به گزارش «شیعه نیوز»، ما با این چالش روبر هستیم که کسی صدایمان را بشنود. این اتفاق، عاملیت ما را انکار می کند، گویی ابتدایی ترین اختیار را هم نداشته باشیم.» این را غنا کریم*، استاد دانشگاه سیدنی استرالیا به هنگام سخنرانی در سمپوزیوم عاملیت زنان مسلمان در بافت جامعه استرالیا به زبان می آورد.
آنچه می خوانید، گزارش این زن مسلمان است که در روزنامه گاردین منتشر شده است:
غنا کریم، استاد دانشگاه سیدنی
ربکا سولنیت، نویسنده آمریکایی در کتاب «مردان چیزهایی را به من توضیح می دهند» می نویسد: «هر زنی که ظاهر می شود با نیروهایی کشتی می گیرد که او را ناپدید می سازند. او با نیروهایی می جنگد که داستانش را برای خودش تعریف می کنند یا برای او داستانش را می نویسند… توانایی تعریف کردن داستان خودتان، به کلام یا تصویر یک پیروزی است، یک طغیان است.» درحالی که سولنیت این اعلامیه را در رابطه با چالش های زنان به طور کلی ایراد می کند، می توان آن را بیانیه ای در نظر گرفت که به شیوه ای متفاوت و بسیار شخصی برای بسیاری از زنان مسلمان مصداق دارد.
از نظر برخی، ما کاریکاتوری هستم که باید شکل گرفته شود و آنقدر دستکاری شود تا با ایماژی که از پیش ساخته شده تناسب داشته باشد. برای برخی دیگر، ما قربانی های بی نام و نشانی هستیم در داستانی که فرد ناجی -می خواهد قهرمانی مرد باشد یا زن- مهمتر و نتیجه بخش تر از آن قربانی فرضی است. با این حال برای برخی دیگر ما سوژه های دانشگاهی هستیم که با یک نظریه تحلیل می شوند، نظریه ای که طراحی شده است تا به نتایجی که از پیش به دست آمده اعتبار بخشد.
زنان مسلمان بسیار اندکی هستند که تصدیق کنند به عنوان موجودات زنده از صدای واقعی خودشان برخوردار هستند. صداهایی که اغلب بلند می شود اما به ندرت شنیده می شود، اصلاً اگر به آن گوش داده شود. برای بسیاری از زنان مسلمان، اینکه بر اساس داستان خودشان درک شوند، و اینکه دیگران حد و حدود زندگی آنها را تعیین کنند، واقعیت اکنون ما را تشکیل می دهد.
زیرا هرکسی به خودش اجازه می دهد که وقتی صحبت از زنان مسلمان باشد خود را کارشناس بداند؛ یک سیاستمدار سالمند درمورد ممنوعیت پوشش برای زنان مسلمان صحبت می کند زیرا معتقد است باید زنان را نجات داد. یک روزنامه نگار که به ندرت با یک زن مسلمان مکالمه ای داشته است، به خوبی قلم می زند که زنان مسلمان سرکوب می شوند و خودش را کارشناس می داند. گویی تنها ویژگی که لازم است یک کارشناس داشته باشد داشتن یک دیدگاه و تمایل به اشتراک گذاری آن با دیگران است. در مقابل، هر زن مسلمانی که جرأت داشته باشد بگوید که دین و ایمانش او را توانمند کرده است به عنوان فردی قلمداد می شود که در راستای سرکوبی زنان گام بر می دارد.
بدون شک زنان مسلمان ورای این انتقادها یا مصون از نظرهای مردم نیستند.اما ما نباید خودمان را صرفاً به جایی تقلیل دهیم که تنها یک شخصیت در داستانی باشیم که دیگران در مورد خودمان به ما تحویل می دهند. ما باید نویسنده و راوی داستان های خودمان باشیم.
عاملیت زنان مسلمان را زیر سؤال نبرید
در فوریه سال جاری، گروه متنوعی از اهالی دانشگاه، رهبران مردمی و فعالان مسلمان در سیدنی گرد هم جمع شدند تا در سمپوزیوم عاملیت زنان مسلمان در جامعه استرالیا شرکت کنند. البته که زنان مسلمان همگی داستان مشابهی ندارند؛ زندگی های ما پیچیده و گوناگون است و صداهای ما این تنوع و درهم پیچیدگی را باز می نمایاند. اما دور از انتظار نیست که تمام زنان خواستار به چالش کشیدن سوء تعبیرهای گسترده در مورد زنان مسلمان و به طور خاص برداشت غلط در مورد منفعل بودن آنها هستند.
این عاملیت شخصی دو نکته دارد. زنان مسلمان در اشتراک با دیگر زنان با چالش رو به رشدی مواجه هستند و آن اینکه فضاهایی را در جماعت های خود ایجاد و اشغال کنند که در آنها دیدگاه ها و صداهایشان شنیده و تصدیق شود. جای شگفتی نیست که برخی از مهمترین موضوعات اجتماعی و خانوادگی زنان مسلمان استرالیایی مشابه همان چیزی است که خواهران غیر مسلمان تجربه می کنند.
اما برای زنان مسلمان چالش مضاعفی وجود دارد؛ اینکه بتوانند توانمندی خود را بیان و ابراز کنند. این برداشت در جامعه بزرگتر وجود دارد که زنان مسلمان نه قادر به عاملیت در سرنوشت خود هستند و یا اجازه اینکار را ندارند تا صدایی برای شنیده شدن داشته باشند. این سمپوزیوم که از نظر گرد هم جمع کردن زنان مسلمان با پیشینه تحصیلی مختلف، اولین در نوع خود در استرالیا بود نمونه بارز ظرفیت و توانایی زنان مسلمان به عنوان کارشناس و رهبر در گستره وسیعی از مسائل نظیر موضوعات حقوقی، روانشناختی، دانشگاهی و معنوی بوده است. به نظر می رسد که زنان مسلمان در بسیاری از این رشته ها پیشگام هستند.
زنان مسلمان احتیاجی به این ندارد که دیگران نجاتشان دهند، همچنین نیاز ندارند تا دیگران به جایشان صحبت کنند. دنبال هرکدام هم باشند و فرقی نمی کند که چقدر نیت خیر داشته باشند باز هم عاملیت زنان مسلمان را زیر سؤال می برد. این چیزی نیست که زنان مسلمان نیاز داشته باشند یا بخواهند.
زنان مسلمان همین حالا هم صدا دارند و مشتاق هستند آن صدا را بالا و بالاتر ببرند. ما دوست نداریم در گفتن داستان خودمان نادیده گرفته یا به حاشیه رانده شویم. آنچه از دیگران می خواهیم این است که به جای آنکه صرفاً بر فرضیاتشان پافشاری کنند یک لحظه بایستند و به ما گوش دهند. ما همان کسانی هستیم که برای بیان کردن دغدغه ها و آرزوهایمان خودمان، امیدها و ترس هایمان در بهترین جایگاه قرار داریم. چیزی که از شما می خواهیم این است که صدایمان را بشنوید، به حرف هایمان گوش کنید و اجازه دهیم خودمان برای زندگی مان تعیین و تکلیف کنیم.
همانطور که ربکا سولنیت گفت «توانایی گفتن داستان خودمان با کلام یا تصویر خودش یک پیروزی، یک انقلاب است.» پس به ما پیروزی مان را بدهیم. اجازه دهید شورش کنیم.
* دکتر غنا کریم، سخنران ارشد مدرسه عالی حقوق در دانشگاه سیدنی استرالیا است.