پرسش
اهل سنت معتقدند که پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) وارثی ندارد. پس چرا در صحاحشان آمده است که تمام همسران پیامبر، عثمان را برای مطالبه ارثشان نزد ابوبکر فرستادند و در این میان جز عایشه کسی به مخالفت برنخاست؟!
پاسخ اجمالی
ما معتقدیم پیامبران نیز مشمول قوانین ارث میشوند، اما در منابع روایی اهل سنت - مانند صحیح بخاری – چنین نقل شده است که همسران پیامبر گرامی اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) پس از درگذشت آنحضرت؛ عثمان را نزد ابوبکر فرستادند و ارث خودشان را مطالبه کردند(و یا خواستند که او را بفرستند):
1. بخاری در صحیح: «همسران پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) پس از وفات رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) قصد داشتند که عثمان را نزد ابوبکر بفرستند تا ارثشان را درخواست کند. عایشه به آنها گفت: مگر رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) نگفت که ما ارث نمیگذاریم و آنچه بر جاى میگذاریم صدقه است؟!».[1]
2. عبد الرزاق در المصنّف: «همسران پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) شخصى را نزد ابوبکر فرستاده و ارثشان را درخواست کردند. عایشه کسى را نزد آنان فرستاد و گفت: چرا تقواى خدا پیشه نمیکنید؟ مگر رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) نگفت که ما ارث نمیگذاریم و آنچه بر جاى میگذاریم صدقه است؟! همسران پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) با این سخن عایشه راضى شده و درخواست خود را رها کردند».[2]
در روایت دوم؛ نامى از شخص فرستاده شده نیامده، ولى ابن شبه با سند خود از زُهْرى از عُروه از عایشه نقل میکند که همسران پیامبر، عثمان را فرستادند.[3]
با مراجعه به روایات فوق، این پرسشهای جدی برای هر محقق منصفی پیش خواهد آمد:
1. اگر موضوع نفى وراثت پیامبران از سوی خود پیامبر اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم ) مطرح شده بود، چگونه هیچکدام از همسران ایشان جز عایشه از آن خبر نداشتند؟!
2. بر اساس نقلی که عثمان، این خواسته را برایشان انجام داد، چرا او که بعدها خلیفه مسلمانان شد نیز از چنین حکمی آگاه نبوده و درخواست همسران نبی( علیه السلام ) را پذیرفت؟!
3. چرا در مقابل درخواست فاطمه(س) برای بازگرداندن فدک و در مقابل درخواست همسران پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) برای دریافت ارث، ابوبکر و دخترش عایشه تنها افرادی بودند که به حدیثی استناد کردند که دیگران از آن اطلاعی نداشتند؟!
[1]. «عَنْ عَائِشَةَ: أَنَّ أَزْوَاجَ النَّبِیِّ( صلی الله علیه و آله و سلم ) حِینَ تُوُفِّیَ رَسُولُ اللَّهِ( صلی الله علیه و آله و سلم )، أَرَدْنَ أَنْ یَبْعَثْنَ عُثْمَانَ إِلَى أَبِی بَکْرٍ یَسْأَلْنَهُ مِیرَاثَهُنَّ، فَقَالَتْ عَائِشَةُ: أَلَیْسَ قَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ( صلی الله علیه و آله و سلم ): لاَ نُورَثُ، مَا تَرَکْنَا صَدَقَةٌ»؛ بخاری، محمد بن إسماعیل، صحیح بخاری، ج 8، ص 150، بیروت، دار طوق النجاة، چاپ اول، 1422ق.
[2]. «إِنَّ أَزْوَاجَ النَّبِیِّ( صلی الله علیه و آله و سلم )أَرْسَلْنَ إِلَى أَبِی بَکْرٍ یَسْأَلْنَ مِیرَاثَهُنَّ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ( صلی الله علیه و آله و سلم )، فَأَرْسَلَتْ إِلَیْهِنَّ عَائِشَةُ: أَلَا تَتَّقِینَ اللَّهَ؟ أَلَمْ یَقُلْ رَسُولُ اللَّهِ( صلی الله علیه و آله و سلم ): "لَا نُورَثُ، مَا تَرَکْنَا صَدَقَةٌ"؟ قَالَ: فَرَضِینَ بِقَوْلِهَا، وَتَرَکْنَ ذَلِکَ»؛ صنعانی، عبد الرزاق بن همام، المصنف، ج 5، ص 471، بیروت، المکتب الإسلامی، چاپ دوم، 1403ق.
[3]. «سَمِعْتُ عَائِشَةَ تَقُولُ: أَرْسَلَ أَزْوَاجُ النَّبِیِّ( صلی الله علیه و آله و سلم )عُثْمَانَ بْنَ عَفَّانَ إِلَى أَبِی بَکْرٍ، یَسْأَلُ لَهُنَّ مِیرَاثَهُنَّ...»؛ نمیری بصری، عمر بن شبة، تاریخ المدینة، ص 202، جده، السید حبیب محمود أحمد، 1399ق.
T