پرسش
حضرت زهرا( سلام الله علیها ) وقتی از دنیا می‌رفت، حامله بوده یا نه؟ و آیا سبب وفاتش ماندن بین در و دیوار بوده است؟ می‌خواستم بدانم در باره این دو موضوع شیخ مفید و شیخ صدوق چه چیزی نوشته‌اند؟
پاسخ اجمالی
بیشتر امامیه بر این مسئله اتفاق نظر دارند که حضرت فاطمه( سلام الله علیها ) پیش از شهادت حامله بوده و فرزندی به نام محسن در حادثه هجوم به خانه ایشان سقط شده است.
همچنین در برخی منابع اهل سنت نقلهایی در مورد شهادت حضرت محسن وجود دارد.[1]
اما راجع به عقیده شیخ مفید و شیخ صدوق در این‌باره؛ اگر چه آنان در شرایطی نبودند که تمام عقایدشان را بتوانند به آسانی بر زبان آورند و بر این اساس، فقدان مطلبی در کتاب‌های این دو بزرگوار، دلیل بر عدم صحت آن نیست. با این حال، گاه به صورت اشاره به این موضوعات در کتب آنان اشاره شده است که آن‌را نقل می‌نماییم:
شیخ مفید در باب بیان تعداد فرزندان امیر مؤمنان علی( علیه السلام ) می‌گوید: «و فی الشیعة من یذکر أن فاطمة ص أسقطت بعد النبی ولدا ذکرا کان سماه رسول الله و هو حمل محسنا»؛ شیعه مىگوید: فاطمه زهرا پس از رحلت پدر بزرگوارش فرزند پسرى را سقط کرد که پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) او را هنگام حاملگی محسن نامیده بود.[2]
شیخ صدوق(ره) در روایتی طولانی از رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) درباره مصائبی که به فرزندان بزرگوارش می‌رسد خبر می‌دهد تا آن‌جا که می‌فرماید: «اما دخترم فاطمه ... و چون او را دیدم به یادم افتاد آنچه پس از من با وى می‌شود گویا میبینم خوارى به خانه‌اش راه یافته و حرمتش زیر پا رفته و حقش غصب شده و ارثش ممنوع شده و پهلویش شکسته و جنین او سقط شده و فریاد می‌زند یا محمداه و جواب نشنود و استغاثه کند و کسى به دادش نرسد».[3]
و در جای دیگر می‌نویسد: «قد سمعت بعض المشایخ یذکر أن هذا الکنز هو ولده المحسن و هو السقط الذی ألقته فاطمة لما ضغطت بین البابین»؛ از اساتید خود شنیدم که مىفرمود: منظور از گنج(که در روایتی اشاره به آن شده است)، فرزند آن بزرگوار محسن( علیه السلام ) است که چون حضرت فاطمه( سلام الله علیها ) بین دو در فشرده شد، او را سقط نمود.[4]
[1]. ر.ک: «حضرت محسن ( علیه السلام ) و چگونگی شهادت او»، سؤال 12047.
[2]. شیخ مفید، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 1، ص 355، کنگره شیخ مفید، قم، چاپ اول، 1413ق.
[3]. شیخ صدوق، الأمالی، ص 113، کتابچی، تهران، چاپ ششم، 1376ش.
[4]. شیخ صدوق، معانی الأخبار، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ص 206، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1403ق.
T