شیعه نیوز: «جحیم» مشتق از ماده «جحمة» به معناى شدت سوزش آتش، و در قرآن کریم یکى از نام‌هاى «جهنم» است.[1]
خداوند در روز قیامت به فرشتگانى که مأمور فرستادن کفار، مشرکان، ظالمان و ستمگران و هم‌کیشان آنها به دوزخ‌اند، فرمان میدهد آنان را به سمت دوزخ راهنمایی کنید: «فَاهْدُوهُمْ إِلى صِراطِ الْجَحِیمِ».[2]
بنابر این «صراط جحیم» یعنی راه جهنم و دوزخ. این اصطلاح البته در قرآن یک‌بار و در آیه فوق به کار رفته است.
این‌که قرآن در این آیه فرمود: ایشان را به سوى صراط جحیم هدایت کنید، با توجه به این‌که هدایت متناسب به سوی بهشت و راه سعادت است، این است که ایشان را به سوى جهنم ببرید و در جهنم بیفکنید؛ چون کلمه هدایت همه جا به معناى راهنمایى نیست، بلکه گاهى به معناى رساندن به هدف و مقصد است.[3]
بعضى از مفسران گفتهاند؛ اگر بردن به سوى دوزخ را هدایت به سوى آن خوانده، یک نوع توبیخ و سرزنش است.[4]
برخی هم گفتهاند؛ هدایت در این‌جا به معنای سوق دادن به سوی جهنم،[5] و دعوت به راه آتش است.[6]
بعضی اما معتقدند؛ این تعبیر از این جهت است که کفار هم مانند دیگران لیاقت و استعداد آن‌را داشتند که به سوى بهشت هدایت شوند، خدا هم جز هدایت کارى ندارد، ولى خود آنان کارهایى کردند که هدایت خدا مبدل به هدایت به سوى دوزخ شود، و این تعبیر نظیر تعبیرى است که در آیه «فَبَشِّرْهُمْ بِعَذابٍ أَلِیمٍ»؛[7] (پس به عذاب دردناک بشارتشان ده) آمده؛ چون در این آیه نیز خود کفار بشارت خداى را مبدل به بشارت به سوى عذاب کردند.[8]
[1]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، ص 187، دمشق، بیروت، دار القلم، الدار الشامیة، چاپ اول، 1412ق.
[2]. صافات، 23.
[3]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 17، ص 132، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق.
[4]. طیب، سید عبد الحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج 11، ص 134، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، 1378ش.
[5]. قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، ج 16، ص 73، تهران، ناصر خسرو، تهران، چاپ اول، 1364ش
[6]. عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، تحقیق، رسولی محلاتی، سید هاشم، ج 4، ص 401، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم، 1415ق.
[7]. آل عمران، 31.
[8]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی، محمد جواد، ج 8، ص 688، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.
آیات مرتبط
سوره البقرة (119) : إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا ۖ وَلَا تُسْأَلُ عَنْ أَصْحَابِ الْجَحِيمِ
سوره المائدة (10) : وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ
سوره المائدة (86) : وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ
سوره التوبة (113) : مَا كَانَ لِلنَّبِيِّ وَالَّذِينَ آمَنُوا أَنْ يَسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِكِينَ وَلَوْ كَانُوا أُولِي قُرْبَىٰ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ
سوره الحج (51) : وَالَّذِينَ سَعَوْا فِي آيَاتِنَا مُعَاجِزِينَ أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ
سوره الشعراء (91) : وَبُرِّزَتِ الْجَحِيمُ لِلْغَاوِينَ
سوره الصافات (23) : مِنْ دُونِ اللَّهِ فَاهْدُوهُمْ إِلَىٰ صِرَاطِ الْجَحِيمِ
سوره الصافات (55) : فَاطَّلَعَ فَرَآهُ فِي سَوَاءِ الْجَحِيمِ
سوره الصافات (64) : إِنَّهَا شَجَرَةٌ تَخْرُجُ فِي أَصْلِ الْجَحِيمِ
سوره الصافات (68) : ثُمَّ إِنَّ مَرْجِعَهُمْ لَإِلَى الْجَحِيمِ
سوره الصافات (97) : قَالُوا ابْنُوا لَهُ بُنْيَانًا فَأَلْقُوهُ فِي الْجَحِيمِ
سوره الصافات (163) : إِلَّا مَنْ هُوَ صَالِ الْجَحِيمِ
سوره غافر (7) : الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَمَنْ حَوْلَهُ يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَيُؤْمِنُونَ بِهِ وَيَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَحْمَةً وَعِلْمًا فَاغْفِرْ لِلَّذِينَ تَابُوا وَاتَّبَعُوا سَبِيلَكَ وَقِهِمْ عَذَابَ الْجَحِيمِ
سوره الدخان (47) : خُذُوهُ فَاعْتِلُوهُ إِلَىٰ سَوَاءِ الْجَحِيمِ
سوره الدخان (56) : لَا يَذُوقُونَ فِيهَا الْمَوْتَ إِلَّا الْمَوْتَةَ الْأُولَىٰ ۖ وَوَقَاهُمْ عَذَابَ الْجَحِيمِ
سوره الطور (18) : فَاكِهِينَ بِمَا آتَاهُمْ رَبُّهُمْ وَوَقَاهُمْ رَبُّهُمْ عَذَابَ الْجَحِيمِ
سوره الواقعة (94) : وَتَصْلِيَةُ جَحِيمٍ
سوره الحديد (19) : وَالَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ أُولَٰئِكَ هُمُ الصِّدِّيقُونَ ۖ وَالشُّهَدَاءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَنُورُهُمْ ۖ وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ
سوره الحاقة (31) : ثُمَّ الْجَحِيمَ صَلُّوهُ
سوره المزمل (12) : إِنَّ لَدَيْنَا أَنْكَالًا وَجَحِيمًا
سوره النازعات (36) : وَبُرِّزَتِ الْجَحِيمُ لِمَنْ يَرَىٰ
سوره النازعات (39) : فَإِنَّ الْجَحِيمَ هِيَ الْمَأْوَىٰ
سوره التكوير (12) : وَإِذَا الْجَحِيمُ سُعِّرَتْ
سوره الإنفطار (14) : وَإِنَّ الْفُجَّارَ لَفِي جَحِيمٍ
سوره المطففين (16) : ثُمَّ إِنَّهُمْ لَصَالُو الْجَحِيمِ
سوره التكاثر (6) : لَتَرَوُنَّ الْجَحِيمَ
T