شیعه نیوز: پدر این عالم عارف، سید مهدی شاه ،عالمی زاهد بود که در ایالت کشمیر به تبلیغ و تدریس علوم دینی اشتغال داشت. در مورد خصوصیت مادرش در کتابهای تذکره آمده که او بانویی دانشمند و با کمال بود که به موازات همسرش به تبلیغ و تدریس می پرداخت و در تدریس ریاضیات دارای احاطه و شهرت فراوانی بود.
علم آموزی های سید
سید مرتضی پس از یادگیری قرآن و مقدمات علوم دینی در کودکی به فراگیری نهج البلاغه، شرح هدایه ملاصدرا، ریاضیات، منطق و فلسفه تحت نظر علمای کشمیر روی آورد. نوشته اند که از هوش سرشار، حافظه قوی و قدرت فهم بالایی برخوردار بود.
او در سال 1284 و در شانزده سالگی به همراه دایی خود سید محمدعازم کربلا و نجف اشرف شد و در جهت تکمیل دانش خود کوشید و پس از سال ها مجاهدت در طریق کسب علم و تهذیب اخلاق به مقام بلند اجتهاد نائل آمد و در زمره فرزانگان تاریخ شیعه قرار گرفت.
جایگاه کشمیری
آیت الله کشمیری در میان بزرگان نجف و کربلا از مکانت بالایی برخوردار بود. ایشان علاوه بر احاطه بر زبان های فارسی، عربی و هندی در علوم مختلفی همچو فقه، اصول، حدیث، رجال، اخلاق و فلسفه تبحر ویژه ای داشت. در احولاتش نوشته اند که با هیچ کدام از فقها و فیلسوفان نشست و برخاست نکرد مگر آنکه به وسعت علمی و مرتبت اخلاقی او اذعان و اعتراف کرده اند.
استادان و مشایخ او
نخستین معلم سید مرتضی، پدر و دایی اش سید مهدی و سید محمد در کشمیر بوده اند. ایشان درس های ریاضیات، منطق و فلسفه را در کشمیر از نزد محمد یوسف انصاری، محمد عبدالحلیم انصاری و مولی تفضّل حسین فرا گرفت. از اکابر استادان سید مرتضی در عتبات شیخ زین العابدین مازندرانی، میرزا محمدحسن شیرازی، سید مهدی قزوینی، شیخ نوح قریشی نجفی و برخی دیگر بوده اند.
در عرفان و اخلاق نیز محضر قدسی ملا حسینعلی همدانی را مغتنم شمرد و توشه ها اندوخت و بعدها خود پرچم دار تربیت اخلاقی طلاب آن دیار شد.
تدریس و تربیت شاگرد
با وفات استاد اخلاقی اش در سال 1311 ق تدریس علوم دینی را به طور رسمی آغاز نمود و تا آخر عمر خویش آن را ادامه بخشید. شیخ آقا بزرگ تهرانی از کرسی درس استادش می گوید: من چندین سال محضر آیت الله سید مرتضی کشمیری به تحصیل پرداختم. او را عالمی ربانی ، جامع علوم فقه و اصول، حدیث، تفسیر و دیگر علوم رسمی و غیر رسمی حوزه یافتم.
از شاگردان برجسته کرسی درس معظم له، سید محمود مرعشی، حاج آقا حسین طباطبایی قمی، میرزا جواد آقا ملکی، شیخ حسنعلی نخودکی، شیخ عبدالکریم حائری ، شیخ محمدحسین غروی اصفهانی، شیخ علی اکبر نهاوندی و بسیاری دیگر بوده اند.
در آینه دیگران
عظمت شخصیت این عارف واصل حرکت دهنده قلم تذکره نویسان گشته و هریک نوعی از ابعاد روحی و علمی ایشان پرداخته اند.
شیخ آقا بزرگ در جایی از کتب خود او را به سید مشایخ خود، علامه و متقی ترین فرد زمان خود توصیف می نماید. نویسنده کتاب عشائر کربلا می نویسد: او فقیهی زاهد و باورع و دارای کرامات گوناگون بود.
در گنجینه دانشمندان آمده: سید عالمان، آیت الله سید مرتضی رضوی عالمی فقیه، محدثی آگاه، عابدی با ورع، پارسایی با تقوا و عارفی صالح از نوادر در عصر خویش بود.
کرامات سید کشمیر
در پرتو عمل به شریعت و مراوده با بزرگانی همچو عارف همدانی ،چنان صفایی در دل خود ایجاد کرده بود که صاحب کرامات باهره در طول زندگی خود بود. شرح حال نویسان نوشته اند در کربلا یکی از طلاب علوم دینی آقا سید را به حجره خود دعوت نمود و او نیز قبول کرد ،وقتی در معیت هم به در حجره رسیدند حجره را بسته دیدند؛ زیرا هم حجره ای دیگر پس از قفل کردن کلید را با خود می برد. طلبه از این واقع بسیار ناراحت و شرمنده می شود و پس از ادای عذر خواهی پیشنهاد می دهد که قفل را بشکند. در این لحظه آیت الله کشمیری می فرماید: مشهور است که اگر نام مادر حضرت موسی(ع) را بر قفل و در بسته بخوانند بدون کلید باز می شود در حالی که نام و مقام مادر ما حضرت زهرا (س) از مقام مادر موسی(ع) بالاتر است از این رو دست مبارک خود را بر روی قفل گذاشته می گوید: یا فاطمه که قفل فوراً باز شد.
میراث ماندگار
این عالم توانا ، تالیفات ارزنده ای را در علوم مختلف به نگارش در آورده که بیشتر آنها در حد دست نوشته و نسخه خطی باقی مانده است. در میان آثار ایشان می توان به اعلام اعلام فی علم رجال، رسال فی اعمال الهندسه، رساله فی البعید بین البلاد، بحث فی الاسطرلاب، تسلیک النفس الی جانب القدس، حاشیه علی شرح المعه وحاشیه علی القوانین اشاره کرد.
از آیت الله کشمیری 5 دختر و دو پسر به نام های سیدمحمد متوفای 1392 و سیدعلی متوفای 1396 باقی ماند که در مسیر طهارت پدر گام برداشتند.
سیدمحمد رضوی معروف به پرهیزگار تحصیلات خود را در نجف ادامه داد. او از عارفان و دانشمندان زمان خود بود. تحفه النجف عده الدرایی از تالیفات اوست.
غروب آفتاب
آیت الله کشیمری پس از سال ها تحصیل و تهذیب نفس در سیزدهم شوال 1323 در شهر مقدس کاظمین دار فانی را وداع و بسوی عالم قدسی پرکشید. پیکر پاک آن مرحوم پس از تشریفات لازم به کربلای معلا منتقل و پس از تشییع در حجره سوم بیرونی از باب زینبیه موسوم به حجره کابُلیّه به خاک سپرده شد.
منبع: گلشن ابرار، ج4