شیعه نیوز:
پاسخ اجمالی
در زمان پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) نیاز جدّى به موضوعیت یافتن منابع تفسیر نبود؛ زیرا آن حضرت به تمام سؤالاتى که دربارهی آیات قرآن کریم مطرح مىشد بنا بر وظیفهای که از جانب خداوند داشت[1] پاسخ میفرمودند. اما بعد از رحلت آن حضرت و پیدایش اختلاف در بین یاران پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) به تدریج مسئلهاى به نام منابع و مصادر تفسیر پدید آمد. برخی از منابع تفسیری بین اهل سنت و شیعیان مشترک است و در برخی دیگر از منابع تفسیری بین این دو گروه اختلاف نظرهایی وجود دارد.
منابع تفسیرى شیعه عبارتاند از:
البته اجتهاد به معناى شیوه درست استنباط و فهم مطالب براساس نصوص قرآنى و احادیث اهل عصمت( علیه السلام ) است و به معناى دلیل مستقلّى در برابر قرآن کریم و حدیث نیست.[2]
منابع تفسیرى اهل سنّت
لازم به یاد آوری است که دانشمندان اهل سنت، ائمه( علیه السلام ) را تنها، راویان حدیث و واسطه در نقل، همچون دیگر راویان از صحابه و تابعین، بهشمار آوردهاند، همچنانکه دانشمندان شیعه سخنان صحابه را اینگونه میدانند؛ یعنی اگر شرایط قبول و حجیت را دارا بودند مورد استفاده و عمل قرار میدهند، در غیر این صورت به آن عمل نمیکنند.
پس منابع مشترک تفسیری شیعه و اهل سنت عبارتاند از:
برخی از اهل فن، منابع و روشهای دیگری را نیز اضافه کردند که البته بین منابع تفسیر و ابزار آن فرق نگذاشته و همه را به عنوان منابع تفسیری ذکر نمودند، برای اطلاع بیشتر به آن مراجعه شود.[4]
اما باید پذیرفت که روش تفسیر نقلى، اصلیترین و باسابقهترین شیوه و شکل تفسیر و راه فهم معانى قرآن کریم است.[5]
[1]. «وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ»؛ و ما این ذکر [قرآن] را بر تو نازل کردیم، تا آنچه به سوى مردم نازل شده است براى آنها روشن سازى و شاید اندیشه کنند؛ نحل، 44.
[2]. مروتى، سهراب، پژوهشى پیرامون تاریخ تفسیر قرآن، ص 276، نشر رمز، تهران، چاپ اول، 1381ش؛ دیارى بیدگلى، محمد تقی، پژوهشى در باب اسرائیلیات در تفاسیر، ص 28 - 30، سهروردی، تهران، چاپ دوم، 1383ش.
[3]. پژوهشى در باب اسرائیلیات در تفاسیر، ص 30 – 34؛ پژوهشى پیرامون تاریخ تفسیر قرآن، ص 276.
[4]. رضائى اصفهانى، محمد على، در آمدى بر تفسیر علمى قرآن، ص 74 - 87، اسوه، قم، چاپ اول، 1375ش.
[5]. پژوهشى در باب اسرائیلیات در تفاسیر، ص 28.
T