به گزارش «شیعه نیوز»، برای درک چگونگی عملکرد واکسن‌های COVID-19، ابتدا بهتر است با نحوه کار سیستم دفاعی بدن آشنا بشویم. عوامل بیماری‌زا، یا همان میکروب‌ها، بعد از ورود به بدن شروع به تکثیر و حمله به ارگان‌های بدن می‌کنند. این حمله، عفونت نامیده می‌شود و همان چیزی است که باعث بیماری می‌گردد. سیستم ایمنی بدن ما انواع مختلفی از سلول‌ها را به نام گلبول‌های سفید دارد که به روش‌های مختلف با عفونت مبارزه می‌کنند:
ماکروفاژها گلبول‌های سفید خون هستند که میکروب‌ها و سلول‌های مرده یا در حال مرگ را بلعیده و هضم می‌کنند. ماکروفاژها قسمت‌هایی از میکروب‌های مهاجم را که نام آنتی‌ژن نام دارند باقی می‌گذارند. یکی دیگر از انواع گلبول‌های سفید به نام لنفوسیت‌های B، ترکیباتی به نام آنتی‌بادی تولید می‌کنند که به آنتی‌ژن‌هایی که ماکروفاژها از خود به جا گذاشته‌اند حمله می‌کنند. در ادامه لنفوسیت‌های T، نوع دیگری از گلبول‌های سفید، به سلول‌های بدن که قبلاً آلوده شده‌اند حمله می‌کنند. روند شناسایی و مبارزه با میکروب‌ها برای غلبه بر عفونت، ممکن است چند روز یا چند هفته طول بکشد. بعد از عفونت، بدن تعدادی لنفوسیت T به نام سلول‌های حافظه را نگه می‌دارد تا اگر بدن مجدداً با میکروب مشابه روبرو شد، به سرعت عمل کند.
نحوه کار واکسن COVID-19
واکسن‌های COVID-19 به بدن ما در ایجاد ایمنی در برابر ویروسی که باعث COVID-19 می‌شود کمک می‌کنند، بدون اینکه به این بیماری مبتلا بشویم. این واکسن‌ها باعث ایجاد لنفوسیت‌های T حافظه و همچنین لنفوسیت‌های B در بدن می‌شوند که برای شناسایی و مبارزه با این ویروس آماده هستند.
باید توجه داشت که معمولاً چند هفته طول می‌کشد تا بدن بعد از واکسیناسیون، لنفوسیت‌های T حافظه و لنفوسیت‌های B کافی تولید کند؛ بنابراین، احتمالاً اگر فردی دقیقاً قبل یا دقیقاً پس از واکسیناسیون به ویروس COVID-19 آلوده شود، بیمار خواهد شد زیرا واکسن وقت کافی برای ایجاد ایمنی در برابر بیماری را نداشته است. همینطور گاهی اوقات پس از واکسیناسیون، روند ایجاد ایمنی می‌تواند علائمی مانند تب ایجاد کند که کاملاً طبیعی است و نشانه این است که بدن است که مصونیت ایجاد می‌کند. انواع واکسن COVID-19 اساساً به سه روش تولید شده و همگی بدون اینکه باعث ایجاد بیماری شوند، سیستم دفاعی را تحریک کرده و باعث تولید لنفوسیت‌های T حافظه و لنفوسیت‌های B برای مبارزه با ویروس COVID-19 می‌شوند. در ادامه این روش‌ها به صورت خلاصه توضیح داده شده است:
واکسن‌های mRNA حاوی ماده ژنتیکی ویروس است که در یک پوشش که با مهندسی نانو و از چربی ساخته شده قرار گرفته و بعد از اتصال به سلول‌های بدن دستورالعمل ساخت پروتئین خاص ویروس یا همان آنتی‌ژن ویروس را می‌دهد بدون اینکه منجر به بروز بیماری شود. ترکیبات این واکسن ناپایدار بوده و بعد از اینکه سلول‌های بدن مقدار کافی از آنتی‌ژن ویروس را می‌سازند، از بین می‌روند. در ادامه لنفوسیت‌های T و لنفوسیت‌های B وارد عمل شده و به آنتی‌ژن تولید شده واکنش نشان داده و ایمنی لازم را در برابر ویروس COVID-19 ایجاد می‌کنند.
واکسن‌های زیر واحد پروتئین، شامل قطعات پروتئینی یا همان آنتی‌ژن ویروس هستند. پس از واکسیناسیون، سیستم ایمنی بدن به این آنتی‌ژن‌ها واکنش نشان داده و شروع به تولید لنفوسیت‌های T و آنتی‌بادی می‌کند. به این ترتیب در صورت آلوده شدن به ویروس در آینده، سلول‌های حافظه ویروس را تشخیص داده و با آن مبارزه می‌کنند.
واکسن‌های ناقل، در واقع یک نسخه ضعیف شده از ویروسی متفاوت از ویروس ایجاد کننده COVID-19 هستند که ماده ژنتیکی ویروس COVID-19 در آنها قرار گرفته شده و به اصطلاح به عنوان یک ناقل ویروسی عمل می‌کنند. بعد از تزریق این واکن سلول‌های بدن شروع به ساخت آنتی‌ژن ویروس کرده و در ادامه سیستم دفاعی بدن وادار به ساخت لنفوسیت‌های T و لنفوسیت‌های B شده و ایمنی لازم برای مقابله با ویروس در بدن ایجاد می‌شود.
لازم به ذکر است که بیشتر واکسن‌های COVID-19 به جز یک مورد، به بیش از یک تزریق نیاز دارند. تزریق اول روند ایجاد ایمنی را شروع کرده و تزریق دوم چند هفته بعد لازم است تا بیشترین محافظت توسط واکسن ایجاد شود. با توجه به اینکه واکسن‌های کرونا به تازگی تولید شده‌اند، بررسی‌ها در رابطه با تأثیر آنها در ایجاد ایمنی در برابر ویروس COVID-19 کماکان ادامه دارد اما تا به اینجا نتیجه بررسی سازمان‌های بهداشت بین‌المللی و کشورهای مختلف امیدواری زیادی را در رابطه با مؤثر بودن این واکسن‌ها نشان داده‌اند.
اولویت‌بندی واکسیناسیون کرونا
بر اساس دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی، برنامه‌ریزی تهیه، تولید و زمان بدی تزریق واکسن کرونا باید توسط کشورها انجام شود، اما طبقه‌بندی کلی برای اولویت‌بندی افراد برای دریافت واکسن به صورت زیر است:
افراد مسن، ساکنین خانه‌های سالمندان و مراکز نگهداری، کارکنان مراقبت‌های بهداشتی مانند پزشکان، پرستاران.
افراد ۶۵ سال به بالا.
افرادی که به “گروه‌های در معرض خطر” تعلق دارند و به ویژه آسیب‌پذیر تلقی می‌شوند که بیشتر افراد مبتلا به دیابت در این گروه قرار می‌گیرند.
بقیه مردم.
تأثیر واکسن کرونا بر دیابت
بر اساس مطالعات انجام گرفته، می‌توان گفت استفاده از واکسن کرونا در افراد دیابتی با عارضه حادی همراه نیست و توصیه می‌شود طبق نظر کادر درمان این افراد از واکسن کرونا استفاده نمایند. البته باید توجه داشت که مانند بسیاری از واکسن‌ها، بعد از تزریق واکسن کرونا علائمی مانند تب، بدن‌درد و یا احساس خستگی تجربه شود. به طور کلی توصیه می‌شود از آنجا که واکسن می‌تواند منجر به افزایش قند خون شود تا ۴۸ ساعت پس از واکسیناسیون باید قند خون بیشتر بررسی شود. همینطور لازم است آب کافی نوشیده شود و در صورت تشدید علائم حتماً با کادر درمان تماس گرفته شود.
ایمنی واکسن برای کودکان و زنان باردار مبتلا به دیابت
در حال حاضر هیچ یک از واکسن‌های موجود برای کودکان توصیه نمی‌شود زیرا هنوز اطلاعات کافی در مورد تأثیرات واکسن بر این گروه در دست نیست. این موضوع شامل کودکان مبتلا به دیابت نیز می‌شود.
در رابطه با ایمنی تزریق واکسن در زنان باردار و مادران شیرده، توصیه کالج متخصصین زنان و زایمان آمریکا (ACOG) این است که در صورت فراهم بودن واکسن این گروه می‌توانند از آن استفاده کنند. با این حال بهتر است تصمیم‌گیری نهایی با مشورت کادر درمان صورت گیرد. این توصیه در مادران مبتلا به دیابت نیز قابل بررسی است.
انتهای پیام
