به گزارش «شیعه نیوز»، افغانستان در سال ۲۰۲۱ روزهای خاصی را پشت سر گذاشت. هنوز تابستان نرسیده بود که ولایت‌های افغانستان تحت فشار نیروهای جنگنده طالبان قرار داشت و بعد به مانند دومینو یکی پس از دیگری سقوط کردند تا اینکه نیروهای طالبان به دروازه‌های کابل رسیدند. مهمترین اتفاق این سال سقوط کابل در نیمه اوت بود که باعث شگفتی جهانیان شد.
در این مطلب یک سال گذشته در افغانستان مرور می‌شود:
سالی که نشان از ترور و کشتار داشت
سال ۲۰۲۱ در افغانستان با ترور کنشگران آغاز شد به‌طوری که در نخستین روز «بسم‌الله عادل»، مدیر مسئول رادیو صدای غور در شهر فیروزکوه ولایت غور با شلیک گلوله از سوی افراد ناشناس ترور شد. این اتفاق در حالی رخ داده که آقای عادل، یک هفته پیش در صفحه فیسبوک خود از مسئولان امنیتی افغانستان گله کرده بود که تهدیدها علیه او را جدی نمی‌گیرند.
این اتفاق‌ها در حالی رخ می‌داد که هیات نمایندگان دولت افغانستان در حال انجام مذاکرات با نمایندگان سیاسی طالبان در دوحه قطر بود. آنها در پنجم ژانویه درباره موضوعات بحث‌برانگیزی مانند تقسیم قدرت و آتش‌بس گفتگو کردند. جلساتی که هیچ سرانجامی نداشت و در نهایت بدون توجه به روند آن حکومت اشرف غنی سقوط کرد.
در ماه ژانویه ۲۰۲۱ ترور کنشگران و زنان بیش از گذشته ادامه پیدا کرد به طوری که در اواسط این ماه دو قاضی زن شاغل در دادگاه عالی افغانستان مورد اصابت گلوله قرار گرفتند و کشته شدند.
سفر نفر دوم طالبان به ایران جنجالی شد
اما سفر نفر دوم طالبان به تهران در اواخر ژانویه جنجالی شد. هیات بلندپایه طالبان به ریاست ملا عبدالغنی برادر، معاون سیاسی و رئیس دفتر سیاسی این گروه در قطر به دعوت رسمی وزارت خارجه ایران، روز ۲۶ ژانویه وارد تهران شد.
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه وقت ایران در دیدار با ملا عبدالغنی برادر گفته بود که از «ایده تشکیل حکومتی همه شمول با حضور همه اقوام و گروهای سیاسی در افغانستان» استقبال می‌کند.
برخی از اعضای گروه طالبان در نشست خبری در تهران نیز گفتند که جهاد این گروه «علیه اشغال» است و تاکید کردند «در بخشی از توافق دوحه با ایالات متحده آمده است که یک حکومت اسلامی» در انتظار افغانستان است. آنها همچنین منکر دست داشتن در کشتن دیپلمات های ایرانی در شهر مزار شریف شدند.
۲۳ سال پیش در هفدهم مرداد ۱۳۷۷ نیروهای طالبان با حمله به مزار شریف کنترل این شهر را در اختیار گرفتند و همزمان عده‌ای نیز وارد کنسولگری ایران در این شهر شدند و هشت دیپلمات و یک خبرنگار را کشتند. بنابر گزارش مرکز اسناد انقلاب اسلامی، الله مدد شاهسوند عضو سرکنسولگری ایران در مزار شریف که از این واقعه نجات یافت درباره آن روز گفته بود: «طالبان وارد خیابان کنسولگری شده بودند و هر موجودی را که می‌دیدند، به طرفش تیراندازی می‌کردند.»
اشرف غنی، رئیس جمهوری وقت افغانستان در ماه مارس گذشته گفته بود که هر دولت جدیدی باید از مسیر دموکراتیک انتخاب شود.
هشداری که مسعود در ماه مارس داد
اما در اواخر ماه مارس، احمد مسعود درباره خطر آغاز جنگ داخلی در افغانستان هشدار داد.
احمد مسعود در گفتگویی با شبکه تلویزیونی فرانس ۲۴ گفت: «اگر ایالات متحده تصمیم بگیرد که نیروهای خود را با عجله از افغانستان بیرون بکشد، این کشور در معرض آشوب و هرج و مرج، خشونت و جنگ داخلی دیگری قرار خواهد گرفت.»
این سخنان در حالی مطرح شد که چند روز بعد ان هیدالگو، شهردار پاریس در مراسمی از لوح یادبود احمد شاه مسعود، فرمانده پیشین مجاهدین افغانستان در پایتخت فرانسه رونمایی کرد.
لوح یادبود احمد شاه مسعود در پارک شانزه لیزه واقع در منطقه هشتم پاریس نصب شده است. یکی از رهگذارهای این پارک نیز به نام فرمانده پیشین مجاهدین افغانستان نامگذاری شد.
بایدن ۱۱ سپتامبر را تاریخ خروج کامل نیروهای آمریکایی از افغانستان تعیین کرد
اما مهمترین اتفاق ماه آوریل ۲۰۲۱ خبر تازه جو بایدن درباره خروج نیروهای آمریکا از افغانستان بود. وی گفت که قصد دارد تا ۱۱ سپتامبر سال جاری میلادی همه نیروهای آمریکایی را از افغانستان خارج کند.
۱۱ سپتامبر امسال مصادف با بیستمین سالگرد حملات القاعده به ایالات متحده بود و رئیس جمهور وقت آمریکا، جورج دبلیو بوش بر آن شد تا جنگ علیه حمله‌کنندگان به کشورش را آغاز کند. جنگ آمریکا در افغانستان به مرگ ۲ هزار و ۴۰۰ سرباز و نیروی خدماتی این کشور انجامید و حدوداً ۲ تریلیون دلار برای این کشور هزینه داشت. تعداد نیروهای آمریکایی در افغانستان در سال ۲۰۱۱ به بیش از صد هزار نفر رسید.
گویی در آوریل ۲۰۲۱ برخی از ژنرال‌های آمریکایی پیش‌بینی‌هایی از وضعیت ارتش افغانستان داشتند به طوری که مک‌کنزی، ژنرال ارشد آمریکایی مسئول نظامیان این کشور در خاورمیانه گفته بود که خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان می‌تواند به فروپاشی ارتش این کشور بینجامد.
ماه مه یکی از مرگبارترین ماه‌ها در افغانستان رقم خورد، از این جمله می‌توان به وقوع انفجارهایی در مقابل مدرسه «سیدالشهدا» در محله دشت برچی کابل اشاره کرد که در جریان آن بیش از ۵۰ نفر که اغلب دختران دانش‌آموز بودند کشته شدند.
ماهی که طالبان نبردهای خونین را به‌طور جدی شروع کردند
اما ماه ژوئن ماه جان گرفتن طالبان بود. آنها اقدام به نبردهای خونین در ولسوالی‌های افغانستان کردند و توانستند در مدت کوتاهی کنترل بسیاری از ولسوالی را در اختیار بگیرند.
در اواخر ژوئن شیرخان‌بندر، گذرگاه مرزی اصلی میان افغانستان با تاجیکستان به دست طالبان سقوط کرد.
بسیاری از رسانه‌ها و منابع خبری این ماه را خونین‌ترین ماه در جنگ ۲۰ ساله افغانستان توصیف کردند.
ماه ژوئیه با شدت گرفتن حملات طالبان در ولسوالی‌های مختلف ادامه پیدا کرد و بسیاری از شهرستان‌ها به دست طالبان سقوط کردند. در این ماه آمریکا پس از نزدیک به ۲۰ سال از پایگاه هوایی بگرام که مرکز جنگ این کشور با طالبان و نیروهای القاعده بود ترک کرد. این میدان هوایی به‌طور کامل به نیروهای امنیت ملی و دفاعی افغانستان تحویل داده شد.
مراکز ولایت‌ها یکی پس از دیگری سقوط کردند
در تاریخ شش ماه اوت، شهر زرنج مرکز ولایت نیمروز افغانستان به دست طالبان افتاد تا این گروه کنترل نخست مرکز یکی از ولایت‌های افغانستان را بر عهده گیرد و دومینوی تسلط بر سایت مراکز ولایت‌ها آغاز شد.
در همین گیر و داد بود که جوزپ بورل، رئیس دستگاه سیاست خارجی اتحادیه اروپا با صدور بیانیه‌ای به طالبان هشدار داد که در صورت به قدرت رسیدن با زور، این گروه در عرصه جهانی منزوی خواهد شد.
درگیری‌ها ادامه پیدا کرد تا اینکه نیروهای طالبان در تاریخ ۱۵ اوت وارد شهر کابل شدند و اشرف غنی، رئیس جمهوری وقت اقدام به فرار از کشور کرد.
پس از این اتفاق‌های فوری، هفتاد کشور جهان با انتشار بیانیه‌ای مشترک از تمامی طرف‌های دارای قدرت و اقتدار در افغانستان خواستند تا ضمن ایفای تعهد خود در قبال حفاظت از جان و مال مردم این کشور، شرایط امن خروج اتباع خارجی و تمامی افغان‌هایی که خواستار ترک این کشور هستند را فراهم کنند.
پنجشیر مقاومت می‌کرد
اما در این اوضاع احمد مسعود، فرزند احمدشاه مسعود یک روز پس از ورود طالبان به کابل و سقوط دولت، مردم افغانستان را به مقاومت در برابر این گروه دعوت کرد.
طالبان دو روز بعد از به قدرت رسیدن، از شهروندان خواست تا فعالیت حرفه‌ای خود را از سر بگیرند. در بخشی از این بیانیه آنها آمده است: «برای همه [کارکنان دولت] عفو عمومی اعلام شده است. در نتیجه شما با اطمینان کامل باید عادات [روزانه] خود را از سر بگیرید.»
تصاویر مبهوت کننده از میدان هوایی کابل
اما در آن طرف شهر یعنی در میدان هوایی کابل وضعیت به هم ریخته بود. تصاویری یک روز بعد از سقوط کابل از میدان هوایی منتشر شد که لحظات برخاستن یک فروند هواپیمای باری ارتش ایالات متحده را از باند فرودگاه کابل، پایتخت نشان می‌داد.
در این تصاویر صدها نفر به دنبال سقوط کابل طالبان و به امید ترک افغانستان در کنار هواپیمای C-17A نیروی هوایی در حال دویدن بودند. گروهی از آنها نیز به بدنه و چرخ‌های هواپیمای در حال حرکت آویزان شده بودند.
این تصاویر که در شبکه‌های اجتماعی بازتاب زیادی داشت از نظر بسیاری از کاربران نشان دهنده اوج درماندگی شهروندانی بود که با به قدرت رسیدن طالبان در کابل یا احساس خطر فوری می‌کردند و یا برای خود آینده ای در افغانستان متصور نبودند.
بنا به گزارش‌ها دقایقی پس از برخاستن هواپیما از فرودگاه کابل دستکم سه نفر از بدنه و چرخ های هواپیما سقوط کردند و جان باختند. در تصاویری که لحظاتی پس از برخاستن هواپیما به ثبت رسیده است سقوط آنها دیده می شود.
افغانستان به تاریخ ۲۶ اوت رسید و همچنان نیروهای خارجی با عجله در حال خروج از این کشور بودند و همزمان بسیاری از افغان‌ها که با روی کار آمدن طالبان جان خود را در خطر می‌دیدند درخواست خروج از کشور را به نیروهای خارجی می‌دادند. اما انفجاری در عصر روز ۲۶ اوت جان بسیاری را گرفت. دستکم ۷۰ افغان در بین قربانیان بودند و ۱۳ نظامی آمریکایی نیز در این حمله که داعش مسئولیت آن را برعهده گرفت کشته شدند.
اواخر اوت ۲۰۲۱ کاخ سفید اعلام کرد که با تلاش‌های دو هفته‌ای واشنگتن و متحدانش ۱۱۱ هزار و ۹۰۰ نفر از افغانستان خارج شده‌اند و این عملیات حتی با وجود حملات خونبار روز پنج‌شنبه در نزدیکی فرودگاه کابل، همچنان ادامه دارد.
اما ش**ب ۳۰ اوت** به وقت محلی، پنتاگون اعلام کرد که آخرین گروه آمریکایی‌ها، افغانستان را ترک کرده‌اند و پس از ۲۰ سال طولانی‌ترین جنگ در تاریخ ایالات متحده آمریکا با پرواز آخرین هواپیما به پایان رسید.
ژنرال کنت مک‌کنزی، رئیس فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا (سنتکام) در یک نشست خبری گفت: «آخرین هواپیمای سی-۱۷ در ۳۰ اوت در ساعت ۱۹:۲۹ به وقت گرینویچ از فرودگاه کابل بلند شد.»
ماه سپتامبر ماه شروع حکومت دوباره طالبان
ماه سپتامبر، ماه شروع حکومت دوباره طالبان بر افغانستان بود گرچه درگیری میان شبه‌نظامیان طالبان با نیروهای جبهه مقاومت به رهبری احمد مسعود در پنجشیر، تنها ولایت خارج از تسلط طالبان روز جمعه شدت گرفت.
فهیم دشتی، سخنگوی جبهه مقاومت ملی در دره پنجشیر افغانستان و ژنرال عبدالودود زره، خواهر زاده احمد مسعود، فرمانده ارشد نیروهای مقاومت ضدِ طالبان در اوایل این ماه کشته شدند. احمد مسعود نیز در در تاریخ شش سپتامبر در پیامی صوتی خواهان قیام عمومی علیه طالبان شد و گفت که نیروهای آنان در پنجشیر حضور دارند و به مبارزه خود ادامه می‌دهند. وی در این پیام گفت: «هموطنان در گوشه ای هستید چه در بیرون و چه در داخل فراخوان می‌دهیم که قیام عمومی را به‌خاطر عزت آزادی و سربلندی وطن ما آغاز کنید، هر کس که به هر شکل که می‌تواند ایستاد شود و فریاد را بلند را بکند.»
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان در تاریخ هفت سپتامبر در جریان یک کنفرانس خبری از تشکیل دولت جدید در افغانستان خبر داد.
بنا بر اعلام او ملا محمدحسن آخوند به عنوان رئیس‌الوزرا و ملا عبدالغنی برادر، به عنوان معاون اول و عبدالسلام حنفی نیز به عنوان معاون دوم او انتخاب شدند. هر دو معاون رئیس الوزار از جمله بنیانگذاران طالبان در افغانستان محسوب می‌شوند.
روایت یک رسانه آمریکایی از حمله اواخر اوت آمریکا در افغانستان
یک رسانه آمریکایی در تاریخ ۱۱ سپتامبر با انتشار گزارشی روایت پنتاگون از آخرین حمله این کشور در خاک افغانستان را به چالش کشید و نوشت هدف و قربانی اصلی این حمله به احتمال زیاد نه یک تروریست داعشی سوار بر خودروی مملو از مواد منفجره بلکه کارمند یک سازمان مردم‌نهاد بوده که آب قابل شرب حمل می‌کرده است.
نیویورک تایمز: آمریکا در آخرین حمله در افغانستان یک امدادگر را کشت و نه مهاجم داعش را
طبق روایت این رسانه نیروهای نظامی ایالات متحده آمریکا ۲۹ اوت در جریان حمله پهپادی یک خودرو در کابل را هدف قرار داده و نابود کردند. پنتاگون با قاطعیت اعلام کرد که این خودرو پر از مواد منفجره بوده و عملیات، تلاش داعش افغانستان برای یک حمله را ناکام گذاشته است.
خانواده زماری احمدی، راننده خودروی هدف قرار گرفته گفته بودد که ۱۰ نفر از جمله هفت کودک در جریان این حمله کشته شده‌اند.
از سوی دیگر طالبان یک ماه پس از تسلط بر کابل، پایتخت، «وزارت امور زنان» افغانستان را به وزارت «دعوت، ارشاد و امر به معروف و نهی از منکر» تغییر داد.
ماه اکتبر با حملات انتحاری علیه شیعیان در افغانستان شروع شد به طوری که در تاریخ سه اکتبر ذبیح‌الله مجاهد، معاون سرپرست وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت طالبان گفت که یک انفجار مرگبار در نزدیکی دروازه مسجد جامع عیدگاه در کابل رخ داده است.
این حملات در شهرهای دیگر هم ادامه پیدا کرد به‌طوری که در تاریخ هشت اکتبر رسانه‌های محلی در افغانستان از وقوع انفجار در مسجد سیدآباد شهر قندوز (کندز) واقع در شمال شرقی این کشور خبر دادند که در پی آن دستکم ۵۵ نفر کشته شدند. داعش مسئولیت این حمله را برعهده گرفت.
اما در دو ماه آخر سال ۲۰۲۱ تظاهرات زنان در شهرهای مختلف افغانستان با وجود سرکوب طالبان ادامه پیدا کرد و از طرف دیگر طالبان در فرمان هبت‌الله آخوندزاده، رهبر گروهش ازدواج اجباری زنان را رد کرده است: «رضایت دختران بالغ در اثنای نکاح ضروری است».
با این حال این گروه هفته پیش در توصیه‌ای اعلام کردند زنانی که می‌خواهند مسافت‌های طولانی را طی کنند باید یکی از بستگان محرم مرد، همراه آنها باشد.
در این توصیه که از سوی وزارت امر به معروف و نهی از منکر حکومت طالبان منتشر و در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شد، از رانندگان نیز خواسته شده است تنها زنان با حجاب اسلامی را سوار وسیله نقلیه خود کنند.
بحرانی که افغانستان را در بر گرفته است
اقتصاد افغانستان از زمان به قدرت رسیدن طالبان در اواسط ماه اوت با انسداد میلیاردها دلار دارایی‌های این کشور در خارج و قطع کمک‌های مالی جامعه جهانی دچار بحران شده است.
عواقب این بحران اقتصادی برای کشوری که به کمک‌های بین‌المللی وابسته است آنچنان تاثیرگذار بوده که بر اساس گزارش برنامه جهانی غذای سازمان ملل متحد، نزدیک به ۲۳ میلیون از ۳۸ میلیون افغان در حال حاضر با ناامنی غذایی حاد روبرو شده‌اند و سوء تغذیه در این کشور رو به افزایش است.
آخرین روزهای دسامبر در حالی سپری می‌شود که همچنان آینده‌ای مبهم در انتظار مردم افغانستان است.
انتهای پیام
