شیعه نیوز:
پرسش
در روایتی از امام باقر( علیه السلام ) در مورد عصر ظهور چنین آمده: «...سپس دستور می‌دهد، نهرى از پشت کربلا تا نجف، احداث نمایند به طورى که آب در نجف فراوان گردد و بر دهانه آن نهر، پُل‌ها و آسیاب‌ها بسازند که گویى پیرزنى را می‌نگرم زنبیل گندم بر سر گرفته و به آن آسیاب‌ها می‌برد تا به طور رایگان به آرد تبدیل کند». سؤال این است که؛ مگر همین الآن هم جایی از آسیاب‌های آبی استفاده می‌شود که در عصر ظهور چنین آسیاب‌هایی ساخته و استعمال شود؟
پاسخ اجمالی
امام باقر( علیه السلام ) - ضمن یک حدیث طولانى - می‌فرماید: «مهدى( علیه السلام ) وارد کوفه می‌شود و در آن، سه پرچم (سه گروه) با هم زد و خورد دارند، ولى اوضاع برایش سامان می‌یابد و وارد [مسجد کوفه] می‌شود، بر منبر می‌رود و سخنرانى می‌کند؛ مردم چنان می‌گریند که نمی‌فهمند چه می‌فرماید، و این، همان سخن پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) است که: "گویى [سید] حسنى و حسینى را می‌بینم که هر دو، زمام آن‌را می‌کشند، و [در نهایت] آن‌را به [سید] حسینى تسلیم می‌کند و مردم با او بیعت می‌کنند". و زمانی که جمعه دوم می‌شود، مردم می‌گویند: اى فرزند پیامبر خدا! نماز پشت سر تو، مانند نماز پشت سر پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) است و مسجد، گنجایش ما را ندارد. او می‌فرماید: من [جایى] را برایتان می‌جویم و به سوى نجف می‌رود و مسجدى را نقشه‌ریزى می‌کند که هزار درب دارد و گنجایش آن مردم را دارد و همه درها به هم متصل و محکم شده‌اند، کسى را روانه می‌کند تا پشت قبر حسین( علیه السلام ) جوى آبى حفر کند تا آبش را به دو بناى بزرگ نزدیک نجف بیاورد و در انتها به نجف بریزد و بر دهانه آن، پل‌ها و آسیاب‌هایى در راه می‌سازد. زنى از اهل کوفه را می‌بینم که زنبیل گندمى روى سر نهاده می‌رود که آن‌را در کربلا آرد کند».[1]
شیخ طوسی سند این روایت را این‌گونه ذکر کرده است: «أبو محمد المحمدی عن محمد بن علی بن الفضل عن أبیه عن محمد بن إبراهیم بن مالک عن إبراهیم بن بُنان الخَثعَمی عن أحمد بن یحیى بن المُعتَمِر عن عمرو بن ثابت عن أبیه عن أبی جعفر( علیه السلام )». در این سند برخی از راویان، مانند «إبراهیم بن بنان خثعمی» مجهول می‌باشند و ذکری از آنها در منابع رجالی وجود ندارد.
این روایت با تفاوت‌هایی از شیخ مفید نیز نقل شده[2] که به صورت مرسل بوده و در آن تنها یک راوی به نام عمرو بن شمر وجود دارد که ضعیف می‌باشد.[3] برخی از منابع متقدم پس از شیخ مفید و شیخ طوسی نیز این روایت را بدون استناد به این دو بزرگوار نقل کرده‌اند.[4]
اما صرف نظر از سند، درباره محتوای این روایت باید گفت:
این روایت، به جهت محتوایی، اشکال خاصی ندارد؛ زیرا پیرامون ساختن مساجد بزرگ در زمان امام زمان(عجه الله تعالی فرجهم الشریف)، روایات دیگری نیز وجود دارد.[5] همچنین مثال زدن به زنی که پیاده و در مسیری طولانی گندم برای آرد می‌برد، در مرحله اول، می‌توان آن‌را کنایه‌ای از برقراری امنیت کامل در آن زمان دانست که بسیاری از روایات این مطلب را تأیید می‌کند.[6] به‌علاوه؛ در مرحله بعدی می‌توان معنای ظاهری آن‌را نیز با توجیهاتی محتمل دانست؛ زیرا استفاده از انرژی تجدیدپذیر، لزوم ترویج ورزش برای حفظ سلامتی، برتری در اختیار داشتن غذا و آرد تازه و .... از اموری هستند که می‌توانند توجیه‌گر محتوای این روایت باشند.
[1]. شیخ طوسی، کتاب الغیبة، محقق، تهرانی، عبادالله، ناصح، علی احمد، ص 468- 469، قم، دارالمعارف الإسلامیة، چاپ اول، 1411ق.
[2]. شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 380، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.
[3]. نجاشی، احمد بن علی، فهرست أسماء مصنفی الشیعة(رجال نجاشی)، ص 287، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ ششم، 1365ش.
[4]. ر. ک: فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج 2، ص 263، قم، رضی، چاپ اول، 1375ش؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، محقق، رسولی محلاتی، هاشم، ج 2، ص 463، تبریز، نشر بنی‌هاشمی، چاپ اول، 1381ق؛ نیلی نجفی، بهاء الدین، منتخب الأنوار المضیئة فی ذکر القائم الحجّة( علیه السلام )، محقق، حسینی کوهکمری، عبداللطیف، ص 191، قم، مطبعة الخیام، چاپ اول، 1360ش.
[5]. برای نمونه ر.ک: شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، محقق، موسوی خرسان، حسن، ج 3، ص 254، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[6]. ر. ک: 61469؛ امنیت در جامعه بعد از ظهور
T