«محمد اکبری» تحصیلکرده حوزه‌های علمیه قم و نجف، فرمانده جهادی، سیاستمدار افغانستان، عضو مجلس نمایندگان افغانستان در دوره های پانزدهم و شانزدهم از ولایت بامیان و عضو انتصابی سنای این کشور است.
آنچه در پی می آید گفتگوی خبرنگار ابنا با این عضو مجمع عمومی مجمع جهانی اهل بیت(ع)، در حاشیه ششمین اجلاس مجمع عمومی مجمع جهانی اهل بیت(ع) است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
به کوشش: احمد محبوبی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ابنا: در مورد وضعیت و جمعیت شیعیان افغانستان بگویید.
عضو مجلس نمایندگان افغانستان از ولایت بامیان؛ از ولایات مرکزی افغانستان هستم؛ 85 درصد مردم این ولایت شیعه هستند و 15 درصد اهل سنت است.
در افغانستان حدود 5 میلیون جمعیت شیعه داریم که حدوداً 20 درصد جمعیت افغانستان را تشکیل می دهند و 80 درصد بقیه از اهل سنت هستند. از این مجموعه یک میلیون نفر در کابل حضور دارند. اینها از هشتاد سال قبل به کابل مهاجرت کرده اند. در کابل شیعیانی از ترکان قزلباش و افشار نیز وجود دارد که بیشتر ریشه ایرانی دارند و با نادر شاه افشار که برای فتح هند می رفت، همراه بودند؛ اینها سیصد سال ساکن کابل بودند و بقیه از مناطق مرکزی از قوم هزاره جات از زمان حکومت امان الله به کابل آمده اند؛ و بیشترین اینها در ده ـ دوازده سال اخیر به کابل مهاجرت کرده اند. بعد از کابل در هرات در حدود 150 تا 140 هزار جمعیت داریم. در مزار شریف ـ مرکز ولایت بلخ ـ حدود 90 تا 100 هزار شیعه داریم. در قندهار هم به همین نسبت که اینها از قدیم در این شهر ساکن بوده اند. در غزنی 70 تا 80 نفر هزار شیعه زندگی می کنند. در قندوز و در بامیان هم شیعه داریم. در ولایت دایکندی بیش از500 هزار نفر شیعه داریم و اکثریت این ولایت شیعه است.
در مجموع یک میلیون نفر از جمعیت پنج میلیونی شیعیان افغانستان در داخل و خارج در حال تحصیل هستند. در خارج، بیشترین محصلین ما در ایران حضور دارند و این بر اساس یک تخمین است. شیعیان سه هزار مسجد و حسینیه و 150 مدرسه دینی دارند. یک پنجم اعضای مجلس نمایندگان را شیعیان تشکیل می دهند. با اینکه بیست درصد جمعیت را دارا هستیم ولی کمتر از ده درصد در تشکیلات حکومت حضور داریم. گرچه در این ده ـ دوازده سال حضور ما در حکومت بیشتر شده است ولی به حق خود نرسیده ایم و ما هنوز 50 درصد حق خود را از لحاظ حضور خود در حکومت به دست نیاورده ایم.
ابنا: ظاهراً در دوره آقای کرزای فرصت های بیشتری به شیعیان داده می شد. این مسأله را شما تأیید می کنید؟
ـ نسبت به دوره های گذشته در دوره کرزای مجال برای رشد علمی و حضور سیاسی شیعیان بیشتر بود؛ آزادی شیعه بیشتر بود و شیعیان زیر فشار سیاسی نبودند.
ابنا: دوره جدید اوضاع شیعیان چگونه است؟
ـ حسن نیتی که آقای کرزای داشت در دوره جدید مشاهده نمی شود. گاهی تمایلات قومی هم دیده می شود. این را هم اضافه کنم که در افغانستان قوم پشتون، تاجیک، هزاره و ازبک وجود دارند. قوم پشتون شاید 40 یا 41درصد جمعیت دارد و در مدت هشتاد سال، همیشه حکومت در دست اینها بود؛ غیر از این ده سال که آقای ربانی حکومت کرد. بعد از قوم پشتون، قوم تاجیک است که 25 یا 26درصد هستند. مردم هزاره، شیعه اند. هرچند تمام هزاره ها شیعه نیستند ولی شیعه و هزاره را در افغانستان یکی می دانند. هزاره ها هم 20 درصد جمعیت را تشکیل می دهند. بعد هم ازبک است و ازبک ها 12 درصد هستند، بعد ترکمن است و بقیه اقوام کوچک هستند.
ابنا: اوضاع امنیتی افغانستان چگونه است؟
رضایت بخش نیست؛ از لحاظ امنیتی مشکل زیادی داریم؛ تلفات می دهیم، حملات انتحاری و جنگ صورت می گیرد. افغانستان 35 سال در جنگ است. البته در مناطقی که شیعه نشین است این حملات و خرابی ها نیست. مناطق شیعه نشین آرام است. جنگ بیشتر در مناطق پشتون صورت می گیرد؛ ولی به هر حال شیعیان هم در تلفات شریک هستند هرچند نه به اندازه آنها.
ابنا: دیدگاه شما در مورد برگزاری اجلاس مجمع جهانی اهل بیت(ع) چیست؟ و اگر پیشنهادی دارید بفرمایید.
دو پیشنهاد دارم، عده ای از افرادی که در مجمع جهانی اهل بیت(ع) عضویت دارند سن شان پایین است، از لحاظ کار سیاسی ـ اجتماعی خیلی مفید نیستند و تحصیلات علمی آنها در حد بالا نیست. مجمع می تواند کیفیت را بالا ببرد، تعداد تحصیلات و مایه علمی بالا داشته باشد و اعضای فوق لیسانس و دکترا داشته باشد.
پیشنهاد دوم من این است که دبیرخانه ای از 5 قاره جهان با تفاوت و تناسب تشکیل شود از این تعداد 40 نفر از نخبگان که تحصیلاتشان در حد دکترا و مومن، معتقد و محبت اهل بیت(ع) را داشته باشد در دبیرخانه دائمی حضور پیدا کنند و به اینها حقوق و تسهیلات داشته شود و به صورت متمرکز و محققانه، تحقیق کنند. برای نمونه آسیا یک قاره است و پیشنهاد من این است که این قاره را بر اساس چهار حوزه تفکیک کرده و از هر حوزه یک نفر عضو شود.
از این چهل نفر معلومات دقیق بخواهند که شیعه ای که در فلان منطقه زندگی می کند چند درصد آنها ثروتمند است؟ چه مقدار فقیر دارد؟ چه مقدار با سواد است؟ چه مقدار بی سواد است؟ اینها در روستاها بیشتر زندگی می کنند یا در شهرها؟ از لحاظ اخلاق و دیانت و گرایشات چگونه هستند؟ چقدر تحت تأثیر لیبرالیسم غرب قرار گرفته اند و چقدر تحت تأثیر انقلاب اسلامی ایران هستند؟ و در حکومت چه مقدار تأثیر دارند؟ معلومات دقیق افراد را بدانند تا اگر برنامه ریزی دقیق می شود براساس معلومات دقیق باشد. این یک خلأی است که احساس می شود و دبیرخانه باید تقویت شود.
ابنا: چه راهکارهایی را برای خودکفایی اقتصادی شیعیان پیشنهاد می کنید؟
ـ نمی شود از جمهوری اسلامی ایران توقع داشت که فقر شیعیان جهان را جبران کند ولی ایران می تواند این کار را انجام دهد و تجربیات اقتصادی که به دست آورده را منتقل کند. به این صورت که از هر کشور شیعه، سه تاجر عمده را به خود جذب و تجربیات خود را بیان کند و انتقال تجربه و مشاوره دهد که ما در این راه موفق بودیم شما هم این الگو را از ما بگیرید. جمهوری اسلامی ایران می تواند تشویق کند که افراد جدا از هم کار نکنند، ده نفر با هم جمع شوند، سرمایه گذاری کرده و شرکت تولیدی تأسیس کنند. نظرم این است که در مرکزی، صاحب نظران اقتصادی حضور پیدا کنند جمهوری اسلامی ایران از هر کشور و مجموعه اسلامی افرادی را جمع کنند و تبادل نظر و مشورت کرده و تجارب را منتقل کنند تا اینها به کار بیفتند و روحیه کار شرکت و مشارکت در زمینه اقتصادی ایجاد شود. در کشور ما، با این مشکل مواجه هستیم که کمتر کار شرکتی و مشارکتی وجود دارد و هر کس به تنهایی کار می کند. اگر صدها نفر سرمایه خود را روی هم بگذارند می شود یک میلیارد تومان؛ با این رقم می توان کار کرد ولی با صد میلیون تومان نمی شود.
ابنا: در پایان نکته ای دارید بفرمایید.
ـ از جمهوری اسلامی ایران تشکر می کنم که در این مدت برای اسلام و تشیع تلاش کرده است. شیعه هم اکنون نسبت به گذشته پیشرفت کرده است ولی محسود واقع شده و خیلی ها در این باره رشک می برند. جمهوری اسلامی ایران وقتی که در بیرون از مرزها کار می کند باید سعی کند زیرزمینی، آرام و با چراغ خاموش کار کند؛ به گونه ای فعالیت کند تا کسی حساس نشود.
ابنا: ممنون از اینکه وقت خود را در اختیار ما گذاشتید.