پرسش
صابئان چه کسانی هستند؟ و چه عقایدی دارند؟
پاسخ اجمالی
ریشه اصلی واژه «صابئین»، «صبو» است که معنای آن متمایل شدن و محبت داشتن است. این کلمه، از زبان عبری و سریانی گرفته شده است.
این مکتب، پیروان بسیار اندکی در گذشته داشته و دارد. و در مورد منشأ آن نیز اختلاف نظرهایی وجود دارد.
به هر حال، بنابر برخی نقل‌ها، این گروه قبل از یهودیان و مسیحیان وجود داشتند و یا پیروان دین حضرت ابراهیم بوده‌اند یا از تعلیمات او برای کامل کردن دین خود استفاده کرده‌اند. این گروه همچون گروه‌های دیگر، دچار انشعاب و چند دستگی شدند.
گروهی از آنان ارتباط تنگاتنگی با تعلیمات حضرت ابراهیم( علیه السلام )، برقرار کرده که به «حنفاء» مشهور شدند و دسته‌ای دیگر به نام «حرانیون» بودند که در منطقه حران، در شمال غربی موصل زندگی می‌کردند.
همان سرنوشتی که یهودیان و مسیحیان دچار آن شدند، گریبان‌گیر صابئیان نیز شد. آنان از توحید حقیقی و معارف الهی منحرف شده و متوجه ستارگان آسمانی شدند. هر چند که به عنوان توسل و میانجی‌گری به آنان روی آوردند نه به عنوان معبود.[1]
البته برخی معتقدند که آنها از دین حضرت نوح( علیه السلام ) پیروی می‌کردند.[2] در مورد محل زندگی این افراد نیز برخی گفته‌اند که محل پیروان این آیین خوزستان بوده و هست.[3]
صابئان معتقدند که ابتدا کتاب مقدس آسمانى بر حضرت آدم، و پس از او بر حضرت نوح، و بعد از او بر فرزندش سام، و سپس «رام»، و بعد از او بر ابراهیم خلیل، سپس بر موسى و بعد از او بر یحیى بن زکریا نازل شده است. کتاب‌هاى مقدسی که از نظر آنان اهمیت دارد عبارت است از:
1. «کیزاربا»: این کتاب را «سدره» یا «صحف» آدم نیز می‌نامند؛ که درباره چگونگى خلقت و پیدایش موجودات بحث می‌کند.
2. «ادرافشادهى» یا «سدرادهى»: که درباره زندگى حضرت یحیى( علیه السلام ) و دستورات و تعالیم او سخن می‌گوید. آنها معتقدند این کتاب به وسیله جبرئیل به حضرت یحیى وحى شده است.
3. «قلستا»: این کتاب درباره مراسم ازدواج و زناشویى سخن گفته است.
هم اکنون قریب پنج هزار نفر از پیروان این آئین در خوزستان در کنار رود کارون و در اهواز، خرمشهر، آبادان و شادگان به سر می‌برند. آئین خود را به حضرت یحیى بن زکریا که مسیحیان او را یحیای تعمید دهنده یا «یوحناى معمد» می‌خوانند، منسوب کرده‌اند.[4] قرآن صابئین را در ردیف اهل کتاب ذکر کرده است.[5]
[1]. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 6،ص 174، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، 1360ش.
[2]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: داودی، صفوان عدنان، ص 475، دارالقلم، الدار الشامیة، دمشق، بیروت، چاپ اول، 1412ق.
[3]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 1، ص 289، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش.
[4]. همان، ص 290.
[5]. بقره، 62؛ مائده، 29؛ حج، 17.
آیات مرتبط
سوره البقرة (62) : إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالنَّصَارَىٰ وَالصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ
سوره المائدة (69) : إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالصَّابِئُونَ وَالنَّصَارَىٰ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ
سوره الحج (17) : إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالصَّابِئِينَ وَالنَّصَارَىٰ وَالْمَجُوسَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُوا إِنَّ اللَّهَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ
T