سایر زبان ها

شهروند خبرنگار

صفحه نخست

سرویس خانواده شیعه

سرویس شیعه شناسی

دیده بان شیعیان

سرویس عکس

سرویس فیلم

صوت

سردبیر

صفحات داخلی

سقوط جمعیت در ایران کارشناسان غربی را شوکه کرد

سقوط جمعیت در ایران کارشناسان غربی را شوکه کرد؛ ایرانی ها 20 سال زودتر از پیش بینی‌ها موفق به مهار رشد جمعیت شدند.
کد خبر: ۱۵۱۴۱۵
۱۴:۰۴ - ۰۸ آبان ۱۳۹۶
به گزارش«شیعه نیوز»، بعد از انقلاب اسلامی رشد جمعیت افزایش پیدا کرد و در دهه 60 جمعیت کشور به 60 میلیون نفر یعنی حدود دو برابر جمعیت قبل از انقلاب رسید. این افزایش جمعیت به نوعی اعتقادی بود و در حالی صورت گرفت که انقلاب نوپای ما درگیر مسائلی چون تحریم های اقتصادی و جنگ بود.

اواسط دهه شصت با تصویب مجلس، سیاست کنترل جمعیت شروع شد و برآورد جمعیت شناسان این بود که نرخ رشد جمعیت به این زودیها کاهش پیدا نخواهد کرد و حتی تا سال 1391 به رشد 2 درصدی دست نخواهیم یافت، اما آنچه پیش بینی شده بود در سال 1391 اتفاق بیفتد در سال 1371 اتفاق افتاد.

انتقال هرم سنی جمعیت کشور به سالخوردگی

در حالی که در نیمه دهه 60 میانگین سنی جمعیت کشور به 21.7 سال رسیده بود، این عدد در سرشماری سال 1385 به27.97 رسید و در دهه اخیر به 31.1 رسیده است و این نمایانگر مراحل اولیه انتقال هرم سنی جمعیت ایران از مرحله جوانی به سالخوردگی جمعیت است.

نرخ باروری در سالیان اخیر کاهش چشمگیری داشته است و به 1.8 فرزند در سال 1395 رسیده است که در حال حاضر ایران پایین‎ترین نرخ باروری دنیای اسلام را به خود اختصاص داده‌است.

محمدجواد محمودی، رئیس کمیته مطالعات و پایش سیاست‌های جمعیتی شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در مقاله «سالخوردگی جمعیت؛ یک مسئله اجتماعی جمعیتی می‌نویسد: «در ایران، کاهش چشمگیر نرخ باروری در دهه هفتاد و تداوم و تشدید آن در دهه هشتاد، ترکیب سنی جمعیت را در آینده نزدیک سالخورده می‌کند. سرعت و شدت زیاد کاهش باروری در ایران با شیب تندتری از سایر کشورها مشاهده می‌شود. در ایران، در سال 1394 حدود 10 درصد جمعیت بالای 60 سال سن داشته اند. در 35 سال آینده یعنی سال 1429 (در صورت ادامه یافتن روند کاهش رشد جمعیت)، درصد سالخوردگی جمعیت ایران به 33 درصد افزایش خواهد یافت».

کاهش نرخ باروری در ایران حیرت انگیز است

دکتر «نیکولاس ابرشتات» (Nicholas Eberstadt) از محققان انستیتو انترپرایز آمریکا در مقاله‌ای با عنوان «کاهش باروری در جهان اسلام: تغییری فاحش که در کمال تعجب کسی متوجه آن نشده است» می‌نویسد: «کاهش نرخ باروری در ایران طی 30 سال گذشته حیرت‌انگیز و معادل 70 درصد بوده است. این میزان یکی از سریع‌ترین و چشمگیرترین آمارهای کاهش باروری در تاریخ بشر بوده است! با توجه به آمار اداره سرشماری آمریکا، تا سال 2040، درصد افراد سالمند بالای 65 سال در 10 کشوری که بیشترین جمعیت مسلمان را دارند، از جمله اندونزی، ایران، الجزایر و مراکش، از درصد سالمندان حال حاضر آمریکا بیشتر خواهد بود. با توجه به درآمد نسبتا پائین این کشورها، چگونگی مواجهه با نیازهای فزاینده پیش روی سالمندان یکی از چالش‌های جدی کشورهای مسلمان خواهد بود.»

تسهیل ازدواج، سطح جانشینی جمعیت را بالا می برد

محمد میرزایی، استاد تمام گروه جمعیت شناسی دانشگاه تهران و رئیس انجمن جمعیت شناسی ایران، در گفتگو با خبرنگار حوزه ازدواج و خانواده گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان با اشاره به اینکه بعد از انقلاب رشد سالانه جمعیت 4 درصد بود که 3.2 آن رشد طبیعی بود؛ گفت: رشد متعادل جمعیت کمتر از یک درصد است و در اولین برنامه بعد از انقلاب تنظیم خانواده در دستور کار قرار گرفت چون رشد جمعیت باید مهار می شد.

وی با بیان اینکه سطح جانشینی جمعیت 2.1 است و الان زیر سطح جانشینی هستیم، افزود: سن ازدواج باید پایین بیاید و اگر ازدواج تسهیل و ترویج شود سطح جانشینی خود به خود حل خواهد شد .

میرزایی با تاکید بر اینکه الان در فرصت طلایی هستیم و بیش از 70 درصد جمعیت جوان است؛ اظهار کرد:شرایط دادن وام ازدواج بسیار سخت است. همچنین شغل را باید به شرطی به جوانان بدهند که ازدواج کنند چون اولین سوالی که در خواستگاری از جوان می پرسند، کار اوست.

اخراج، تاوان مرخصی زایمان

آمار و ارقام نشان می دهد دهه شصتی ها با همه نوستالژی ها و مشکلاتشان بیست سال دیگر سالمند می شوند. همین آمارها می‌گویند بیش از ٣٠ درصد جمعیت کشور در سال ٢٠٥٠ سالمند می شوند و این آمار از میانگین جمعیت جهان و آسیا در سال ٢٠٥٠ بالاتر خواهد بود . این در حالی است که ایران هیچ وقت با این حجم عظیم از جمعیت سالمند روبرو نبوده و تجربه برخورد با این تعداد را نداشته است.

این آمارها در حالی است که ارتقاء پویایی، بالندگی و جوانی جمعیّت با افزایش نرخ باروری به بیش از سطح جانشینی و رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده و افزایش فرزند، کاهش سن ازدواج و حمایت از زوج‌های جوان و توانمندسازی آنان در تأمین هزینه‌های زندگی و تربیت نسل صالح و کارآمد از جمله بندهای سیاست های ابلاغی جمعیت از سوی مقام معظم رهبری است.

بندهای فوق نه تنها تا کنون عملی نشده است بلکه به بند سوم این سیاست های کلی جمعیت یعنی" اختصاص تسهیلات مناسب برای مادران بویژه در دوره بارداری و شیردهی و پوشش بیمه‌ای هزینه‌های زایمان و درمان ناباروری مردان و زنان و تقویت نهادها و مؤسسات حمایتی ذی‌ربط" هم دقیقا وارونه عمل شده است.

مرخصی های تشویقی برای زایمان و شیردهی اعمال شده است اما تبعات بدی را برای متقاضیان در پی داشته است که دیگر کسی جرات نمیکند از این تسهیلات استفاده کند و یا در در ذهن خود بچه دار شدن را متصور شود. به گفته محمدحسن زدا، معاون فنی و درآمد سازمان تامین اجتماعی تحقیقات این سازمان در سال 94 نشان می‌دهد که در بازه زمانی ۱۸ماهه، ۴۷ هزار زن پس از گذراندن مرخصی زایمان ۶ ماهه با اخراج روبه‌رو شده‌اند!

همچنین اخیرا هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، بخشنامه مدیرکل روابط کار و جبران خدمت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مبنی بر ممنوعیت اخراج زنان کارگر در ایام مرخصی زایمان و دوران شیردهی (تا پایان دوسالگی کودک) را ابطال کرد.

اقدامات فوق در حالی صورت گرفته است که اکنون کشور به افزایش نرخ باوری برای بالا رفتن سطح جانشینی جمعیت نیاز دارد و این در حالی است که به دلیل مشکلات اقتصادی عدیده، هم سن ازدواج بالا رفته است و هم زوجین ترجیح میدهند یا فرزند نداشته باشند و یا به یک فرزند اکتفا کنند که این خطری برای آینده جمعیتی کشور محسوب می شود.

بنابراین باید با ارائه تسهیلات به جوانان جهت ازدواج و به زوج های جوان جهت فرزندآوری، نرخ باروری را در کشور افزایش داد تا هم سیاست های کلی جمعیتی که از سوی رهبری ابلاغ شده، عملی شوند و هم اینکه از سالخوردگی بیش از حد جمعیت ایران جلوگیری شود.

مشکلات اقتصادی؛ عامل اصلی کاهش نرخ باروری

ابوالفضل ذوالفقاری، عضو هیئت علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه شاهد نیز به خبرنگار حوزه ازدواج و خانواده گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان گفت: قبل از انقلاب تحت برنامه های مدرنیزاسیون سیاست های کنترل جمعیتی پیش برده می شد و مراکز بهداشت در نقاط فقیر نشین و پرجمعیت اقدامات پیشگیرانه می کردند.

این استاد جامعه شناسی با اشاره به اینکه بعد از انقلاب سیاست ها به طرف رشد جمعیت رفت که البته جنبه ایدئولوژیک هم داشت و در زمان جنگ هم صحبت از کنترل جمعیت عقلانی نبود؛ اظهار کرد: سیاست های دهه 60 افزایش جمعیت بود و زاد و ولد شتاب بالای 3 درصد گرفت و سیاست های تشویقی مثل زمین و مسکن رایگان و امتیازات دیگر در این افزایش موثر بود که سیر مهاجرت به کلانشهر ها را هم ایجاد کرد و خیلی ها هم از این امتیازات استفاده کردند.

وی اضافه کرد: زمان مرحوم هاشمی رفسنجانی افزایش جمعیت، فشار روی منابع دولت را بسیار زیادکرد و مسائلی مانند تغذیه، آموزش، بهداشت و .. برای مولودین مورد بحث بود که حتی برخی مدارس تهران سه شیفته کار میکردند ولی جوابگو نبودند در یکی از مناطق جنوبی تهران با اینکه سالی 20 مدرسه بهره برداری می شد ولی مدارس همه دو شیفته و سه شیفته بودند.لذا سیاست کنترل جمعیت ابلاغ شد و موسسات بین المللی هم در این راستا کمک مالی کردند.

ذوالفقاری علت مهم و اصلی کاهش نرخ باروری کنونی را اقتصادی دانست و افزود: زن و شوهر تحلیل هزینه و فایده را در فرزندآوری میکنند و به عنوان مثال هزینه دار شدن زندگی، هزینه دار شدن آموزش،بهداشت ،مشکلات مسکن، و تورم و ... را مشکلات سر راه خود میدانند. البته بنا به همین دلایل ازدواج هم کمتر صورت میگیرد و این باعث کاهش نرخ جانشینی جمعیت شده است.

وی ادامه داد: نکته بعدی نگاه به آینده است وقتی فرزندانی تحصیلکرده در خانواده ها هستند ولی هیچ شغلی ندارند؛ درس عبرتی میشوند برای دیگرانی که میخواهند بچه دار شوند یعنی فرزند اوری بدون تصور هیچ اینده ای برای آن فرزند امکان پذیر نیست.

این استاد جامعه شناسی با بیان اینکه با ابلاغ و دستور مسئله رشد جمعیت حل نمیشود و بچه هم متولد نمیشود؛ گفت:تنها راه حل اینست که با منابع مالی بسیار زیاد جوانان را زودتر ترغیب به ازدواج کنیم.اشتغال فراوان ایجاد کنیم و امید به اینده را افزایش دهیم موانع ازدواج جوانان را برداریم و مثلا به کسانی که ازدواج میکنند امتیازت کافی و فراوان بدهیم در استخدام ها و یا به ازای هر بچه امتیازات فوق العاده داده شود که متاسفانه نه منابع کافی داریم و نه سیاست های فعلی در این جهت است؛لذا این یک ارزو بیش نیست.

ذوالفقاری افزود: راه دیگر مهاجر پذیری است یعنی کارهایی که ممالک اروپایی انجام داده اند و از کشورهای مستعمره خودشان یا غیر مستعمره جمعیت وارد کرده و کاهش آن را جبران نموده اند که این سیاست ها در مورد کشور ما تقریبا بلا موضوع است.

این استاد جامعه شناسی در پایان با اشاره به اینکه بعد از اقتصاد، عامل دوم کاهش نرخ باروری ، فرهنگی است؛ افزود: به عنوان مثال تغییرات در ارزش آرمان های نسل جدید یکی از عوامل مهم در این زمینه است که خو د بحث مفصلی را می طلبد.

امیدواری برژینسکی به ادامه کاهش جمعیت ایران

گفتنی است که بیکاری و مشکلات اقتصادی عمده ترین دلیل کاهش میزان ازدواج، بالا رفتن سن ازدواج و کاهش نرخ باروری در سالیان اخیر بوده است که متاسفانه مسئولان مربوطه برای حل این مشکل تاکنون اقدام شایسته ای نکرده اند.

لازم به ذکر است که برژینسکی، سیاستمدار کهنه کار امریکایی و مشاور سابق امنیت ملی امریکا، در مصاحبه ای با روزنامه وال استریت ژورنال در مارس 2009، درباره تغییر جمعیت ایران نکته ای را بیان کرد که ابعاد بسیار گسترده ای دارد.

وی در آن مصاحبه گفته بود: از فکر کردن به حمله پیش دستانه علیه تاسیسات هسته ای ایران بپرهیزید و گفتگوها با تهران را حفظ کنید، بالاتر از همه بازی طولانی مدتی را انجام دهید؛ چون زمان و آمارهای جمعیتی و تغییر نسل در ایران به نفع رژیم کنونی نیست.

ارسال نظرات
نظرات حاوی عبارات توهین آمیز منتشر نخواهد شد
نام:
ایمیل:
* نظر:
غیر قابل انتشار: ۲
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۱۵
نظرات بینندگان
ناشناس
۱۸:۳۲ - ۱۳۹۸/۰۴/۱۶
سلام و عرض ادب

هر کس دوست داشت بعد از انقلاب دروغ گفت
تنها کسی که دروغ نگفت اداره ثبت احوال بود
امار لحظه به لحظه جمعیت ایران را کنترل کنید رشد جمعیت کاهش نیافته ..
تورم و گرانی هم نتوانسته جلو رشد جمعیت را بگیرد
ما پتانسیل افزایش جمعیت داریم به خاطر اینکه عده زیادی از جوانان منتظر شرایط برای ازدواج هستند

برژینسکی اگر گفته ایران شرایط سقوط را دارد
به خاطر اینکه 70 میلیون نفر جمعیت زیر 50 سال هستند
عملا کسی با شرایط روحی و روانی همچنین وضعیت اقتصادی کشور زندگی خوبی بعد از 50 سالگی نخواهد داشت پس شرایط پیری 85 سالگی را تجربه نمیکند
.و کلمه پیری را در جوانی در ایران تجربه میشود

ما 28 میلیون جمعیت زیر 20 سال داریم
این جمعیت دقیقا شکل باروت دارد و شرایط قدیم ما را ندارد که ساکت و ارام بودیم
اینها نظم و قوانین کشور را برهم میریزند تا بهتر زندگی کنند
ایران به اندازه قاره اروپا افراد زیر 20 سال دارد

نمودار جمعیت ایران را دقت کنید انگاه بین سخن نویسنده و واقعیت. قضاوت کنید
ناشناس
۱۸:۳۲ - ۱۳۹۸/۰۴/۱۶
سلام و عرض ادب

هر کس دوست داشت بعد از انقلاب دروغ گفت
تنها کسی که دروغ نگفت اداره ثبت احوال بود
امار لحظه به لحظه جمعیت ایران را کنترل کنید رشد جمعیت کاهش نیافته ..
تورم و گرانی هم نتوانسته جلو رشد جمعیت را بگیرد
ما پتانسیل افزایش جمعیت داریم به خاطر اینکه عده زیادی از جوانان منتظر شرایط برای ازدواج هستند

برژینسکی اگر گفته ایران شرایط سقوط را دارد
به خاطر اینکه 70 میلیون نفر جمعیت زیر 50 سال هستند
عملا کسی با شرایط روحی و روانی همچنین وضعیت اقتصادی کشور زندگی خوبی بعد از 50 سالگی نخواهد داشت پس شرایط پیری 85 سالگی را تجربه نمیکند
.و کلمه پیری را در جوانی در ایران تجربه میشود

ما 28 میلیون جمعیت زیر 20 سال داریم
این جمعیت دقیقا شکل باروت دارد و شرایط قدیم ما را ندارد که ساکت و ارام بودیم
اینها نظم و قوانین کشور را برهم میریزند تا بهتر زندگی کنند
ایران به اندازه قاره اروپا افراد زیر 20 سال دارد

نمودار جمعیت ایران را دقت کنید انگاه بین سخن نویسنده و واقعیت. قضاوت کنید
ناشناس
۱۴:۰۰ - ۱۳۹۸/۰۴/۱۱
وجود روابط نامشروع عامل انصراف از ازدواج می باشد.
ماری
۱۴:۵۳ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۰
تازه مردم ایران عاقل شدن خصوصا خانوما چون فرزندآوری ۹۰ درصد مسئولیتش پای مادره این یعنی فرهنگ خانومها بالا رفته
کشورهای عقب افتاده درگیر جمعیت اضافی هستن
جوونای ایران از بیکاری همش دنبال روسپیگری.، فروش مواد مخدر، ... هستن ... تحصیل کرده ها هم افسرده ته خونه نشستن
Mostafa
۰۰:۴۵ - ۱۳۹۷/۰۹/۰۳
همش بخاطره مشکل اقتصادی

مهاجرت از ایرانه
ناشناس
۰۳:۲۹ - ۱۳۹۶/۰۹/۱۹
تا20-30 سال دیگر جمعیت اهل تسنن از شیعیان بیشتر خواهدشد.دست مریزاد.
محسن
۲۰:۴۸ - ۱۳۹۶/۰۸/۱۸
خدا رو شکر که جمعیت ایران رو به کاهشه
از ما که گذشت و سن ما رو به زوال شد کاش این حرکت خوب فرهنگی که مردم عاقل شده اند و دیگه سعی می کنند دور و بر خودشون یک مشت بچه طلب کار بی کار پر رو و مفسده انگیز جمع نکنند در زمان ما اتفاق می افتد که اکنون با ایرانی خلوت کوچه و خیابان هایی خلوت جاده هایی خلوت فروشگاه هایی خلوت و خلاصه ایرانی غرق در آرامش و رفاه مواجه می شدیم. به هر حال مشکلات مختلف که البته بزرگ ترین آن مشکل اقتصاد و فشار های سخت زندگی در ایران مردم را نسبت به کنترل نسل آگاه کرد و این یک مژده بر فرزندان ما است که در آینده ایرانی آباد خواهند داشت نه ایرانی ویران که امروزه شاهد آن هستیم.
ترابی
۱۶:۱۴ - ۱۳۹۶/۰۸/۱۸
در ضمن میشه یه لطفی بکنین و یه آماری هم از روحانیون بیکار جامعه ارائه کنین؟ بنده کاملاً معتقد هستم و اعتقاداتم برای خودم و خانوادم از همه چی مهمتره ولی می خوام بدونم جناب آقای موسوی که میگن کار پشت میزی کمه لابد از آمار بیکاری در بین روحانیون عزیز هم خبر دارن دیگه! البته امیدوارم این قشر شامل پشت میزی ها نباشند!
عبدلحسین
۱۲:۱۷ - ۱۳۹۶/۰۸/۱۶
سلام-رو آوردن دولت به آپارتمان سازی لجام گسیخته نیز از علل دیگر کاهش جمعیت است یک خانواده آپارتمانهای چهل تا شصت وهفتاد متری بی کیفیت در مناطقی از کشور بخصوص مناطق سنی نشین که آپارتمان سازی رونق کمی دارد علی رغم فقر فرزند زیاد دارند ضمنا غرب زدگی فارسها وتحمیل زندگی غربی به اقلیم آذربایجان ایران بعد انقلاب از علل دیگر کاهش جمعیت است
خسته از یافتن شغل
۲۱:۲۸ - ۱۳۹۶/۰۸/۱۲
اون پاراگراف آخر از برژینسکی که گفته بازی طولانی مدت بکنید مثل اینکه راست هست سال 2009 اون حرف زده الان سال 2017 هستیم و هنوز درگیر مسئله انرژی هسته ای و مذاکره و تحریم و برجام و هزار تا کوفت و زهرمار دیگه که ظاهرا تمامی نداره کاش هیچ وقت ایران دنبال هسته ای شدن نمی رفت عوضش از انرژی خورشیدی که تو کویر و مناطق بیابانی هست تولید برق میکرد
بخدا من فوق لیسانس دارم اما بیکارم هرجا میرم یا رشته ما رو نمی خوان یا پارتی بازی میکنند یاشرط سنی داره و بهم کار نمیدن
ناشناس
۰۸:۲۱ - ۱۳۹۶/۰۸/۱۰
من سی و چهار سالمه لیسانس و بیکارم فکر نکنم بتونم هیچ وقت ازدواج کنم خوشی به دل اوناییکه به هدفشون رسیدن هموناییکه به مجلس فشار میارن و میگن استخدام نکنین
ناشناس
۱۱:۴۴ - ۱۳۹۶/۰۸/۰۹
فقر و بیکاری و گرانی مهمترین عامل کاهش ازدواج .و جعمیت است
بهلول
۰۰:۳۱ - ۱۳۹۶/۰۸/۰۹
احمدی نژادم قول داد هر نوزادی یک دفترچه پس انداز یک ملیون تومانی اما درعمل .............. کاشناسان غربی ازین موضوع خوشحال میشن نه شوکه چون تلاششون بثمر نشسته