به گزارش«شیعه نیوز»، دکتر عبدالهادی زارع رئیس کمیته فتوای دانشگاه الازهر در گفت‌وگو با پایگاه مصری الیوم السابع درباره مسائل متعددی مانند دایره مخاطبان کمیته فتوا، نوع پرسش هایی که کمیته به آن پاسخ می دهد، ظهور پدیده الحاد در میان جوانان مصر به ویژه دختران و افزایش پرسش ها درباره ازدواج و طلاق به اظهار نظر پرداخت.
ترجمه متن این گفت‌وگو بدین شرح است:
در ابتدا به ما بگویید یک مفتی چگونه آموزش می بیند و به این مقام می رسد؟
طلاب خارجی و مصری الازهر در دوره های ویژه تربیت مفتی آموزش می بینند. طلاب خارجی به شهرک طلاب خارجی اعزام می شوند تا در آنجا از سخنرانی ها و دروس تئوریک استفاده کنند و پس از آن برای صدور فتوا آموزش می بینند که البته برخی از این طلاب از فارغ التحصیلان الازهر و برخی از آنها از فارغ التحصیلان دانشگاه های اسلامی و نمایندگان کشورهای مختلف جهان اسلام به ویژه کشورهای چاد، نیجر، مالزی و پاکستان هستند اما طلاب مصری نیز فارغ التحصیلان دانشکده های نظری مانند شریعت و زبان عربی هستند.
مفتیان کمیته فتوا چگونه انتخاب و گزینش می شوند؟
گزینش این افراد از طریق آزمون های مشیخه الازهر یا مرکز تحقیقات اسلامی انجام می‌شود تا پس از گزینش در مرکز جهانی فتوا وابسته به الازهر مشغول فعالیت شوند و افراد پذیرش شده پس از آن واحدهایی نظری در فقه، فقه مقارن و اصول فقه را پشت سر می گذارند، زیرا این دروس پیش نیازهای صدور فتوا هستند و پس از آن هم در زمینه چگونگی عملکرد کمیته های فتوا آموزش می بینند تا با تفاوت میان فتوای فردی و اجتماعی و اصطلاحات علمی قرآن و ارتباط آن با بیان حکم شرعی یا فتوا آشنا شوند و پس از آن نیز در دفاتر استفتا آموزش عملی می بینند.
روش کار در کمیته فتوا به چه صورت است؟
کار اساسی کمیته از گفت‌وگوی شفاهی آغاز می‌شود بدین صورت که مردم با مراجعه به دفاتر استفتا مشکلات خود در زمینه طلاق، ازدواج یا مشکلات اجتماعی را طرح می‌کنند و پس پرسش او به صورت مکتوب به کارشناسان ارائه می شود تا بدون اینکه آن فرد را ببینند به پرسش او پاسخ بدهند.
در مصر چه نهادهایی با کمیته فتوا همکاری و تعامل دارند؟عبدالهادی زارع
تمام مسائل دادگاه ها در مورد ازدواج و طلاق و ارث به کمیته فتوا ارجاع داده می شود، زیرا طبق قانون اساسی مصر، الازهر مسئول امور اسلامی است و در نتیجه کمیته فتوا این مسئولیت را بر عهده گرفته که بیان کننده نظریات الازهر است که البته تلاش ما بر این است که جایگاه جهانی و داخلی الازهر را در این فتواها حفظ کنیم و فتوای اشتباه صادر نشود و در این زمینه دانشکده شریعت، منبع فتواها است، زیرا این دانشکده بخش های مختلفی دارد که زیرساخت های صدور فتوا را تشکیل می دهند و در هر صورت باید گفت علمای شریعت تواناترین افراد برای صدور فتوا هستند.
وی خاطر نشان کرد: فتوا در ابتدا بر عهده واعظان مرکز تحقیقات اسلامی بود، اما بررسی های فقهی و حقوقی آنها کامل نبود و اکنون سیستم قضاوی مصر فقط با کمیته فتوا همکاری دارد.
بیشتر چه پرسش هایی از کمیته فتوا پرسیده می شود؟
بیشتر فتواهای ما در زمینه ارث و ازدواج و طلاق به ویژه ازدواج عرفی[1] است.
عجیب ترین پرسشی که از شما پرسیده شده چیست؟
عجیب ترین مسئله ای که با آن روبرو شدم در مورد "نسب" بود که خانمی ازدواج کرده و شوهرش به مسافرت خارج رفته و بازنگشته بود و آن خانم به شوهرش می گوید که من باردار هستم و پسری را که به دنیا آمده پسر آن شوهر می داند اما پس از تحقیق متوجه شدیم که آن زن پس از مسافرت شوهرش ازدواج عرفی کرده است و اکنون احتمال داشت این دو مرد پدر آن بچه باشند اما در کمال تعجب پس از آزمایش DNA متوجه شدیم آن پسر متعلق به هیچکدام از دو پدر نیست و متعلق به مرد سومی است!
یکی دیگر از مسائل عجیبی که کمیته با آن روبرو شد در مورد مسئله طهر ممتد(یائسگی) بود که خانمی مطلقه به ما مراجعه کرد و گفت شوهر سابقش سه ماه پس از طلاق از دنیا رفته است، اما خانواده همسر سابقش او را از ارث محروم کرده اند و او از خانواده شوهر سابقش به دادگاه شکایت کرده که هنوز عده من تمام نشده است و در نتیجه حق داردم از شوهر سابقم ارث ببرم.
ما از او درخواست تهیه گزارش پزشکی کردیم و از لحاظ فقهی به بررسی موضوع پرداختیم و برای ما ثابت شد که او در عده است و ارث می برد.
مردم بیشتر چه سؤال هایی از شما می پرسند؟
سؤال های مردم بیشتر درباره میراث و طلاق است و کمیته فتوا توانسته با فعالیت خود افراد طلاق گرفته را حتی تا 5 سال پس از طلاق به هم بازگرداند.
عجیبت ترین فتوایی که از شما خواسته شده چیست؟
عجیب ترین فتوای من این بود که شخصی به همراه یک دختر نزد من آمد و هردو از من خواستند به آنها اجازه ازدواج عرفی بدهم و من به آنها گفتم کمیته فتوا یک کمیته بین المللی و محلی است و نمی تواند در مورد ازدواج عرفی فتوا بدهد، زیرا ازدواج عرفی برای ما مسئولیت سنگینی دارد و اگر هرکس بخواهد ازدواج عرفی کند تمام ازدواج های جامعه مخفیانه می شود.
آیا ملحدان و منکران خداوند به شما مراجعه می کنند؟
بله ملحدان هم مراجعه به ما دارند و ما آنها را به بخش اعتقادی راهنمایی می کنیم که البته امسال تعداد آنها زیاد شده و خطرناکتر اینکه برخی از آنها دختران دانشجو هستند که با خانواده یا به تنهایی مراجعه می کنند و به نظر من وسایل ارتباط اجتماعی عامل انتشار این پدیده است که بیشتر آنها نیز دختران هستند.
در همایش اخیر دارالافتاء شیخ الازهر پیشنهاد تشکیل بخش فتوا را مطرح کرد. نظر شما چیست؟
این کار نیازمند ارائه لایحه در دانشگاه است و البته دانشکده شریعت نیز نشست هایی برای بررسی این امر برگزار کرده است.
کمیته فتوا اکنون متشکل از اساتید فقه و حقوق است و شیخ الازهر خواستار تشکیل کمیته ای یکپارچه شامل دارالافتاء و کمیته فتوای الازهر است.
آیا شما لیستی از مفتیان با حقوقدانان در اختیار دارید؟
حقوقدان که نمی تواند فتوا بدهد، زیرا او فقط قانون می داند و در مورد حضور در شبکه های ماهواره ای برای ارائه فتوا هم فقط فارغ التحصیلان دانشکده شریعت و شعبه پژوهش های اسلامی و عربی اجازه حضور دارند و به جز اینها اجازه ندارند برای ارائه فتوا در شبکه های ماهواره ای حضور یابند.
[1]. ازدواج عرفی نوعی ازدواج است که طرفین با رعایت ضوابط شرعی به عقد هم در می آیند اما ازدواج آنها به صورت رسمی و قانونی ثبت نمی شود.