در چین چه گذشت؟

به گزارش «شیعه نیوز» به نقل از جهان ، درگیری و ناآرامی‌های در منطقه سین کیانگ مسلمان نشین چین، از یکشنبه هفته گذشته، درپی بروز اختلافات بین نژاد اصلی مردم چین (هان) و قوم "اویغور" در شهر "ارومچی"، مرکز منطقه خودمختار شین جیانگ آغاز شد.

حوادث اخير در ايالت مسلمان نشین سين‌كيانگ چين و كشته184 نفر و زخمي شدن هزاران تن از مسلمانان اين منطقه كه در غرب چين قرار دارد، موجب آن شده است تا کشور چين براي دومين بار طي دو سال اخير به كانون توجه رسانه‌هاي دنيا تبدیل شود. 

اما واقعه چگونه شکل گرفت؟

سرکوب و کشتار مسلمانان استان سین کیانگ واقع در غرب چین در هفته گذشته به یک ناکامی بزرگ برای رهبران حزب کمونیست چین تبدیل شد. دولت چین می خواست در ماه اکتبر به مناسبت شصتمین سالگرد تاسیس حکومت کمونیستی در چین تصویری از یک «جامعه هماهنگ» با پیشرفت های اقتصادی و علمی خیره کننده به نمایش بگذارد. اما ناشکیبایی دولت در برابر اعتراضات وخواسته های مردمی که در هر واقعه مشابه به کشتار مردم و اقلیت های این کشور می انجامد، در این واقعه نشان داد که قدرت حکومت به سلاح و پیشرفت های تجاری و اقتصادی نیست، بلکه ناشی از مشروعیتی است که حاصل رضایت مندی و احساس خوشبختی آحاد جامعه اعم از اکثریت قومی و مذهبی تا اقلیت های قومی می باشد.

روایت دولت چین از رویداد

روز دوشنبه، ۶ ژوئیه(۱۵ تیر) ، خبرگزاری دولتی چین- شین هوا- گزارش کرد که بین مسلمانان اویغور استان سین کیانگ، واقع در غرب چین و ساکنان چینی تباری که در این استان سکونت گزیده اند درگیری روی داده و در جریان آن، تا یکصد و چهل نفر کشته و حدود هشتصد نفر زخمی شده اند. آمارهای منتشر شده در روزهای بعد، حکایت از آن داشت، تعداد کشته شدگان این واقعه به 184 نفر رسیده است.

این درگیری روز یکشنبه در شهر ارومچی، مرکز استان سین کیانگ و ظاهرا در پی انتشار شایعاتی در مورد حمله چینی ها به مهاجران اویغور در جنوب چین آغاز شد. به گزارش بی بی سی دولت چین و خبرگزاری شین هوا اعلام کرد که در جریان این خشونت ها، تظاهرکنندگان اویغور به رهگذران حمله کردند و تعدادی وسیله نقلیه را به آتش کشیدند اما پلیس توانست سرانجام نظم را به این شهر بازگرداند.

مقامات دولتی چین آغاز ناآرامی ها را به تحریکات یکی از رهبران اویغورها نسبت داده اند که به حالت تبعید در ایالات متحده سکونت دارد و گفته اند که این ناآرامی ها منشاء خارجی داشته است.


روایت مسلمانان چین

در مقابل مسلمانان مخالف دولت چین در استان سین کیانگ گفته اند که ماموران پلیس به سوی کسانی که در تظاهراتی مسالمت آمیز شرکت داشتند آتش گشودند. این تظاهرات در اعتراض به کشته شدن ۲کارگر اویغور به دست چینی های هان بود.«قوم چینی هان» اکثریت جمعیت چین را تشکیل می دهند و مخالفان حکومت چین در سین کیانگ دولتی مرکزی را متهم کرده اند که به منظور تغییر در ترکیب قومی این استان ومحو فرهنگ بومی آن، «هان» ها را به مهاجرت به این بخش از چین تشویق کرده اند.روز سه شنبه (۱۶ تیر) ، به رغم حضور چشمگیر نیروهای انتظامی در ارومچی، اوضاع این شهر همچنان ناآرام بود . به گزارش سایت دی ولت صدها مسلمان اویغور و چینی هان، در خیابان ها راهپیمایی کردند. گروهی از اویغورها به ایستگاه مرکزی قطار حمله کردند ودر نقطه ای دیگر از شهر، زنان تظاهرکننده اویغور، با ماموران پلیس به زد و خورد پرداختند.


حمله گروه های چماقدار

این سرکوب با واکنش مسلمانان جهان و نهادهای حقوق بشری مواجه گردید. رهبر تبعیدی اویغورهای مسلمان در خارج از چین درخواست کرد که سازمان ملل و اتحادیه اروپا بازرسانی را برای تحقیق رویدادهای استان سین کیانگ به چین بفرستند و نخست وزیر ترکیه این کشتار را نسل کشی خواند. اما رهبران چین با هرگونه تحقیق خارجی مخالفت و اعلام کردند به شدیدترین وجه با معترضان برخورد خواهند کرد. هوجین تائو رئیس جمهور چین که روز چهارشنبه ۱۷ تیر مجبور شد اجلاس گروه ۸ درایتالیا را زودتر از موعد ترک کند تا به بحران استان سین کیانگ بپردازد، به همراه دیگر رهبران ارشد چین هشدار دادند که مجازات های سنگینی علیه کسانی که در اغتشاشات خونبار سین کیانگ نقش داشتند اعمال خواهند کرد.


اویغورها : ۱۰۳ قیام خونین در ۱۲۰ سال

ظرف ۱۲۰ سال گذشته، این یکصد وسومین قیام اویغورها بود که به وسیله چینی ها سرکوب شد.درگیری های خونین سین کیانگ در شمال غربی چین، بار دیگر نام اقلیت مسلمان اویغور را بر سر زبان ها انداخت. به گزارش سایت دی‌ولت اویغورها دارای ریشه مغولی و ترکی هستند. جمعیت این اقلیت قومی حدود ده میلیون نفر است. حدود ۹۰ درصد اویغورها در جمهوری خلق چین و بقیه آن ها در مناطق مرزی قزاقستان و قرقیزستان زندگی می کنند. در سرشماری سال ۲۰۰۳ میلادی، تعداد اویغورهای ایالت سین کیانگ ، کمی بیش از ۸ میلیون و ۸۲۳ هزار نفر اعلام شد.


فرهنگ، زبان و مذهب اویغورها

اویغورها به زبان اویغوری حرف می زنند و خط آنان عربی/ فارسی است. اکثریت قریب به اتفاق این اقلیت قومی را مسلمانان اهل سنت تشکیل می دهند. اما دلیل درگیری های آنان با حکومت مرکزی چین گرایشات مذهبی نیست، بلکه تبعیض قومی آنان را وادار به مقاومت می کند. این بار مرگ دو کارگر اویغوری بود که اعتراضات را برانگیخت.اویغورها در قرن هشتم میلادی پس از تسلط بر ۹ قوم همجوار، امپراتوری بزرگ خود را در مغولستان امروز برپا کردند که از دو امپراتوری شرقی و غربی تشکیل می شد. پایتخت امپراتوری شرقی«چار بالغاس» و پایتخت امپراتوری غربی «توفار» نام داشت. در حفاری های اخیر چار بالغاس، کشف حصاری به ارتفاع ۱۲ متر، سبب شهرت جهانی این منطقه شد.


مهاجرت به چین

در قرن نهم میلادی، پس از جنگ های خونین با قرقیزها، امپراتوری اویغورها از هم پاشید و بخش عمده اتباع آن به چین مهاجرت کردند. در قرن سیزدهم میلادی ، پس از محاکمه و اعدام «ایدیگوت سالاندی» ، حاکم بودایی سین کیانگ به جرم دشمنی با اسلام، اویغورها به اسلام گرویدند. در قرن ۱۸ میلادی این اقلیت قومی تسلیم مانچو شد وامپراتوری چین خاک آن ها را ضمیمه خود کرد.

در قرن نوزدهم میلادی، یک جنگ سالار اویغور به نام «یاکوب بگ» کوشید در کشگر یا ترکستان چین امپراتوری جدیدی ایجاد کند، اما موفق نشد. قیام او از پشتیبانی همه اقوام ترک و مغول چین برخوردار نشد و مسلمانان چین حتی علیه او به پاخاستند. سرانجام قیام یاکوب بگ به وسیله ارتش منچوری سرکوب شد. در این نبردها میلیون ها اویغور و چینی کشته شدند.

درگیری های خونین روز یکشنبه پنجم جولای، یکصد و سومین قیام اویغورها ظرف ۱۲۰ سال گذشته بود. آن ها در فاصله سال های ۱۸۸۴ تا ۱۹۷۲ ،۱۰۰ بار دست به قیام زدند که میانگین آن بیش از سالی یک بار می شود. در این قیام ها صدها هزار اویغوری کشته شدند.

چینی ها محل سکونت اویغورها را سین کیانگ می خوانند که به معنای سرزمین نو است. اما خود اویغورها ترجیح می دهند از این ایالت به عنوان اویغورستان یا ترکستان شرقی یاد کنند.

در پی سرنگونی امپراتوری چین، جنگ سالاران محلی سین کیانگ رهبری اویغورها را به دست گرفتند. در دهه های سی و چهل قرن بیستم، روسیه و ژاپن کوشیدند این جنگ سالاران را زیر نفوذ بگیرند. در سال های ۱۹۳۳ تا ۱۹۳۴ و ۱۹۴۴ تا ۱۹۴۶ پان ترکیست ها، مسلمانان و حتی کمونیست ها کوشیدند در بخشی از منطقه یک جمهوری مستقل اویغورستان ایجاد کنند، اما جامعه جهانی این جمهوری را به رسمیت نشناخت. حتی اتحاد شوروی سابق، به عنوان رقیب و ژاپن به عنوان دشمن اصلی چین و ترکیه که دعاوی پان ترکیسیتی داشت، این جمهوری را به رسمیت نشناختند.


خودمختاری در چارچوب چین کمونیست

به دنبال پیروزی کمونیست ها در جنگ های داخلی، جمهوری خلق چین با به رسمیت شناختن خودمختاری سین کیانگ، خودگردانی سیاسی، فرهنگی و اقتصادی اویغورها را در چارچوب جمهوری خلق به رسمیت شناخت. حزب کمونیست چین با این اقدام توانست نخبگان اویغور را به خود جذب کند. آن ها ادبیات انقلابی مائو را به زبان های ترکی، عربی و فارسی ترجمه می کردند تا به سراسر جهان فرستاده شود.


افزایش سطح رفاه
نظام کمونیستی در عین حال سبب گسترش زیرساخت ها، رشد اقتصادی، آموزشی و بهداشتی شد، مرگ ومیر کودکان را کاهش داد و سطح زندگی را بالا برد. سین کیانگ امروز در میان مناطق فقیر و دور از مرکز چین، یکی از ثروتمندترین ایالات و مرکز صنایع تسلیحاتی این کشور است. اما جنبش های مردم سالارانه و قومی و مذهبی در آن به شدت سرکوب می شود. در سرکوب خونین قیام های محلی سال های ۱۹۹۰ و ۱۹۹۷ صدها اویغور کشته و ۳ هزار نفر دستگیر شدند. از این تعداد، تا سال ۱۹۹۹ دست کم ۱۲ نفر اعدام شدند.


قابل ذکر است سركوب اقوام مسلمان "اويغور" ده‌ها سال است كه سابقه داشته و در همین راستا سازمان عفو بين الملل اعلام كرده كه بر طبق اسناد ارائه شده، سال‌هاست كه نسبت به اين اقليت در چين سوء رفتار و شكنجه وجود دارد. اين نهاد، همچنين دولت چين را به اهانت به فرهنگ "اويغور"، بستن مساجد، محدويت برقرار كردن در استفاده از زبان "اويغور" و به آتش كشيدن بسياري از كتاب ها و روزنامه هاي اين اقليت مسلمان، متهم کرده است.

درگيري‌ها در منطقه سين‌كيانگ چين كه منجر به كشته و زخمي شدن بسياري از مسلمانان اين منطقه شده، احساسات بسياري از مسلمانان جهان را برانگيخته است و در اين زمينه نيز مقامات برخي از كشورهاي اسلامي در واكنش به اين درگيري‌ها، اين اقدامات را محكوم كرده و خواستار پايان يافتن هر چه سریع‌تر آن توسط دولت چين شده‌اند.

در همین راستا برخی از مراجع تقلید عظام از جمله آیت الله مکارم شیرازی، آیت الله نوری همدانی و برخی دیگر از مراجع با صدور بیانیه‌های جداگانه، رفتار دولت چین با مسلمانان این کشور را محکوم کرده و خواستار توقف فوری این کشتار شدند.