پرسش
خداوند در قرآن می‌فرماید: «إِنَّ اللهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِکَ لِمَنْ یَشَاءُ وَ مَنْ یُشْرِکْ باللهِ فَقَدِ افْتَرَى إِثْمًا عَظِیمًا»؛ پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نیز می‌فرماید: «صنفان من أهل النار لم أرهما بعد و ذکر منها نساء کاسیات عاریات مائلات ممیلات على رؤوسهن کأسنمة البخت المائلة، لا یدخلن الجنة و لا یجد ریحها». سؤالم این است با توجه به حدیث پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم ) آیا کسانی که حجاب ندارند از زنان مسلمانان هرگز وارد بهشت نمی‌شوند! یا بر حسب آیه کریمه ممکن است خداوند آنان را بیامرزد؛ حتی اگر تا زمان مرگ بیحجاب باشند یا این‌که مدتی عذاب شوند سپس خداوند آنان را ببخشد و همیشه در آتش نباشند؟
پاسخ اجمالی
تهدیدهای موجود در این روایت[1] و روایات دیگر و نیز تهدیدهای قرآنی به عذاب جهنم، همه با صرف نظر از این آیه شریفه‌ای است که می‌فرماید «ممکن است خداوند هرگناهی را ببخشد».[2] به عبارت دیگر؛ گروه‌هایی از گناه‌کاران وجود دارند که شایستگی معذّب شدن به آتش جهنم را دارند، ولی خداوند در قرآن، این الزام را از خود برداشته است که حتماً هر فردی را که مرتکب این گناهان شده است عذاب کند و این امکان را باقی گذاشته که در صورت صلاح‌دید و با سنجیدن دیگر رفتارها و کردارها او را ببخشد.[3] در واقع این آیه، بر دیگر آیات و روایات، حکومت دارد.
البته باید توجه داشت که منظور آیه این نیست که خداوند حتماً تمام گناه‌کاران را خواهد بخشید؛ بلکه تنها دست خود را برای بخشش آنها باز گذاشته است؛ لذا هیچ گناه‌کاری نمی‌تواند با اتکا به این آیه، خود را مصون از عذاب دانسته و بر انجام گناهان جرئت پیدا کند.
[1]. در مورد تحلیل متن و محتوای این روایت، ر. ک: زنانی که موهایشان مثل کوهان شتر می‌بندند 44532
[2]. «إِنَّ اللهَ لَا یَغْفِرُ أَن یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِکَ لِمَن یَشَاءُ وَ مَن یُشْرِکْ بالله فَقَدِ افْتَرَىٰ إِثْماً عَظِیمًا». نساء، 48.
[3]. ر. ک: رابطه آمرزش گناه با ترک گناه کبیره 35434
T