آیا ممکن است برخی از شیاطین در خدمت مؤمنان قرار گیرند و مانع از شر و بدی شوند؟

شیعه نیوز:
پرسش
منظور از این حدیث که خداوند به دو شیطان امر می‌کند که از وساوس شیطان بد محافظت کنند؟ شیطان، شیطان است چه فرقی می‌کند: « امام صادق( علیه السلام ) فرمود: هر کس قبل از خوبیدن سه بار آیة الکرسی را بخواند و آیه‌ای در سوه آل عمران «شَهِدَ اللهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ وَ الْمَلائِکَةُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزیزُ الْحَکیمُ» و آیه سجده؛ خداوند دو شیطان را مأمور می‌کند که از وسوس شیطان بد محافظت کنند.(الکافی 2/392)
پاسخ اجمالی
بر اساس مباحث فلسفی همان‌گونه که در کل هستی نظام سلسله مراتب وجود دارد، در میان هر دسته از موجودات نیز این سلسله مراتب موجود است. بنابراین شیاطین نیز دارای مراتب مختلف هستند و ممکن است شیطنت برخی از شیاطین از دیگر همنوعان خود کمتر باشد؛ به همین جهت خداوند گاه این نوع شیاطین را به خدمت اولیای الهی در می‌آورد؛ چنانچه در ماجرای سلیمان( علیه السلام ) اتفاق افتاده است: «و نیز شیطان‏‌ها را از هر بنّا و غوّاصى (براى احداث بنا و استخراج جواهر از دریا) مسخر او (سلیمان) کردیم».[1] چنان‌که آیه شریفه «و نیز شیاطین دیگر را (براى آن‌که در کشورش فساد نکنند) با هم در غل و زنجیر کردیم»،[2] به خوبی دلالت بر تفاوت میان شیاطین دارد که برخی بدون غل و زنجیر در خدمت حضرت سلیمان هستند و برخی دیگر که از شیاطین سرکش هستند در غل و زنجیر هستند.
از این‌رو، مانعی ندارد خواندن آیه‌ای از قرآن باعث شود، برخی از شیاطین مانع از رسیدن شر شیاطین دیگر گردند. چنان‌که در این روایت چنین آمده است: حضرت صادق( علیه السلام ) فرمود: هر کس هنگام خوابیدنش سه بار آیة الکرسى را بخواند، و همچنین آیه‏اى که در سوره آل عمران است: «شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ وَ الْمَلائِکَةُ ...»[3] و آیه سخره[4] و آیه سجده[5] پس دو شیطان بر او گمارده شود که او را از مرده شیاطین محافظت کنند چه بخواهند و چه نخواهند، و با آن دو سى نفر فرشته باشند که خداى را حمد کنند و تسبیح و تهلیل و تکبیر گویند، و براى آن بنده آمرزش خواهند تا از خواب بیدار شود، و ثواب آنها همه از آن او است.[6]

[1]. «وَ الشَّیاطینَ کُلَّ بَنَّاءٍ وَ غَوَّاصٍ»، ص، 37.
[2]. «وَ آخَرینَ مُقَرَّنینَ فِی الْأَصْفادِ»، ص، 38.
[3]. آل عمران، ۱۸.
[4]. اعراف، ۵۴.
[5]. که مشهور بنا به گفته مرحوم مجلسى دو آیه آخر سوره «حم سجده» است، و برخى گفته‌‏اند آیه چسبیده به آیه سجده‌‏اى است که در سوره «الم سجده» است؛ یعنى آیه 16 را و احتیاط جمع است.
[6]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ‏2، ص 539، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
آیات مرتبط

سوره الأنبياء (82) : وَمِنَ الشَّيَاطِينِ مَنْ يَغُوصُونَ لَهُ وَيَعْمَلُونَ عَمَلًا دُونَ ذَٰلِكَ ۖ وَكُنَّا لَهُمْ حَافِظِينَ
سوره ص (37) : وَالشَّيَاطِينَ كُلَّ بَنَّاءٍ وَغَوَّاصٍ

T