سرنوشت همسران امام حسین ( علیه السلام ) بعد از واقعه کربلا چه شد؟

شیعه نیوز: امام حسین ( علیه السلام ) دارای پنج همسر بوده اند. برخی از مورخان تعداد فرزندان آن حضرت از این زنان را شش و بعضی بیش از شش نفر هم ذکر کرده اند.

اسامی همسران حضرت عبارت اند از:

1. شهربانو. 2. لیلا. 3. زنی از قبیله قضاعیه، که در زمان حیات امام از دنیا رفت. 4. رباب 5. ام اسحاق.

تنها زنی که به صورت قطعی در واقعه کربلا حضور داشته است، مادر علی اصغر، حضرت رباب بوده است که بعد از واقعه کربلا همراه اسرا به مدینه بازگشت، و حضور حضرت شهربانو و لیلا در کربلا محل تردید است.
پاسخ تفصیلی

این مسئله را در دو بخش مورد بررسی قرار می دهیم :

الف. تعداد همسران امام حسین

اکثر تاریخ نگاران از جمله شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد همسران امام حسین ( علیه السلام ) را پنج زن ذکر کرده اند:

1. شهربانو، 2. لیلا، 3. زنی از قبیله قضاعیه، 4. ام اسحاق، 5. رباب. [1]

ب. شرح حال همسران امام حسین

در شرح حال زندگی همسران امام حسین ( علیه السلام ) و حضورشان در واقعه کربلا و بعد از آن، در کتب تاریخی منابع زیادی در دسترس نیست، اما به صورت پراکنده به گوشه ای از زندگی آنان پرداخته شده است.

1. شهربانو: شهربانو مادر امام سجاد ( علیه السلام ) درباره محل تولد و اصل و نسبش اختلاف زیادی است. گروهی نام او را شاه زنان، شاه جهان، شهربانو و شهربانویه گفته‏اند. بنا به گفته این گروه او دختر یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانى بوده است‏. در روایت وارد شده است که وی بعد از ولادت حضرت سجاد ( علیه السلام ) به تب نفاس از دنیا رفت. [2]

برای اطلاع بیشتر در این رابطه به نمایه ازدواج امام حسین ( علیه السلام ) و خانم شهربانو، پاسخ شماره 7873 (سایت: 8096) مراجعه نمائید.

2. لیلا: مادر حضرت علی اکبر ( علیه السلام ) که در باره حضورشان در حادثه کربلا و بعد از آن تردید جدی وجود دارد. برای اطلاع بیشتر در این رابطه به نمایه حضور مادر حضرت علی اکبر ( علیه السلام ) در کربلا، پاسخ شماره 11901 (سایت: 11671) مراجعه نمائید.
3. زنی از قبیله قضاعیه.
4. امّ اسحاق دختر طلحة بن عبید اللّه: وی از قبیله تیم بوده و مادر فاطمه دختر امام حسین ( علیه السلام ) است که در حادثه کربلا حضور نداشت.
5. رباب: بنا به نقل مورخان حضرت رباب، دختر امرء القیس بن عدى، همسر سید الشهدا «ع» و مادر سکینه و على اصغر (عبد الله) است. او در سفر کربلا حضور داشت و همراه اسیران به شام رفت، سپس به مدینه باز گشت و مدّت یک سال براى سید الشهدا «ع» عزادارى کرد و مرثیه‏هایى هم در سوگ آن حضرت سرود. خواستگارانى از اشراف و بزرگان قریش را ردّ کرد و حاضر نشد با کسى ازدواج کند. در سوگ ابا عبد اللّه «ع» پیوسته گریان بود و زیر سایه نمى‏رفت، از فرط گریه و اندوه بر شهادت حسین «ع» یک سال بعد (در سال 62 هجرى) جان باخت. [3] از جمله سروده‏هاى او در شهادت امام حسین «ع» ابیاتى است که این گونه شروع مى‏شود:

انّ الذى کانَ نورا یُستَضاءُ به فى کَربلاء قتیل غیرُ مَدفونِ‏

سِبطُ النبىّ جَزاکَ اللّه صالِحة عَنّا و جُنّبتَ خُسرانَ المَوازین... [4]

« آن کس که نوری روشنی بخش بود، در کربلا کشته شد و به خاک سپرده نگردید».

« ای سبط پیامبر! خداوند از ما ترا جزای نیک دهد و دور گرداند از تو خسران را».

برای امام حسین ( علیه السلام ) بعضی همسر دیگری نقل کرده اند که فرزند خود (به نام محسن) را نزدیک شهر حلب در مکانی به نام جوشن، که معدن مسی در آن بوده سقط کرده، و احتمال دارد که این همسر یکی از همان همسرانی باشد که بیان کردیم؛ حموی در معجم البلدان گفته است: جوشن کوهی است در طرف غربی حلب، وقتی اسرای اهل بیت ( علیه السلام )را از آن جا عبور دادند، همسر امام حسین که حامله بود از آنان طلب آب و غذا کرد ایشان او را ناسزا گفتند و از آب و نان منع کردند، پس آن زن آنها را نفرین کرد و آن معدن از کار افتاد، و آن مکان معروف به مشهد السقط و مشهد الدکة شد. [5]

[1] شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان، ارشاد، ج 2، ص 135، کنگره شیخ مفید، قم، 1413 ق.

[2] راوندی، قطب الدین، الخرائج و الجرائح، ج2، ص 750، موسسة امام مهدی عج، قم، 1409هـ. ق.

[3] ابن اثیر، عز الدین، الکامل، ج 4، ص 88، دار صادر، بیروت، 1385 هـ ق.

[4] سید محسن امین، ج 6، ص 449، دار التعارف، بیروت، 1406 ه ق.

[5] حموی، یاقوت، معجم البلدان، ج 2، ص 186، دار صادر، بیروت، 1995 م.

T