شیعه نیوز: 1. ابوالحسن سَریّ بن المُغَلَّس السَقَطی(م 251 یا 253ق) معروف به «سری سقطی» عارف و صوفی قرن سوم قمری متولد بغداد بود و در ابتدا سقط‌فروشی(خُرده‌فروش) می‌کرد؛ لذا به این لقب معروف گردیده است. وی استاد و مرید اکثر عرفای بغداد و دایی جنید بغدادی و از شاگردان و مریدان معروف کرخی بود.[1]
اکثر صوفیان که از طبقه دوم به حساب می‌آیند، به نوعی خود را به وی منتسب می‌نمایند. برخی متأخران درباره او گفته‌اند که ادراک فیض خدمت و شرفیابى امام جواد( علیه السلام ) و امام هادی( علیه السلام ) را داشته است.[2] اما علاوه بر این که در منابع قدیمی تراجم عرفانی و صوفیه؛ مانند «طبقات الصوفیة» سلمی(م 412ق) و «کشف المحجوب» هجویری(م 465ق) به چنین چیزی اشاره نشده، با آن‌که او از معاصران چند امام بوده، اما در منابع رجالی شیعه نیز مطلبی در باره هم‌نشینی او با ائمه( علیهم السلام ) نیامده است.
2. شیخ ابوالقاسم جُنَید بن محمد خزّاز(یا خرّاز) قواریری بغدادی،[3] معروف به سید العارفین،[4] از صوفیان نیمه دوم قرن سوم (متوفای 297ق) بود.[5] او در اصل، اهل نهاوند بود ولی بیشتر دوران زندگی خود را در بغداد سپری کرد.[6] سری سقطی دایی او بود.[7] تاریخ تولد جنید معلوم نیست. او در سال 297ق درگذشت.[8]
می‌گویند چون پدر جنید تاجر شیشه(قَواریر) و خود او تاجرِ ابریشم خام(خَز) بود، جنید را قواریری و خَزّاز خوانده‌اند.[9]
با آن‌که وفات جنید در زمان غیبت صغرا رخ داده، اما در منابع معتبر روایی و تاریخی شیعیان، و نیز منابع تاریخ عرفا و متصوفه، بدین موضوع اشاره نشده است که او نایب امام مهدی(عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) بوده باشد.
[1]. هجویرى، ابو الحسن على، کشف المحجوب، ص 137، تهران، طهورى، چاپ چهارم، 1375ش؛ سلمی، ابو عبد الرحمن محمد بن الحسین، طبقات الصوفیة، ص 51 – 52، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، 1424ق؛ جامى، عبد الرحمن، نفحات الأنس، ص 51، تهران، اطلاعات، چاپ سوم، 1375ش.
[2]. شیرازی(قرن 14)، محمد معصوم، طرائق الحقائق، ج 2، ص 373، تهران، سنائى، چاپ اول، بی‌تا.
[3]. طبقات الصوفیة، ص 129؛ ابن خمیس موصلى، حسین بن نصر بن محمد، مناقب الأبرار و محاسن الأخیار فى طبقات الصوفیة، ج 1، ص 308، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1427ق.
[4]. انصارى، خواجه عبد الله، طبقات الصوفیة، ص 41، بى‌جا، بى‌نا، چاپ اول، بی‌تا.
[5]. سلمی، طبقات الصوفیة، ص 129؛ انصاری، طبقات الصوفیة، ص 41.
[6]. سلمی، طبقات الصوفیة، ص 129؛ انصاری، طبقات الصوفیة، ص 41؛ مناقب الأبرار و محاسن الأخیار فى طبقات الصوفیة، ج 1، ص 308.
[7]. ابن ملقن مصری، ابو حفص عمر بن على، طبقات الأولیاء، ص 110، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، 1427ق؛ شعرانى، عبد الوهاب، الطبقات الکبرى (المسمى لواقح الأنوار القدسیة فى مناقب العلماء و الصوفیة)، ج 1، ص 154، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیة، چاپ اول، 1426ق.
[8]. سلمی، طبقات الصوفیة، ص 129.
[9]. مناقب الأبرار و محاسن الأخیار فى طبقات الصوفیة، ج 1، ص 308؛ الطبقات الکبرى، ج 1، ص 154.
T