طالبان و فارسی ستیزی

به گزارش «شیعه نیوز»، روند فارسی ستیزی با روی کار آمدن طالبان یک بار دیگر در این کشور باز هم تشدید شده و بسیاری از مقام های این گروه برخلاف این که خوب می دانند اکثریت ساکنان این سرزمین پشتون ها نیستند و برای ارتباط برقرار کردن با آنها باید به زبان فارسی تکلم کنند از این کار سر باز می زنند.

در همین راستا بنیاد سعدی روز گذشته در گفت و گویی تخصصی به «وضعیت زبان فارسی در افغانستان امروز» با «احمدغنی خسروی»(رئیس سابق دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه دولتی هرات و استاد و محقق زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه بارت برلین) به شکل اینترنتی داشت که مشروح این گزارش توسط خبرنگار خبرگزاری شفقنا افغانستان به شرح زیر می باشد.

زبان فارسی زبان اول مردم افغانستان به حساب می‌آید

«احمدغنی خسروی» ریشه زبان فارسی را در کشور افغانستان بسیار بسیار قدیمی دانست و گفت: از جمله مناطقی که می‌شود جزو زادگاه لهجه دری در زبان فارسی به حساب بیاوریم شمال و شرق خراسان است؛ مناطقی که شامل بدخشان، بلخ، تخار و ولایاتی از این دست می‌شود.

او تأکید کرد: در کشوری که زبان فارسی این همه قدمت دارد نمی‌شود به آسانی این زبان را نادیده گرفت. به‌ویژه این‌که همه مردم بدون استثناء، از هر قوم و زبانی هم که باشند زبان فارسی زبان اول آنها به حساب می‌آید.

زبان فارسی قرن‌ها در افغانستان حکومت کرده و قرن‌های بعد هم حکومت خواهد کرد

خسروی با برجسته‌سازی اهمیت زبان فارسی گفت: باور من این است که همیشه زبان‌های قوی با همان قوت در جایگاه خود باقی می‌مانند. زبان فارسی قدرتمند است و حتی اگر در این سرزمین بی‌مهری‌هایی نسبت به آن صورت بگیرد زبان فارسی زبان همه است. قرن‌ها حکومت کرده و قرن‌های بعد هم در افغانستان حکومت خواهد کرد و نمی‌شود چنین درخت قوی و نیرومندی را حذف کنیم و زبان دیگری را که فرزند این زبان است جایگزین آن کنیم.

این پژوهشگر زبان برای نشان‌دادن قدرت زبان فارسی به ایستادگی و ماندن آن در برابر زبان عربی اشاره کرد و گفت:زبان عربی به عنوان یک زبان قدرتمند آمد و ده‌ها و صدها زبان را در مسیر خود حذف و نابود کرد، از زبان سریانی گرفته تا زبان قبطی و نبطی و زبان‌های دیگر که در کشورهایی مثل لیبی و مراکش و مصر و امثال آنها وجود داشت؛ اما زبان فارسی نابود نشد و توانست در برابر هجوم زبان قدرتمند عربی که دو پشتوانه‌ی قوی دین و پشتوانه بسیار بزرگ جغرافیایی داشت، مقاومت کند. این نشان می‌دهد که زبان فارسی چنان بنیان قوی و قدرتمندی داشته است که توانسته است در برابر هجوم و سلطه زبان عربی باقی بماند.

وی افزود: آنچه باعث شد زبان فارسی بتواند در مقابل زبان عربی ایستاد بشود این بود که پشتوانه بسیار قوی داشت: مثل پهلوی ساسانی، پهلوی اشکانی، سغدی، تخاری، خوارزمی و اوستایی. تمام زبان‌ها در مسیر زبان عربی حذف شدند، اما فارسی زبان‌ها برای حفظ زبان خود دست به ایجاد لهجه دری زدند. لهجه دری بنا به گفته دکتر معین در شمال خراسان ایجاد می شود که بلخ و بدخشان و خوارزم و سمرقند و بخارا باشد. بعد همین لهجه دری می‌آید و از مسیر کابل و بامیان و هرات و نیشابور تا به فارس می‌رسد. سپس، همین لهجه دری لهجه اصلی زبان فارسی می‌شود که امیرخسرو از آن یاد می‌کند.

او با جداخواندن زبان دری و تاجیکی از زبان فارسی مخالفت کرد و گفت: ما یک زبان داریم که زبان فارسی و با لهجه‌های مختلف است. ریشه‌ی اصلی و مادر همه این لهجه‌ها هم زبان فارسی است.

زبان فارسی زبان همه دانشگاه‌های افغانستان است

رئیس سابق دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه دولتی هرات در توصیف وضعیت امروز زبان فارسی در افغانستان گفت:افغانستان فعلا درمجموع، حدود ۳۲ دانشگاه دولتی و حدود یکصد و بیست دانشگاه خصوصی دارد و می‌توانیم بگوییم که تدریس در همه این دانشگاه‌ها به زبان فارسی است. حتی در مناطق پشتون‌نشین اساتید ما اغلب به زبان فارسی تدریس می‌کنند؛ برای این‌که همین ظرفیت در زبان فارسی وجود دارد و اگر احیاناً ما بخواهیم زبان دانشگاه‌ها را به زبان پشتو تغییر بدهیم (حداقل در مناطق پشتون‌نشین) فکر می‌کنم که نیاز به زمان و هزینه بسیار زیادی دارد. فعلا ظرفیت لازم هم وجود ندارد این تغییر را انجام بدهیم. اکثریت اساتید دانشگاه‌های ما رساله‌های علمی خود را به زبان فارسی می‌نویسند و اساتید راهنمای آنها هم فارسی‌زبان هستند.

او درباره‌ی ماندگاری زبان فارسی در افغانستان گفت: زبان یک امر طبیعی است و تا زمانی که خود زبان به تغییر و تحول ادامه بدهد حذف و مرگ چنین زبانی ناممکن است. ما تا سال ۲۰۵۰ شاهد مرگ یک هزار زبان در دنیا خواهیم بود و به دست ما هم نیست. هیچ کاری کرده نمی‌توانیم. علتش این است که زبان‌های قوی زبان‌های ضعیف را حذف می‌کنند و زبان فارسی جزو زبان‌هایی نیست که به هر بادی بلرزد.

وی در ادامه سخنانش به آسیب‌شناسی زبان فارسی در وضعیت امروز افغانستان پرداخت و ورود چشمگیر واژگان انگلیسی به زبان فارسی را بررسی کرد و از تأثیر مهاجرت مردم افغانستان به پاکستان و کشورهای انگلیسی‌زبان بر ورود اصطلاحات انگلیسی و اردو در فرهنگ زبان فارسی بین مردم افغانستان سخن گفت.

انتهای پیام