شیعه نیوز:
پرسش
چرا در سوره نمل؛ مورچه به دیگر مورچگان گفت: «ادخلوا». و نگفت: «ادخلن»؟
پاسخ اجمالی
در سوره نمل و در بیان داستان حضرت سلیمان( علیه السلام ) و مورچه، چنین آمده است: «حَتَّى إِذا أَتَوْا عَلى وادِ النَّمْلِ قالَتْ نَمْلَةٌ یا أَیُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَساکِنَکُمْ لا یَحْطِمَنَّکُمْ سُلَیْمانُ وَ جُنُودُهُ»؛[1] هنگامی که سپاه سلیمان( علیه السلام ) به سرزمین مورچگان رسیدند، مورچه‌ای گفت: ای مورچگان! به لانه خود بروید تا سلیمان و سپاهش شما را پایمال نکنند.
در این آیه شریفه، از مورچه‌ای که مورچه‌های دیگر را مورد خطاب قرار داد، با عبارت «نملة» یاد شده است و با توجه به فعلی که برای آن مورچه به کار گرفته شده -یعنی «قالت» که فعل مؤنث است-، برخی گفته‌اند که این مورچه مؤنث و ماده بوده است[2] که البته این تفسیر قابل نقد است.
بر فرض؛ بپذیریم که آن مورچه مادّه باشد، این مسئله نمی‌تواند بیان‌گر این مطلب باشد که همه مورچه‌هایی که آن‌جا حضور داشتند مادّه باشند تا از ضمیر مؤنث برای مخاطب قراردادن آنها استفاده شده باشد. بلکه مقتضای طبیعی این است که در بین مورچه‌های مورد خطاب، از هر دو جنس حضور داشته باشند. و شاید به همین دلیل است که تقریباً هیچ‌کدام از مفسران این موضوع را مطرح نکرده و نسبت به استفاده از ضمیر مذکر، حساسیتی نشان ندادند.
[1]. نمل، 18.
[2]. مؤنث یا مذکر بودن مورچه‌ای که سلیمان صدایش را شنید 39747
پرسش های مرتبط
چرا در آیه «یا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ» و نیز سه آیه بعد از آن، کلماتی که با «نفس» مرتبطند، تماماً مؤنث‌اند؟
در آیه 8 سوره مبارکه ملک، ضمیر موجود در «خزنتها» به چه چیزی برمی‌گردد؟ آیا ممکن است به فوج برگردد؟
T