آیا «فضیل بن یسار» از راویان مورد وثوق و صاحب کرامت بود؟

شیعه نیوز:
پرسش
روایاتی را در وثاقت فضیل بن یسار بیان بفرمایید و آیا صحیح است که فضیل بعد از مردن، عورت خود را با دستش میپوشاند؟
پاسخ اجمالی
فضیل بن‏ یسار نهدی، با کنیه ابوالقاسم،[1] و ابامسور،[2] از کوفیانی بود که در بصره زندگی کرد.[3] و از اصحاب امام باقر( علیه السلام ) و امام صادق( علیه السلام ) به شمار می‌آید.[4] او در زمان حیات امام صادق( علیه السلام ) از دنیا رفت.[5]
در مورد وثاقت فضیل بن یسار که یکی از اصحاب اجماع است،[6] روایاتی وارد شده است:
1. امام صادق( علیه السلام ) هرگاه او را مى‏دید، مى‏فرمود: «وَ بَشِّرِ الْمُخْبِتِین‏»؛[7] متواضعان و تسلیم‏شوندگان را بشارت ده».[8] حضرتشان بر اساس این گزارش، فضیل را یکی از مصادیق «مخبتین» می‌دانستند که این خود نشانگر درجه بالایی از وثوق نیز خواهد بود.
2. امام صادق( علیه السلام ) فرمودند: «هرکس دوست دارد که به یکی از بهشتیان نگاه کند، به فضیل بن یسار بنگرد».[9]
3. او یکی از شش نفر از یاران خاص امام باقر( علیه السلام ) و امام صادق( علیه السلام ) بوده‏اند که به «افقه الاولین» معروف شدند.[10]
4. کسى که فضیل را بعد از مردنش غسل داده بود، براى امام صادق( علیه السلام ) نقل کرد که در وقت غسل دادن، فضیل دستش را بر روی عورتش قرار می‌داد. آن‌حضرت( علیه السلام ) نیز فرمود: خدا رحمت کند فضیل را! او از ما اهل‌بیت( علیه السلام ) بود.[11]
روایت اخیر از لحاظ سندی به دلیل ضعف «محمد بن علی الهمدانی»،[12] ضعیف شمرده می‌شود، اما از آن‌جا که در کتاب معتبری از مؤلفان بنام شیعی که در مورد شخصیت‌شناسی است، نقل شده است،[13] می‌تواند مورد استناد قرار گرفته و پذیرفته شود؛ زیرا با توجه به توصیفات دیگری که در مورد فضیل وجود دارد، وقوع چنین کرامتی از او بعید نیست.
البته مشخص نیست شخصی که فضیل را غسل داده کیست تا بتوان در مورد وثاقت و کلام او اظهار نظر کرد؛ اما از آن‌جا که مورد تأیید امام صادق( علیه السلام ) قرار می‌گیرد، می‌توان گفت امام( علیه السلام ) نیز این مطلب را مورد تأیید قرار داده است.

[1]. کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، محقق، مصحح، طوسی، محمد بن حسن، مصطفوی، حسن،‏ ص 221، مشهد، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، چاپ اول، 1409ق.
[2]. مجلسی اول، محمد تقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، موسوی کرمانی، سید حسین، اشتهاردی، علی‌پناه، طباطبائی، سید فضل الله، ج 14، ص 226، ‌قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور، چاپ دوم، 1406ق.
[3]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، رجال طوسی، محقق، مصحح، قیومی اصفهانی، جواد، ص 269، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، 1427ق.
[4]. اختیار معرفة الرجال، ص 221.
[5]. رجال الطوسی، ص 269.
[6]. ر. ک: بهترین یاران ائمه ( علیه السلام )»، 4526؛ «معنای طبقه راوی در علم حدیث»، 26536.
[7]. حج 34. ر. ک: « اخبات در فرهنگ قرآن»، 94066.
[8]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 4، ص 441، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.
[9]. اختیار معرفة الرجال، ص 221.
[10]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب ع، ج 4، ص 211، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.
[11]. اختیار معرفة الرجال، ص 213؛ من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 441.
[12]. حلی، حسن بن علیّ بن داود، الرجال( لابن داود)، محقق، مصحح، بحرالعلوم، محمدصادق‏، ص 507، تهران، دانشگاه تهران‏، چاپ اول، 1342ش‏.
[13]. اختیار معرفة الرجال، ص 213.

T