابستان و هوای گرم و جهنمی رخ داده، ولی با مراجعه به این سایت و وارد کردن تاریخ دهم محرم سال 61 هجری قمری در قسمت Islamic Calendar درمی یابید که عاشورا در روز چهارشنیه 21 مهر ماه بوده است. البته 21 مهر نیز هوای کربلا آن چنان خنک نیست، ولی آن تابستان جهنمی هم که شیعیان می گویند نیست. اکنون می گویند شرایط آب و هوایی 1400 سال پیش با امروز فرق دارد. نخست این که در یک پریود 1400 ساله آن تغییر آب و هوایی که در ذهن مسلمانان است نمی تواند رخ دهد و دوّم این که اگر هم تغییری باشد مطمئناً هوا خنک تر نشده، بلکه دما بالاتر هم رفته است؛ یعنی 1400 سال پیش نسبت به امروز خنک تر بوده. اما یک نکته جالب دیگر در داستان هایی که از واقعه عاشورا گفته شده اشاره ای به گرسنگی نگردیده؛ یعنی کاروان حسین مشکل گرسنگی نداشته است. این کاروان نیز مانند سایر کاروان ها حیوانات اهلی به همراه خود داشته که با مشکل گرسنگی مواجه نشود؛ مثلاً گوسفند یا بز، برای رفع تشنگی نیز می توانستند از شیر همین حیوانات اهلی استفاده کنند. در ضمن شتر نیز همراه آنها بوده، عرب ها که به خوردن شیر شتر علاقه بسیار دارند، می توانستند از شیر شتر ها نیز استفاده کنند .باز هم نکته ای دیگر، سه نقل قول در مورد مقبره حسین: هارون الرشید را در حالى پشت سر گذاشتم که قبر حسین (علیه السلام) را خراب کرده و دستور داده بود که درخت سدرى را که آن جا بود به عنوان نشانه قبر براى زوار، و سایه‏بانى براى آنان قطع کنند. (تاریخ‏الشیعه، محمد حسین المظفری، ص 89، بحار الانوار، ج 45، ص 39 8) قبر شریف آن حضرت مورد تعرض‏ و دشمنى متوکل عباسى قرار گرفت. او توسط گروهى از لشکریانش قبر را احاطه کرد تا زائران به آن دست رسی نداشته باشند و به تخریب قبر و کشت و کار در زمین آن جا دستور داد... ) اعیان الشیعه،ج 1، ص 628، تراث کربلا، ص 34; بحارالانوار،ج 45، ص 397) سال 236 متوکل دستور داد که قبر حسین بن على و خانه‏هاى ‏اطراف آن و ساختمان هاى مجاور را ویران کردند و امر کرد که جاى قبر را شخم زدند و بذر افشاندند و آب بستند و از آمدن مردم به آن جا جلوگیرى کردند. (همان) از این دست نقل قول ها بسیار است که تنها به سه مورد اشاره کردم. در بیابان بی آب علف و صحرای جهنمی کشت و کار کرده اند و بذر افشانده اند؟ پس با این همه موارد، چگونه حسین و کاروانش از تشنگی و گرمای هوا رنج دیده اند؟
دوم حرمله و گردن علی اصغر :این داستان علی اصغر هم از آن افسانه های جالب عاشوراست. داستان از این قرار است: حسین به علت عطش فراوان که در پست قبلی اشاره کردم عطشی در کار نبوده، فرزند شیرخوارش را در بغل گرفته و جلوی سپاه می رود و می گوید دست کم به این طفل آب بدهید. از آن طرف (سپاه یزید) شخصی به نام حرمله که گویا تیرانداز قابلی بوده تیری را به قصد گلوی نوزاد رها کرده و او را می کشد، یا شهید می کند یا هر چه شما بگویید. در ظاهر تراژدی واقعاً دردناکی است، ولی با کمی تأمل مطالبی دال بر خرافی و غیر واقعی بودن این داستان می یابیم.
نخست آن که نوزاد شیرخوار و چندین ماهه اصلاً گردنی به آن صورت که ما تصور می کنیم ندارد. اگر دقت کنید سر نوزاد به بدنش چسبیده است، دلیلش هم آن است که هنوز استخوان و عضلات گردن چنان رشد نکرده اند که وزن سر را تحمل کنند. تنها در یک صورت می توان گردن نوزاد را تا حدودی دید، در صورتی که سر کودک به پشت برگشته و به سمت زمین آویزان شود. دوم آن که فاصله دو سپاه در هنگام نبرد معمولاً 200 یا 300 متر بوده است. اگر قهرمان تیراندازی المپیک با آن کمان های مجهز و مدرن را نیز بیاوریم نمی تواند از آن فاصله گردن کودک که هیچ حتی پدر کودک را نشانه بگیرد و به هدف بزند. شاید با دراگانوف نیز چنین کاری دشوار باشد چه رسد به تیر و کمان. سوم آن که برای چه حرمله نوزاد را نشانه گرفته؟ در تمام جنگ ها مهمترین شخص فرمانده سپاه است. حرمله باید حسین را می زده نه نوزاد را. کدام عقل سالمی چنین چیزی را می پذیرد؟ حرمله فرمانده سپاه را ول کرده و نوزاد را از پای درآورده؟ اگر به قول مسلمانان واقعاً هوا جهنمی بوده مگر این حرمله مازوخیسم داشته که در آن شرایط، جنگ را کش بدهد و خودش را بیشتر اذیت کند؟ در جایی مسلمانی گفت حضرت کودک را در دست گرفته و نزدیک سپاه رفته تا صدای او را بشنوند، او که فک و فامیل وحشی خود را بهتر می شناخته .چهارم که از همه نیز جالب تر است آن که اصلاً کودک چند ماهه چه نیازی به آب دارد؟ نوزاد چندین ماهه شیر می نوشد و نه آب و مادرش می تواند به نوزاد شیر بدهد و تشنگی او را بر طرف سازد. در ضمن شیر آن حیوانات اهلی که پیشتر گفتم نیز موجود بوده.
سوم، ابوالفضل رفته آب بیاره: داستان از این قرار است که آقا ابوالفضل که مسلمانان ماشین شان را بیمه ایشان می کنند برای رفع تشنگی لشگر حسین به دل دشمن زده و مشکی را از آب رودخانه پر کرده و در مسیر برگشت شخصی آن دستش را که مشک را گرفته بوده قطع می کند. حضرت مشک را با دست دیگرش می گیرد و به راهش ادامه می دهد. دوباره یک از خدا بی خبری آن دست دیگر را هم قطع می کند. حضرت اکنون مشک را با دندانش می گیرد و در آخر چند از خدا بی خبر دیگر وی را به شهادت می رسانند. لطفاً یکی برای من توضیح بدهد که حضرت چگونه مشک را از دستی که قطع شده می گیرد؟ آیا حضرت از اسب پیاده شده و می رود مشک را که همراه دست قطع شده اش روی زمین افتاده بر می دارد و دوباره سوار اسب می شود و می رود؟ دوباره که آن یکی دستش قطع می شود چه کار می کند؟ آیا حضرت باز از اسب پیاده شده و می رود به سراغ دست افتاده و دولا شده و مشک را با دندان می گیرد؟ آیا در این میان که هی حضرت از اسب پیاده و دوباره سوار می شده اند کسی نبوده ایشان را بکشد؟ یا اصلاً هیچ کدام از اینها رخ نداده و پیش از آن که دست مبارکشان را قطع کنند، حضرت بر اساس مهارت هایشان مشک را به هوا پرتاب کرده اند با آن یکی دست گرفته اند و به دنبال آن دوباره مشک را به هوا پرتاب کرده و این بار با دندان می گیرند؟ اصلاً دست حضرت چگونه قطع شده؟ از مچ؟ از آرنج؟ از کتف؟ با چه چیز قطع شده؟ شمشیر؟ خاطرم هست در یک مراسم مذهبی در محرم روضه خوان گفت با کمان به سوی دست حضرت نشانه رفته اند و دست را قطع کرده اند. مگر کمان های آن ها تبر پرتاب می کرده است؟ خون ریزی شدید ناشی از قطع شدن دست در این میان کشک بوده؟ این تنها سه نمونه از افسانه های عاشورا بود. به داستان غسل کردن قاسم نیز اشاره ای نکردم؛ زیرا برخی از مسلمانان خود این داستان رو قبول ندارند. از این دست افسانه ها بسیار است. امیدوارم بیاموزیم که تنها عقل و اندیشه خود را میزان قرار دهیم.
پاسخ اجمالی

واقعه کربلا و شهادت امام حسین ( علیه السلام ) و یاران آن حضرت از بدیهیات، مسلمات و معلومات تاریخ است که با تواتر و سینه به سینه نقل شده است و تا به حال کسی حتی از دشمنان نیز آن را انکار ننموده اند. این حادثه عظیم با انجام وظیفه امام سجاد( علیه السلام ) و حضرت زینب کبری ( سلام الله علیها) نقش به سزایی در حیات و رشد و گسترش اسلام داشته است. به همین جهت از همان ابتدا، از راه های مختلف، سعی در خاموش کردن آن نمودند که تحریف و وارد کردن بعضی از مطالب انحرافی و خلاف در روایات این حماسه بزرگ یکی از این اقدامات بود.

امروز نیز آشنایی با تاریخ آن حماسه بزرگ موجب الگو گیری همه ملت های آزادی خواه در سراسر جهان است و جهانیان روز بروز با ابعاد وجودی این نهضت بیشتر آشنا می شوند و از آن درس می گیرند. از آنجایی که همه زیبایی ها و افتخارات این نهضت از آن اسلام و بویژه مذهب تشیع است، طبیعی است دشمنان اسلام و تشیع در صدد مشوش کردن این واقعه بزرگ بر آیند. حوادث تاریخی به ویژه اگر مهم و دارای حساسیتی باشد معمولاً از دستبرد و تحریف واقعیت ها در امان نخواهد بود، مسئله عاشورا نیز از این قاعده مستثنا نیست چه بسا جزئیاتی از بعضی از حوادث آن از دشمنان و مغرضان مورد تحریف قرار گرفته باشد. از این رو می بینیم دانشمندان بزرگ شیعه و دوست داران و دلسوختگان این مذهب همواره از دیر باز با تحریفات عاشورا به مبارزه برخاسته اند و در این راستا کتاب ها و مقالاتی به نگارش در آوردند یا سخنرانی ها و مصاحبه هایی انجام داده اند که در جهت روشن کردن اذهان بسیار مؤثر بوده است.

از جمله آنان میرزا حسین نوری که در موضوع منبر کتابی به نام لؤلؤ و مرجان نگاشته و در آن به مسئله تحریفات عاشورا پرداخته است. و هم چنین استاد مطهری در این زمینه سخنرانی هایی ایراد نمودند که در کتاب حماسه حسینی ایشان در جلد اول موجود است.

بنابر این در اصل وجود تحریف در بعضی از جزئیات حادثه عاشورا، تردیدی وجود ندارد، اما آیا این بدان معنا است که هر چیزی که با مذاق عده ای خوش نیامد از مطالب تحریف شده است و نباید بدان توجه کرد.

آیا با صرف استبعاد و استحسان از یک جریان مسلم تاریخی می شود آن را انکار نمود؟

آیا نظیر محدث نوری و استاد مطهری و دیگران که خیرخواهانه در این مسیر قدم نهادند ما نیز با طرح مسئله تحریف عاشورا در راستای خدمت به عدالت و حق و مبارزه با ستم، گام می نهیم یا انگیزه های دیگری را از این سخن ها دنبال می نماییم؟!!
پاسخ تفصیلی

با توجه به این که تمام این پرسش ها از طرف فردی به کاربر محترم ارسال شده و ایشان آن را برای ما فرستادند از این رو با تشکر از کاربر محترم از این پس مخاطب مان را پرسشگر اصلی قرار می دهیم.
پیش از پرداختن به پاسخ تذکر نکته ای ضروری به نظر می رسد.
ما مسلمانان افتخار داریم که پیامبر مان به خلقی نیکو آراسته شده است. [1] بر این اساس خداوند، توسعۀ اسلام را نیز مرهون خوش خلقی های آن حضرت می داند. [2] و در پی آن ما مسلمانان نیز مأمور شدیم که حتی به بت های مشرکان هم توهین ننماییم. [3]
واقعه و شهادت امام حسین ( علیه السلام ) و یاران آن حضرت از بدیهیات، مسلمات و معلومات تاریخ است که با تواتر و سینه به سینه نقل شده و از نسلی به نسل بعد رسیده است و تا به حال کسی حتی دشمنان نیز آن را انکار ننموده است. این حادثه نقش به سزایی در حیات و رشد و گسترش اسلام داشته و همچون چراغ پر نوری در جلو راه امت اسلامی نور افشانی کرده است. امام سجاد( علیه السلام ) و حضرت زینب کبری ( سلام الله علیها) به عنوان سفیران با کفایت کربلا با روایت صادقانه خود دشمن را رسوا و دست های پلیدی را که قصد نابودی درخت اسلام را داشتند برملا کردند تا جایی که بنی امیه بدرستی احساس کرد با کشتن امام حسین ( علیه السلام ) جز خواری و نکبت و شکست چیزی بدست نیاورده است. به همین دلیل حکومت بنی امیه و ایادی آن که از روشن گری این چراغ هدایت متضرر می شدند از همان ابتدا، از راه های مختلف، سعی در خاموش کردن آن نمودند که تحریف و وارد کردن بعضی از مطالب انحرافی و خلاف در روایات این حماسه بزرگ، یکی از این اقدامات بود. و متأسفانه باید بگوئیم تا حدی هم در این راه موفق شدند.
امروز نیز تاریخ و یاد آن حماسه بزرگ الگوی همه ملت های آزادی خواه در سراسر جهان است و جهانیان روز بروز با ابعاد وجودی این نهضت بیشتر آشنا می شوند و از آن درس می گیرند. از آنجایی که همه زیبایی ها و افتخارات این نهضت از آن اسلام و بویژه مذهب تشیع است، طبیعی است دشمنان اسلام و تشیع در صدد مشوش کردن این واقعه بزرگ بر آیند و تمامی امکانات خود را در این راه به کار گیرند.
با توجه به آنچه گفته شد لازم است وقایع این حماسه بزرگ را با دقت تمام مورد کنکاش قرار داده تا بتوانیم توطئه دشمنان اسلام و تشیع را بی اثر سازیم.
حوادث تاریخی به ویژه اگر مهم و دارای ویژگی خاص و حسّاسیتی باشد، معمولاً از دستبرد تحریف و تغییرهای مغرضانه و جاهلانه در امان نخواهد بود، مسئلۀ عاشورا نیز از این قاعده مستثنا نیست، چه بسا تحریفاتی در بعضی از جزئیات این واقعه بزرگ بوقوع پیوسته است، از این رو می بینیم دانشمندان بزرگ شیعه و دوست داران و دلسوختگان شیعه همواره از دیر باز با این امر به مبارزه برخاسته اند و در این راستا کتاب ها و مقالاتی به نگارش در آورده ا ند یا سخنرانی ها و مصاحبه هایی انجام داده اند که در جهت روشن کردن اذهان جویای حقیقت بسیار مؤثر بوده است.
از جمله آنان محدث نوری که در موضوع منبر کتابی به نام لؤلؤ و مرجان نگاشته و در آن به مسئلۀ تحریفات عاشورا پرداخته است.
او صریحاً می‌گوید: امروز باید عزای حسین را گرفت اما در عصر ما برای حسین یک عزای جدیدی است که در گذشته نبوده است و آن عزای جدید، برای این همه دروغ‌هایی است که دربارۀ حادثۀ کربلا گفته می‌شود و هیچ کس جلوی این دروغ‌ها را نمی‌گیرد. به این مصیبت حسین بن ‌علی باید گریست نه برای شمشیرها و نیزه‌هایی که در آن روز بر پیکر شریفش وارد شد. [4]
استاد مطهری نیز در این زمینه سخنرانی هایی ایراد نمودند که در کتاب حماسۀ حسینی ایشان در جلد اول موجود است.
او در این زمینه می فرماید:
غالب جعلیاتی که وارد شده است مقدمه گریز زدن بوده است؛ یعنی برای این که بشود گریزی زد و اشک مردم را جاری کرد یک جعل صورت گرفته و غیر از این چیزی نبوده است. [5]
بنابر این، از این که در برخی از جزئیات حادثۀ عاشورا تحریفاتی صورت پذیرفته تردیدی وجود ندارد، اما آیا این بدان معنا است که هر چیزی که با مذاق عده ای خوش نیامد، جزو تحریفات است؟
آیا با صرف استبعاد و استحسان از یک جریان مسلم تاریخی می شود آن را انکار نمود؟
آیا تنها با ایجاد تردید و شک در بعضی از جزئیات حادثه کربلا می توان از زشتی جنایتی که یزید و یزیدیان مرتکب شدند، کاست.
آیا نظیر محدث نوری و استاد مطهری و دیگران که خیرخواهانه در این مسیر قدم نهادند ما نیز با طرح مسئلۀ تحریف عاشورا در راستای خدمت به عدالت و حق و مبارزه با ستم، گام می نهیم یا انگیزه های دیگری را از این سخن ها دنبال می نماییم.
بر این اساس با توجه به این که اصل تحریف ستیزی کار پسندیده ای است، اما بهتر است این کار نظیر سایر امور به صورت محققانه و کارشناسانه جهت رفع این مشکل صورت پذیرد. [6]
باید توجه داشته باشیم که اصل کشته شدن امام حسین ( علیه السلام ) و اصحاب و یاران آن حضرت و جداکردن سرها از بدن هایشان و بالای نیزه قرار دادن آنها و در نهایت به اسارت بردن اهل بیت پیامبر، و ... از مسلّمات بوده و تردیدی در این رابطه وجود ندارد. [7]
از جمله اموری که از مسلمات حادثۀ عاشورا است مسئلۀ تشنگی امام حسین ( علیه السلام ) و اهل بیت و یاران آن حضرت در روز عاشورا است.
ما در این جا به عنوان نمونه تنها یکی از مواردی را که مورّخ اهل سنت (طبری) به آن اشاره نموده و دال بر سخت گیری در مسئلۀ آب است بیان می کنیم: "عبیدالله بن زیاد در نامه ای به عمر بن سعد نوشت : ای عمر بن سعد! بین حسین و اصحابش و آب حایل شو، نگذار حتی یک قطره آب بنوشند ... وقتی که این نامه رسید، عمر بن سعد، عمرو بن حجاج را با پانصد نفر سواره مأمور کرد تا مانع برداشتن آب از فرات شوند تا مبادا قطره ای از آب بخورند. و شخصی به نام عبد الله بن ابى حصین الأزدی به امام حسین می گوید: یا حسین، ... به خدا سوگند از این آب نمی خوری تا تشنگی از دنیا بروی که امام ( علیه السلام ) او را نفرین نمود." [8]
با توجه به توضیحاتی که ارائه گردید و نکته هایی که بیان شد نیازی به وارد شدن به جزئیات پرسش و پاسخ آن نیست اما باز هم سعی می نماییم به طور خلاصه اشاره ای به پرسشتان داشته باشیم.
1.کربلا در نزدیکی رود فرات نیست بلکه به طور مستقیم حدود پانزده کیلومتر با هم فاصله دارند، بله نهر کوچکی از فرات منشعب است که از نزدیکی های آن جا می گذرد و به آن نهر علقمه می گویند و چون این نهر از رود فرات جدا می شود گاهی مجازاً به آن فرات هم گفته می شود. بنابر برخی از نقل ها اصحاب امام تا شب عاشورا از آن نهر آب می گرفتند حتی برخی از آن آب غسل نمودند، اما در روز عاشورا محاصره تنگ تر و سخت گیری ها بیشتر شد بر این اساس بعد از شب عاشورا هیچ آبی نبود در این صورت اگر آب نباشد، یعنی برای هیچ کس آب نیست بچه یا بزرگ.
اما این که آیا غذا بود یا نه و یا فرصت پختن غذا بود یا خیر بر فرض پذیرش این، باز هم غذا غیر از آب است و (بر فرض این که با تشنگی زیاد بتوان از غذا خورد) چه بسا این موجب تشنگی بیشتری شود. بعلاوه که تحمل گرسنگی آسانتر از تحمل تشنگی است. براین اساس چون تشنگی و تحمل آن بسیار سخت و طاقت فرسا بوده است ذکری از گرسنگی به میان نیامده است.
2. بر فرض پذیرش این که آب در حد چهار یا پنج متر عمق زمین وجود داشته باشد –- شما صورتی را فرض کنید که تعداد محدودی با خانواده در محاصرۀ شدید و سخت دشمن باشند، دشمنی که از گرفتن آب از نهر جلوگیری می کند طبعاً از حفر چاه نیز به طور جدی تر ممانعت خواهد نمود، علاوه بر این که زمین کربلا ماسه زار است و کندن آن بسیار سخت و هرچه از آن حفر کنید دوباره پر می شود و این کار بسیار مشکل است.
در عین حال با هر زحمتی هم که بود اصحاب امام ( علیه السلام ) چاه کندند هم چنان که ابن زیاد در نامه اش به عمر سعد به آن اشاره می کند و می گوید: اما بعد، به من خبر رسید که حسین و بچه هایش آب می خورند و چاه حفر نمودند ... زمانی که نامه ام به تو رسید تا می توانی آنها را از کندن چاه ممانعت کن و بر آنها سخت بگیر و اجازه نده که از آب فرات قطره ای بنوشند ... . [9]
3. با بیان این که "دهم محرم سال شصت و یک هجری در چه فصل و ماهی از سال شمسی قرار داشت و درجۀ حرارت آن در چه اندازه ای بود"، در صدد اثبات چه چیزی هستید آیا می خواهید بگویید اصلاً تشنگی در کربلا نبود و آنان تشنه نبودند که دشمنانشان (عبد الله بن ابى حصین الأزدی که در بالا به آن اشاره شد و دیگران) غیر از این می گویند، شما فرض کنید در نقطه ای معتدل نظیر شمال ایران، تعدادی در محاصرۀ شدید دشمن، در رفت و آمد، نگرانی، کارزار و جنگ باشند، اما هیچ آبی نداشته باشند تشنگی و عطش آنها را به زانو در نخواهد آورد؟ حال اگر حضور اطفال و کودکان خردسال را نیز به این جمع اضافه کنید در صورت بهانۀ آب گرفتن اطفال را در نظر بگیرید چه وضعیتی پیش خواهد آمد!!
اما سه نقل قولی که در مورد مقبرۀ امام حسین گفتید اینها هیچ منافاتی با هم ندارند بلکه قابل جمع هستند به علاوه که چه کسی ادعا کرده کربلا، سرزمینی بایر بوده است. حتماً شنیده اید که گفته اند دشمنان برای شهادت رساندن حضرت عباس، پشت نخل ها کمین کرده بودند.
اما در عین حال به علت فاصلۀ نسبتاً دور با فرات خیلی آباد هم نبود گرچه درختانی در اطراف وجود داشت.
ابن زیاد در نامه اش به حرّ می نویسد: به مجردى که فرستادۀ من بر تو وارد شد و نامه مرا تسلیم کرد کار را بر حسین ( علیه السلام ) دشوار ساز و او را در سرزمینى فرودآور که آب و گیاهى در آن نباشد و متوجه باش به فرستاده خود دستور دادم، همواره با تو باشد و از تو دور نشود تا از نزدیک شاهد اعمال تو بوده و نحوۀ رفتار تو را در بازگشت به من اطلاع دهد. [10]
به علاوه ممکن است یک سرزمین در یک یا چند سال بایر باشد اما در سالهای بعد با احداث نهر یا قنات یا چاه از آن حالت اولیه خارج شود. آیا زمینی که در کنار نهری قرار داشته باشد ممکن نیست کسی با سرمایه و مخارجی آن آب را به سوی آن زمین هدایت و آن را کشت نماید؟
اما در مورد حضرت علی اصغر تذکر دو نکته لازم به نظر می رسد.
الف. اصل کشته شدن علی اصغر (شیرخوار) در کربلا به دست دشمن.
ب. در مورد کیفیت به شهادت رسیدن آن حضرت.
اما در مورد شهادت ایشان کسی تردید نکرده و همین مقدار در اثبات خبث و شقاوت دشمنان اهل بیت کافی است.
ولی در مورد چگونگی شهادت آن حضرت سخنان مختلفی است و ما در این مستنداً به نقل یک سخن بسنده می نماییم.
وقتى أصحاب امام حسین و تمام نزدیکانش به شهادت رسیدند و جز پسرش علىّ زین العابدین ( علیه السلام ) و فرزند شیرخواره به نام عبد اللَّه کس دیگرى نزد او باقى نمانده و تنها شد آن حضرت نزد درب خیمه آمده و فرمود:
این طفل را به من دهید تا با او وداع کنم! پس او را غرق بوسه ساخته در حالى که مى‏فرمود: اى پسرکم واى بر حال این قوم وقتى حضرت محمّد ( صلی الله علیه و آله و سلم ) با آنان مخاصمه کند!.
گویند: ناگهان تیرى بیامد و بر بالاى سینه آن طفل نشسته و او را کشت [11] ، پس امام ( علیه السلام ) از اسب به زیر آمده و با غلاف شمشیر قبرى کند و او را دفن کرد آن گاه برخاسته و این اشعار را سرود:
همه کافر شدند و در گذشته از ثواب خداوند؛ ربّ جنّ و انس چشم پوشیده بودند.
در گذشته علىّ و فرزندش حسن که از طرف مادر و پدر کریم بود را به قتل رساند.
همگى از ایشان به خشم آمده و گفتند: الحال بر حسین یورش برده خونش بریزیم.
واى بر آن اراذل مردم که همه را براى أهل دو حرم مکّه و مدینه گرد آوردند. [12]
شما نیز ظاهراً که منکر اصل مسئله و کشته شدن او نشدید نهایت این که در کیفیت کشته شدنش استبعاد کردید ما همین را غنیمت می شماریم.
در این جا چند پرسش را مطرح می نماییم و این به معنای این نیست که بخواهیم ثابت کنیم که تیر به سینه آن طفل نخورده و به گلویش خورده بلکه در صدد بیان این مسئله هستیم که با صرف تحلیل خام عقلی نمی شود وقایع تاریخی را اثبات یا نفی نمود.
مگر بارها امام حسین ( علیه السلام ) و برخی از صحابه جهت موعظه به دشمن نزدیک نشدند و در تیر رس دشمن قرار نگرفتند؟
مگر امام با عمر سعد با هم جلسه نداشتند؟
اگر امام حسین ( علیه السلام ) برای اتمام حجت برای سیراب کردن علی اصغر آن قدر به دشمن نزدیک شود که صدای آن حضرت را بشنوند این بعید است؟
آیاشما بعید می دانید دشمن خونخوار و کینه توزی که برای نشان دادن هر چه بیشتر بغض و دشمنی خود بعد از اتمام چنگ بر بدن امام حسین( علیه السلام ) و یارانش اسب می تازد و خیمه ها را غارت و آتش می زند ، زنان و کودکان را بی رحمانه کتک می زند در همین راستا برای آزار هر چه بیشتر امام حسین ( علیه السلام )، نخست فرزند شیرخوار او را را به قتل برساند و به خیال خام خود بعد از این ضربه روحی شدید ضربه به امام ( علیه السلام ) ضربه جسمی را هر چه دردناک تر بر ایشان وارد آورد؟
اما در مورد قطع شدن دست حضرت عباس و گرفتن مشک با دست دیگر.
حتماً می دانید که در آن زمان جنگجویان زره می پوشیدند که آنها را از ضربات شمشیر محافظت کند بنابر این بعید می شود تصور کرد که دستان آن حضرت در یک لحظه کاملاً قطع شده و افتاده باشد بعلاوه آن حضرت سوار بر اسب بوده و از زین و بدن اسب به عنوان تکیه گاهی برای نگه داشتن مشک آب برای چند لحظه می توانسته است کمک بگیرد و پس از ضربت مشک را با دست سالم بگیرد . بنا براین اگر کمی دقت کنیم پاسخ بسیاری از اشکالات معلوم است.
برای آگاهی بیشتر، نک: نگرشی عرفانی، فلسفی و کلامی به: شخصیت و قیام امام حسین( علیه السلام )، نوشتۀ قاسم ترخان.

[1] قلم، 4، وَ إِنَّکَ لَعَلى‏ خُلُقٍ عَظیمٍ.
[2] آل عمران، 159، فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِک‏.
[3] انعام، 108، وَ لا تَسُبُّوا الَّذینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَیْرِ عِلْمٍ.
[4] تحریفات عاشورا 1.
[5] تحریفات عاشورا 2.
[6] برای اطلاع بیشتر در صورت تمایل در این زمینه به نمایه های "عاقلانه یا عاشقانه بودن کارهای امام حسین در روز عاشورا" شمارۀ 629 مراجعه نمایید.
[7] برای اطلاع بیشتر در این زمینه به کتاب های " ابو حنیفه احمد بن داود دینورى، اخبار الطوال، مهدوى دامغانى، محمود، ص 277، تهران، نشر نى، چاپ چهارم، 1371ش"؛ ابن اعثم کوفى، الفتوح، محمد بن احمد مستوفى هروى ، ص 884، باب حسین بن على ( علیه السلام ) در کربلا، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى، 1372ش.؛ عز الدین على بن اثیر، الکامل، حالت، ابو القاسم و خلیلى، عباس، ج ‏11،ص 148، تهران، مؤسسه مطبوعاتى علمى، 1371ش و ... مراجعه نمایید.
[8] طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ‏الطبری)، محمد أبو الفضل ابراهیم ، ج ‏5، ص 412، بیروت، دار التراث ، ط الثانیة، 1387 هـ ق/1967 م.
[9] أبو محمد أحمد بن اعثم الکوفى، کتاب الفتوح، شیرى، على، ج ‏5، ص 91، بیروت، دارالأضواء، چاپ اول، 1411 هـ ق /1991 م.
[10] مفید، ارشاد، ساعدى خراسانى، محمد باقر، ص 432، اسلامیه، تهران، چاپ اول، 1380 ش‏.‏
‏[11] (حتى وقع فی لبة الصبی فقتله) "لبة الصبی" جایی است که گردنبند در آن قرار می گیرد (بالای سینه و نزدیک گردن).
[12] طبرسی، احمد بن علی، احتجاج ، جعفرى،‏ ج ‏2، ص 99، 168، اسلامیه، چاپ تهران‏، چاپ اول، 1381 ش.‏

T