پرسش
سالی که حکم فقهی حرام بودن گوشت خوک بر پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) نازل شد چه سالی بود و در کدام سوره آمده است؟
پاسخ اجمالی
حرمت گوشت خوک در سه آیه از آیات قرآن وجود دارد:
1. «إِنَّما حَرَّمَ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَةَ وَ الدَّمَ وَ لَحْمَ الْخِنْزیرِ وَ ما أُهِلَّ بِهِ لِغَیْرِ الله...»؛[1] جز این نیست که [خداوند] بر شما، مردار و خون و گوشت خوک و حیوانى را که [وقت تذکیه] نام غیر خدا بر آن برده شده حرام کرده است.
2. «حُرِّمَتْ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَةُ وَ الدَّمُ وَ لَحْمُ الْخِنْزیرِ وَ ما أُهِلَّ لِغَیْرِ اللهِ بِه...»؛[2] بر شما حرام شد [خوردن] مردار و خون و گوشت خوک و آنچه [در وقت کشتن] نام غیر خدا بر آن برده شد.
3. «قُلْ لا أَجِدُ فی ما أُوحِیَ إِلَیَّ مُحَرَّماً عَلى طاعِمٍ یَطْعَمُهُ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ مَیْتَةً أَوْ دَماً مَسْفُوحاً أَوْ لَحْمَ خِنزیرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقاً أُهِلَّ لِغَیْرِ اللهِ بِه...»؛[3] بگو: در میان آنچه به من وحى شده [خوراک] حرامى بر خورندهاى که بخواهد بخورد نمییابم مگر آنکه مردار باشد یا خون ریخته شده [از رگهاى حیوان] یا گوشت خوک - بدان جهت که همه پلیدند- یا ذبیحهاى که به نافرمانى نام غیر خدا [چه بتها یا غیر بتها هر چند از مقدسات] بر آن برده شده است.
برخی از دانشمندان علوم قرآنی گفتهاند: آیه 145 سوره انعام اولین آیهای بود که درباره اطعمه(خوراکیها) در مکه نازل شد، که در آن به حرمت گوشت خوک تصریح شده است. سپس آیه 173 بقره و بعد از آن آیه 3 سوره مائده در مدینه نازل شدند.[4] اما با جستجویی که در منابع داشتیم، در اینکه آیه 145 سوره انعام دقیقاً در چه سال و ماهی نازل شده است، گزارش و روایتی نیافتیم.
[1]. بقره، 173.
[2]. مائده، 3.
[3]. انعام، 145.
[4]. سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، ج 1، ص 113، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم، 1421ق.
آیات مرتبط
سوره البقرة (173) : إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ اللَّهِ ۖ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَلَا إِثْمَ عَلَيْهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ
سوره المائدة (3) : حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّيَةُ وَالنَّطِيحَةُ وَمَا أَكَلَ السَّبُعُ إِلَّا مَا ذَكَّيْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَأَنْ تَسْتَقْسِمُوا بِالْأَزْلَامِ ۚ ذَٰلِكُمْ فِسْقٌ ۗ الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ دِينِكُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ ۚ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا ۚ فَمَنِ اضْطُرَّ فِي مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجَانِفٍ لِإِثْمٍ ۙ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ
سوره المائدة (60) : قُلْ هَلْ أُنَبِّئُكُمْ بِشَرٍّ مِنْ ذَٰلِكَ مَثُوبَةً عِنْدَ اللَّهِ ۚ مَنْ لَعَنَهُ اللَّهُ وَغَضِبَ عَلَيْهِ وَجَعَلَ مِنْهُمُ الْقِرَدَةَ وَالْخَنَازِيرَ وَعَبَدَ الطَّاغُوتَ ۚ أُولَٰئِكَ شَرٌّ مَكَانًا وَأَضَلُّ عَنْ سَوَاءِ السَّبِيلِ
سوره الأنعام (145) : قُلْ لَا أَجِدُ فِي مَا أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّمًا عَلَىٰ طَاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلَّا أَنْ يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَمًا مَسْفُوحًا أَوْ لَحْمَ خِنْزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقًا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ ۚ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَإِنَّ رَبَّكَ غَفُورٌ رَحِيمٌ
سوره النحل (115) : إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ ۖ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ
T