پرسش
نماز امام حسین( علیه السلام ) برای چیست؟ و چگونه خوانده می‌شود؟
پاسخ اجمالی
سید بن طاوس، نمازی را با عنوان نماز امام حسین( علیه السلام ) نقل می‌کند که مستحب است در روز جمعه،[1] همچنین (با اندک تفاوت در فقره پایانی دعای بعد از آن) در نیمه شعبان کنار ضریح مطهر امام حسین( علیه السلام )[2] خوانده شود. این نماز چهار (دو نماز دو رکعتی) رکعت می‌باشد که در هر رکعت هرکدام از سوره «حمد» و «توحید» پنجاه مرتبه خوانده می‌شود، و در رکوع -پس از ذکر رکوع- سوره‌هاى حمد و توحید، هر کدام ده مرتبه و پس از سربرداشتن از رکوع نیز هر کدام را ده مرتبه و در سجده اوّل و میان دو سجده (هنگام نشستن) و در سجده دوم نیز هر یک از حمد و توحید ده مرتبه خوانده می‌شود، و پس از پایان چهار رکعت نماز، دعای زیر خوانده شود:
«اللَّهُمَّ أَنْتَ الَّذی اسْتَجَبْتَ لِآدَمَ و حَوَّاءَ إِذْ قالا رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا وَ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا وَ تَرْحَمْنا لَنَکُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِینَ، وَ نَادَاکَ نُوحٌ فَاسْتَجَبْتَ لَهُ وَ نَجَّیْتَهُ وَ أَهْلَهُ مِنَ الْکَرْبِ الْعَظِیمِ، وَ أَطْفَأْتَ نَارَ نُمْرُودَ عَنْ خَلِیلِکَ إِبْرَاهِیمَ فَجَعَلْتَهَا بَرْداً وَ سَلاماً، وَ أَنْتَ الَّذِی اسْتَجَبْتَ لِأَیُّوبَ إِذْ نَادَى مَسَّنِیَ الضُّرُّ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ فَکَشَفْتَ ما بِهِ مِنْ ضُرٍّ وَ آتَیْتَهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِکَ وَ ذِکْرى لِأُولِی الْأَلْبابِ، وَ أَنْتَ الَّذِی اسْتَجَبْتَ لِذِی النُّونِ حِینَ نَادَاکَ مِنَ الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ فَنَجَّیْتَهُ مِنَ الْغَمِّ، وَ أَنْتَ الَّذِی اسْتَجَبْتَ لِمُوسَى وَ هَارُونَ دَعْوَتَهُمَا حِینَ قُلْتَ قَدْ أُجِیبَتْ دَعْوَتُکُما فَاسْتَقِیما وَ غَرَّقْتَ فِرْعَوْنَ وَ قَوْمَهُ، وَ غَفَرْتَ لِدَاوُدَ ذَنْبَهُ وَ تُبْتَ عَلَیْهِ رَحْمَةً مِنْکَ وَ ذِکْرَى، وَ فَدَیْتَ إِسْمَاعِیلَ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ بَعْدَ مَا أَسْلَمَ وَ تَلَّهُ لِلْجَبِینِ فَنَادَیْتَهُ بِالْفَرَجِ وَ الرَّوْحِ، وَ أَنْتَ الَّذِی نَادَاکَ زَکَرِیَّا نِداءً خَفِیًّا فَقالَ رَبِّ إِنِّی وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّی وَ اشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَیْباً وَ لَمْ أَکُنْ بِدُعائِکَ رَبِّ شَقِیًّا وَ قُلْتَ یَدْعُونَنا رَغَباً وَ رَهَباً وَ کانُوا لَنا خاشِعِینَ.
وَ أَنْتَ الَّذِی اسْتَجَبْتَ لِلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لِتَزِیدَهُمْ مِنْ فَضْلِکَ، فَلَا تَجْعَلْنِی مِنْ أَهْوَنِ الدَّاعِینَ لَکَ وَ الرَّاغِبِینَ إِلَیْکَ، وَ اسْتَجِبْ لِی کَمَا اسْتَجَبْتَ لَهُمْ بِحَقِّهِمْ عَلَیْکَ، فَطَهِّرْنِی بِتَطْهِیرِکَ وَ تَقَبَّلْ صَلَاتِی وَ دُعَائِی بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَ طَیِّبْ بَقِیَّةَ حَیَاتِی وَ طَیِّبْ وَفَاتِی وَ اخْلُفْنِی فِیمَنْ أَخْلُفُ، وَ احْفَظْنِی یَا رَبِّ بِدُعَائِی، وَ اجْعَلْ ذُرِّیَّتِی ذُرِّیَّةً طَیِّبَةً تَحُوطُهَا بِحِیَاطَتِکَ بِکُلِّ مَا حُطْتَ بِهِ ذُرِّیَّةَ أَحَدٍ مِنْ أَوْلِیَائِکَ وَ أَهْلِ طَاعَتِکَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
یَا مَنْ هُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ رَقِیبٌ، وَ لِکُلِّ دَاعٍ مِنْ خَلْقِکَ مُجِیبٌ، وَ مِنْ کُلِّ سَائِلٍ قَرِیبٌ، أَسْأَلُکَ یَا لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ، الْأَحَدُ الصَّمَدُ الَّذِی لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ، وَ بِکُلِّ اسْمٍ رَفَعْتَ بِهِ سَمَاءَکَ، وَ فَرَشْتَ بِهِ أَرْضَکَ، وَ أَرْسَیْتَ بِهِ الْجِبَالَ، وَ أَجْرَیْتَ بِهِ الْمَاءَ، وَ سَخَّرْتَ بِهِ السَّحَابَ وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ النُّجُومَ وَ اللَّیْلَ وَ النَّهَارَ، وَ خَلَقْتَ الْخَلَائِقَ کُلَّهَا، أَسْأَلُکَ بِعَظَمَةِ وَجْهِکَ الْعَظِیمِ، الَّذِی أَشْرَقَتْ لَهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ، فَأَضَاءَتْ بِهِ الظُّلُمَاتُ، إِلَّا صَلَّیْتَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ کَفَیْتَنِی أَمْرَ مَعَاشِی وَ مَعَادِی، وَ أَصْلَحْتَ لِی شَأْنِی کُلَّهُ، وَ لَمْ تَکِلْنِی إِلَى نَفْسِی طَرْفَةَ عَیْنٍ، وَ أَصْلَحْتَ أَمْرِی وَ أَمْرَ عِیَالِی، وَ کَفَیْتَنِی هَمَّهُمْ، وَ أَغْنَیْتَنِی وَ إِیَّاهُمْ مِنْ کَنْزِکَ وَ خَزَائِنِکَ، وَ سَعَةِ فَضْلِکَ الَّذِی لَا یَنْفَدُ أَبَداً، وَ اثْبُتْ فِی قَلْبِی یَنَابِیعَ الْحِکْمَةِ الَّتِی تَنْفَعُنِی بِهَا وَ تَنْفَعُ بِهَا مَنِ ارْتَضَیْتَ مِنْ عِبَادِکَ، وَ اجْعَلْ لِی مِنَ الْمُتَّقِینَ فِی آخِرِ الزَّمَانِ إِمَاماً کَمَا جَعَلْتَ إِبْرَاهِیمَ الْخَلِیلَ إِمَاماً.
فَإِنَّ بِتَوْفِیقِکَ یَفُوزُ الْفَائِزُونَ، وَ یَتُوبُ التَّائِبُونَ، وَ یَعْبُدُکَ الْعَابِدُونَ، وَ بِتَسْدِیدِکَ یَصْلُحُ الصَّالِحُونَ الْمُحْسِنُونَ الْمُخْبِتُونَ، الْعَابِدُونَ لَکَ، الْخَائِفُونَ مِنْکَ، وَ بِإِرْشَادِکَ نَجَا النَّاجُونَ مِنْ نَارِکَ، وَ أَشْفَقَ مِنْهَا الْمُشْفِقُونَ مِنْ خَلْقِکَ، وَ بِخِذْلَانِکَ خَسِرَ الْمُبْطِلُونَ، وَ هَلَکَ الظَّالِمُونَ، وَ غَفَلَ الْغَافِلُونَ.
اللَّهُمَّ آتِ نَفْسِی تَقْوَاهَا، فَأَنْتَ وَلِیُّهَا وَ مَوْلَاهَا، وَ أَنْتَ خَیْرُ مَنْ زَکَّاهَا، اللَّهُمَّ بَیِّنْ لَهَا هُدَاهَا، وَ أَلْهِمْهَا تَقْوَاهَا، وَ بَشِّرْهَا بِرَحْمَتِکَ حِینَ تَتَوَفَّاهَا، وَ نَزِّلْهَا مِنَ الْجِنَانِ عُلْیَاهَا، وَ طَیِّبْ وَفَاتَهَا وَ مَحْیَاهَا، وَ أَکْرِمْ مُنْقَلَبَهَا وَ مَثْوَاهَا، وَ مُسْتَقَرَّهَا وَ مَأْوَاهَا، فَأَنْتَ وَلِیُّهَا وَ مَوْلَاهَا».[3]
ترجمه دعا:
خدایا! تو همان کسی هستی که دعاى آدم و حوا را به اجابت رساندى آن‌گاه که گفتند: «پروردگارا! ما به خود ستم کردیم و اگر ما را نیامرزى و به ما رحم نکنى حتماً از زیان‌کاران خواهیم بود».[4] نوح تو را ندا کرد و تو اجابتش کردى و او و خانواده‌اش را از گرفتارى بزرگ نجات دادى. خاموش کردى آتش نمرود را از ابراهیم خلیل، و آن‌را سرد و سلامت قرار دادی. تو کسی هستی که دعاى ایوب را به اجابت رساندى آن‌گاه که ندا کرد «[پروردگارا!] به من آسیب رسیده است و تویى مهربان‌ترین مهربانان»[5] پس [دعاى او را اجابت نمودی و] آسیب وارده بر او را برطرف کردی، و [مجدّداً] کسانش را و نظایرِ آنها را همراه آنها به او بخشیدی، تا رحمتى از جانب تو و عبرتى براى خردمندان باشد. تویى که به اجابت رساندى دعاى ذوالنون (حضرت یونس) را هنگامى که در [دل] تاریکی‌ها ندا درداد که: «معبودى جز تو نیست، منزّهى تو، راستى که من از ستمکاران بودم»[6] پس [دعاى او را برآورده کردی و] او را از اندوه رهانیدی. تویى که دعاى موسى و هارون را اجابت کردى هنگامى که فرمودى: «دعاى هر دوى شما پذیرفته شد. پس ایستادگى کنید»[7] و غرق کردى فرعون و قومش را. گناه داود را آمرزیدی و توبه‌اش را از روى رحمت و اندرز پذیرفتى. فدا کردى براى اسماعیل در ازاى قربانىِ بزرگى پس از آن‌که هر دو تن دردادند [و همدیگر را بدرود گفتند] و [پسر] را به پیشانى بر خاک افکند، و تو او را به گشایش و رحمت ندا کردى. تویى آن خدایى که زکریا او را آهسته ندا کرد پس گفت: «پروردگارا! من استخوانم سست گردیده و [موى] سرم از پیرى سپید گشته، و -اى پروردگار من- هرگز در دعاى تو ناامید نبوده‌ام»[8] و تو فرمودى: «ما را از روى رغبت و بیم می‌خواندند و در برابر ما فروتن بودند».[9]
تویى خدایى که اجابت کردى براى آنان که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام دادند تا بیفزایى بر آنها از فضل خود، پس مرا از خوارترین و پست‌ترین دعا کنندگان و مشتاقان به درگاهت قرار مده و دعایم را به اجابت رسان چنان‌چه دعاى آنان را به اجابت رساندى به حق ایشان بر تو، پس مرا پاک گردان به پاکی خودت و نماز و دعایم را به شایستگى بپذیر و و بقیّه زندگى و مردنم را گوارا گردان جانشین من باش (سرپرستى کن) کسانى را که بعد از من می‌مانند، و اى پروردگار من! مرا به حقّ دعایم حفظ کن، و نسلم را نسلى پاکیزه قرار ده و به حمایتت آنها را حمایت کن با هر آنچه که نسل هر یک از اولیا و بندگانت را حمایت نموده‌اى، به رحمتت اى مهربان‌ترین مهربانان.
اى که بر هر چیز نگهبانى و به هر خواسته مخلوقاتت پاسخگویى و به هر درخواست کننده‌اى نزدیکى، از تو می‌خواهم اى که معبودى جز تو نیست، تو زنده و پاینده و یگانه و بی‌نیازى که هرگز نزاده و زاده نشده‌اى، و براى تو هیچ‌گاه شبیه و مانندى نبوده است، و به حقّ هر نامى که با آن آسمان را بالا برده، و زمین را گسترانیدى، و کوه‌ها را با آن استوار ساخته، و آب را جارى نمودى، و ابر و خورشید و ماه و ستارگان و شب و روز را با آن به خدمت گرفته، و همه مخلوقات را آفریدى، از تو می‌خواهم به عظمت ذات بزرگت، که آسمان و زمین در برابر آن درخشید، و به واسطه آن تاریکی‌ها روشن شد، که بر محمّد و خاندان پاکش درود فرستى، و دنیا و آخرتم را کفایت کنى، و همه کارهایم را اصلاح کنى، و مرا چشم بر هم زدنى به خودم وامگذارى، و کار خود و خانواده‌ام را اصلاح کنى، و مرا از مشکلات آنان رهایى بخشى، و من و آنان را از گنج و خزائن و لطف وسیع بی‌پایانت به بی‌نیازى رسانى، و چشمه‌هاى حکمت و دانش را که من و بندگان پسندیده‌ات را به آن سود بخشى در دلم قرار دهى، و در آخر الزمان از پرهیزگاران امامى برایم قرار دهى، همان‌گونه که ابراهیم خلیل را امام قرار دادى.
پس همانا به توفیق تو رستگاران رستگار شوند، و توبه‌کنندگان توبه کنند، و عابدان عبادت کنند، و به تأیید تو شایستگان نیکوکارِ فروتن پرهیزکار گردند، آنان که تو را عبادت کرده، و از تو بترسند، و به هدایت تو نجات یافتگان از آتشت رهایى یافته، و پرهیزکنندگان مخلوقات از آن دورى جستند، و به واسطه بی‌توجّهیت، یاوه‌گویان زیان دیدند، و ستمکاران هلاک شدند، و بی‌خبران غفلت ورزیدند.
خدایا نفسم را تقوا ده، که تو صاحب اختیار و سرپرست و بهترین پاک کننده آنى، خدایا! راه هدایتش را به او بنما، و او را به تقوا وادار، و در هنگام مرگ به لطف و رحمتت بشارتش ده، و او را در بالاترین درجات بهشت فرودآر، مرگ و زندگیش را نیکو گردان، و محل بازگشت و منزلگاه و جایگاه و پناهگاهش را گرامى دار، چرا که تو صاحب اختیار و سرپرست آنى.[10]
[1]. سد بن طاووس، علی بن موسی، جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، ص 263 و 271، قم، دار الرضی، چاپ اول، 1330ق.
[2]. سید بن طاووس، رضی الدین علی، الاقبال بالاعمال الحسنة، ج 2، ص 714 – 715، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1409ق.
[3]. جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، ص 271 – 274، قم، دار الرضی، چاپ اول، 1330ق؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 88، ص 186 – 187، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
[4]. اعراف، 23.
[5]. انبیاء، 83.
[6]. انبیاء، 87.
[7]. یونس، 89.
[8]. مریم، 4.
[9]. انبیاء، 90.
[10]. با استفاده از ترجمه: مکارم شیرازی، ناصر، کلیات مفاتیح نوین، ص 1070 – 1073، قم، مدرسه الامام على بن ابى طالب( علیه السلام )، چاپ بیست و نهم، 1390ش.