پرسش
مراد از «صدّیقین» در سوره نساء چیست؟
پاسخ اجمالی
خداوند در قرآن کریم کسانی را که از خدا و رسولش اطاعت کنند، در قیامت همنشین پیامبران، صدیقین، شهدا و صالحان معرفی می‌کند: «وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفیقاً»؛[1] و کسى که خدا و پیامبر را اطاعت کند، (در روز رستاخیز،) همنشین کسانى خواهد بود که خدا، نعمت خود را بر آنان تمام کرده، از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان و آنها رفیق‌هاى خوبى هستند.
مفسران در تفسیر «صدیقین» می‌گویند؛ کلمه «صدیقین» -به طورى که لفظ آن دلالت مىکند- مبالغه در صدق است؛ یعنى کسانى که بسیار راستگو هستند. البته این صدق تنها زبانى نیست، بلکه تنها یکى از مصادیق آن، سخنانى است که انسان مىگوید. مصداق دیگرش عمل است که اگر مطابق با زبان و ادعا بود، آن شخص در عمل نیز صادق است؛ چرا که عمل از اعتقاد درونى حکایت مىکند. انسان وقتى در حکایتش، راست مىگوید که نیت درونی خود را به طور کامل بیان کند، و چیزى از آن باقى و بدون حکایت نگذارد، چنین عملى راست و صادق است. اما اگر حکایت نکند و یا درست و کامل حکایت نکند، این عمل غیر صادق است.
همچنین سخن صدق، آن سخنى است که با واقع و خارج مطابقت داشته باشد، و چون گفتن نیز یکى از افعال است، قهراً کسى که صادق در فعل خویش است، سخن نخواهد گفت، مگر آنچه که راست بودنش را مىداند، و گفتن آن جای خودش حق است.
لذا «صدّیق» کسى است که به هیچ وجه دروغ در او راه ندارد، و چنین کسى کارى که حق بودن آن‌را نمىداند انجام نمی‌دهد، هر چند که مطابق با هواى نفسش باشد و سخنى را که راست بودن آن‌را نمىداند نمىگوید، و قهراً حتى کسى به جز حق را هم نمىبیند، او کسى است که حقایق اشیا را مىبیند، و حق مىگوید و حق انجام مىدهد.[2]
[1]. نساء، ۶۹.
[2]. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 4، ص 408، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق؛ موسوی همدانی، سید محمد باقر، ترجمه المیزان، ج 4، ص 651، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1374ش.
آیات مرتبط
سوره النساء (69) : وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَٰئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ ۚ وَحَسُنَ أُولَٰئِكَ رَفِيقًا
سوره المائدة (75) : مَا الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ وَأُمُّهُ صِدِّيقَةٌ ۖ كَانَا يَأْكُلَانِ الطَّعَامَ ۗ انْظُرْ كَيْفَ نُبَيِّنُ لَهُمُ الْآيَاتِ ثُمَّ انْظُرْ أَنَّىٰ يُؤْفَكُونَ
سوره يوسف (46) : يُوسُفُ أَيُّهَا الصِّدِّيقُ أَفْتِنَا فِي سَبْعِ بَقَرَاتٍ سِمَانٍ يَأْكُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجَافٌ وَسَبْعِ سُنْبُلَاتٍ خُضْرٍ وَأُخَرَ يَابِسَاتٍ لَعَلِّي أَرْجِعُ إِلَى النَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَعْلَمُونَ
سوره مريم (41) : وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِبْرَاهِيمَ ۚ إِنَّهُ كَانَ صِدِّيقًا نَبِيًّا
سوره مريم (56) : وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِدْرِيسَ ۚ إِنَّهُ كَانَ صِدِّيقًا نَبِيًّا
سوره الحديد (19) : وَالَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ أُولَٰئِكَ هُمُ الصِّدِّيقُونَ ۖ وَالشُّهَدَاءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَنُورُهُمْ ۖ وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ
T