به گزارش «شیعه نیوز»، واکسیناسیون علیه بیماری کووید-۱۹ با اولویت کادر درمانی که در بخش‌های آی سی یو مشغول به کارند از روز سه شنبه ۲۱ بهمن ماه در کشور آغاز شده و به تدریج برای تمام گروه‌های اولویت‌دار و در معرض خطر انجام خواهد شد تا بعد از آن واکسیناسیون عمومی آغاز شود.
بر اساس اعلام وزارت بهداشتی‌ها اهداف واکسیناسیون علیه کرونا به دو بخش اهداف اولیه و نهایی تقسیم می‌شود؛ بر این اساس هدف اولیه کشور از آغاز واکسیناسیون علیه کووید-۱۹ کاهش مرگ و میر ناشی از این بیماری و هدف نهایی نیز قطع گردش ویروس کرونا و پایان همه‌گیری است.
چند نفر باید در ایران واکسینه شوند تا زنجیره انتقال کرونا قطع شود؟
بر اساس اطلاعات موجود، برای دستیابی به اهداف نهایی، باید نسبت به مصون نمودن حداقل ۷۰ درصد جامعه اقدام کرد و بر این اساس باید نزدیک به ۶۰ میلیون نفر واکسینه شوند. در عین حال اگر مبنا دریافت حداقل ۲ نوبت واکسن به ازای هر فرد باشد، نیازمند ۱۲۰ میلیون دوز واکسن برای کشور خواهیم بود. همچنین اگر عملیات بخواهد در طی یک سال به پایان برسد باید ماهی ۱۰ میلیون دوز واکسن در اختیار نظام سلامت قرار گیرد. این موضوع به معنای واکسینه کردن پنج میلیون نفر در ماه و معادل تقریبی ۲۱۰ هزار نفر در روز است.
حال اگر هر پایگاه واکسیناسیون در طی دوران فعالیت روزی ۱۰۰ نفر را واکسن بزند، به حدود ۲۱۰۰ پایگاه واکسیناسیون نیاز خواهد بود. در صورت نیاز و تامین واکسن کافی، می‌توان نسبت به واکسیناسیون تا روزی ۵۰۰ هزار نفر نیز اقدام کرد.
کمیته‌های پشتیبان واکسیناسیون کرونا در کشور
کمیته هماهنگ‌کننده واکسیناسیون (هماهنگی برون بخشی)، در سطح کشور، به ریاست نماینده تام الاختیار وزیر کشور و در دانشگاه‌های علوم پزشکی استان و شهرستان، به ریاست نماینده تام الاختیار استاندار است. همچنین کمیته اجرایی واکسیناسیون کرونا (هماهنگی درون بخشی)، در سطح کشور، به ریاست معاون بهداشت وزارت بهداشت و در دانشگاه و شهرستان به ریاست رئیس دانشگاه مرکز استان خواهد بود.
گروه‌های اولویت‌دار تزریق واکسن کرونا
برای تعیین اولویت‌های واکسیناسیون کرونا، کمیته مشاورین فنی واکسیناسیون کرونا با ابلاغ معاون بهداشت وزارت بهداشت در تاریخ ۱۸ آذر ماه ۱۳۹۹ تشکیل شد، اصول و چهارچوب تعیین شده با هماهنگی دبیرخانه کمیته اخلاق پزشکی مورد استفاده قرار گرفت، در طی سه هفته متوالی، با جلسات فشرده، فهرست تفصیلی گروه‌های اولویت‌دار در چهار فاز در تاریخ دهم دی ماه سال ۱۳۹۹ تدوین شد.
بر این اساس گروه‌های پزشکی در بخش‌های بستری و سرپایی (خصوصی، دولتی و ...) که در خط اول مواجهه با کرونا محسوب می‌شدند، سالمندان (ابتدا در مراکز تجمعی و سپس گروه‌های سنی)، بیماران با بیماری‌های زمینه‌ای مشخص، کارکنان مشاغل خاص و عموم مردم به ترتیب اولویت هستند.
فازبندی زمانی گروه‌های اولویت‌دار
فاز اول (زمستان ۱۳۹۹)؛ این فاز شامل کارکنان بهداشت و درمان خط اول مواجهه با بیماری کرونا بوده و براورد تقریبی از تعداد آنها ۰.۷ میلیون نفر است. بعد از آن افراد بسیار پر خطر شامل سالمندان در مراکز نگهداری، مراکزمعلولین جسمی و حرکتی، جانبازان که براورد جمعیت آنها ۶۰۰ هزار نفر است.
فاز دوم (بهار و تیر ۱۴۰۰)؛ این فاز شامل افراد مسن بالای ۶۵ سال به ترتیب گروه‌های پنج سال از بالا به پایین بوده که براورد جمعیت آنها ۶ میلیون نفر است. همچنین افراد ۶۴-۱۶ ساله دارای حداقل یک بیماری زمینه ای که براورد جمعیت آنها نیز ۶ میلیون نفر است.
فاز سوم (مرداد تا آذر ۱۴۰۰)؛ شامل افراد ساکن در مراکز تجمعی که براورد جمعیت آنها دو میلیون نفر است، افراد ۵۵ تا ۶۴ سال بدون بیماری زمینه ای دارای براورد جمعیتی پنج میلیون نفری و افراد در مشاغل و خدمات ضروری شامل آن دسته از کارکنان نظام سلامت که در خط اول مواجهه نیستند که شامل براورد جمعیتی ۱۲ میلیون نفری می‌شوند.
فاز چهارم (زمستان ۱۴۰۰)؛ شامل عموم مردم.
طبق اعلام وزارت بهداشتی‌ها با پیش فرض اثربخشی واکسن‌ها بالای ۸۰ درصد و عدم موتاسیون‌های ناگوار در ویروس، انتظار می‌رود:
- با اتمام فاز ۲ (پوشش ۱۳.۳ میلیون نفر)، به هدف اولیه که کاهش مرگ و میر است خواهیم رسید و با توجه به تابلوی بیماری در ۱۰ ماه گذشته کشور، از مرگ و میر بیماری به میزان ۶۰ الی ۷۰ درصد کاسته خواهد شد، اما همچنان در معرض طغیان‌های بیماری و مشکلات اقتصادی اجتماعی بهداشتی ناشی از کرونا ویروس خواهیم بود که طبق استاندارد سازمان جهانی بهداشت، با اتلاف ۱۰ درصد از واکسن، تعداد مورد نیاز ۲۹.۵ میلیون دوز واکسن نیاز است.
با اتمام فاز ۳ (پوشش ۱۹ میلیون نفر دیگر)، انتظار می رود بخش عمده بار بیماری در کشور کنترل شده باشد و امکان برگشت به زندگی عادی مهیا شود که طبق استاندارد سازمان جهانی بهداشت، با اتلاف ۱۰ درصد واکسن، تعداد مورد نیازحدود ۴۱.۸ میلیون دوز خواهد بود.
ملزومات واکسیناسیون علیه کرونا
علاوه بر واکسن، نیازمند تامین به موقع سرنگ مخصوص واکسیناسیون، سیفتی باکس، آمادگی زنجیره سرما (از سطح کشور تا واحدهای عملیاتی) هستیم. همچنین تولید مطالب آموزشی به شکل خودآموز برای کارکنان بهداشتی، عموم مردم و انتشار آنها برای جلب مشارکت و اطمینان بخشی لازم است. در عین حال نظام جمع آوری و امحا زباله‌های عفونی باید برقرار باشد. اعتبار مالی لازم بر حسب تعداد گروه هدف باید به دانشگاه‌های علوم پزشکی در زمان مناسب ارسال شود. همچنین اعتبار مالی مورد نیاز برای اجرای عملیات(به غیر از خرید واکسن) تقریبا ۶ هزار تومان به ازای هر دوز واکسن تزریق شده است.
نحوه مدیریت داده‌های عملیات، پایش و ارزیابی
حداکثر سهولت برای مردم، به همراه حفظ سلامت کارکنان بهداشتی و گیرندگان خدمت در اجرای عملیات، در برنامه اجرایی دیده شده است. تولید شاخص‌های روزانه بر حسب شهرستان و دانشگاه و کشور، افراد گیرنده واکسن و عوارض احتمالی و... انجام خواهد شد. توزیع واکسن و ارائه آن به گیرندگان خدمت منحصرا توسط نظام بهداشتی کشور انجام خواهد شد. تمام فرایند ثبت داده‌ها در سامانه‌های الکترونیکی سلامت (سیب، سینا، ناب و پارسا) انجام می شود.
محل ارائه خدمت واکسیناسیون کرونا
در بیمارستان‌های دانشگاهی پایگاه واکسیناسیون برای ارائه خدمات در شیفت صبح و عصر برقرار می‌شود که در کشور حدود ۵۰۰ پایگاه در نظر گرفته شده است. کلیه کارکنان نظام سلامت حسب اولویت‌بندی در این پایگاه‌ها واکسینه خواهند شد.
حدود یک ماه بعد از آغاز واکسیناسیون، تیم‌های سیار بهداشتی به مراکز تجمعی خانه‌های سالمندان و نگهداری معلولین ذهنی و جسمی مراجعه و ارائه خدمت انجام خواهد شد.
از فاز ۲ به بعد، تعداد ۴۰۰۰ پایگاه سلامت در مراکز شهری و شهری روستایی و پایگاه‌ها یا خانه‌های بهداشت ضمیمه در شیفت بعد ازظهر نسبت به ارائه خدمت به گروه‌های اولویت‌دار اقدام خواهند کرد.
نحوه مراجعه افراد برای واکسیناسیون
کارکنان بهداشتی درمانی، طبق برنامه عملیاتی تهیه شده در شهرستان‌ها، به پایگاه بیمارستانی معین شده مراجعه خواهند کرد. همه افراد ملزم به دریافت فرم معرفی‌نامه حاوی اسم، کد ملی و نوع حرفه فرد از حوزه ریاست بیمارستان، درمانگاه، آزمایشگاه، داروخانه و ... خواهند بود. این معرفی‌نامه باید به مهر تایید معاونت درمان شبکه شهرستان رسیده باشد.
افراد دارای بیماری زمینه ای و مشاغل ضروری نیز در یک ماه مانده به زمان ارائه خدمت به این گروه از رسانه‌ها اطلاع رسانی می‌شود که این افراد برای تکمیل پرونده در سامانه‌های الکترونیک سلامت به خانه‌های بهداشت و یا پایگاه‌های سلامت مراجعه کنند. در روز مراجعه چنانچه فرد در سامانه ثبت نشده باشد، ضمن ثبت داده‌های اولیه به پزشک پایگاه برای تعیین نوع بیماری و ثبت کد ICD۱۰ طبق دستورالعمل جاری معرفی و سپس واکسینه می‌شود. در عین حال افراد از اتحادیه صنفی خود معرفی‌نامه ممهور با ذکر مشخصات دریافت کرده و به پایگاه‌های واکسیناسیون مراجعه می‌کنند.
مراقبت از عوارض احتمالی واکسیناسیون
- تامین واکسن از منابع معتبر برای واردات
- انتشار یافته‌های واکسن‌های تولید داخل در مجلات معتبر علمی قبل از عرضه (یافته‌های مرحله حیوانی و فاز یک)
- انتشار یافته های ایمنی زایی و بی خطری واکسن های وارداتی و تولید داخلی برای مردم
- اضافه شدن دو متخصص داخلی (نوروولوژیست و قلب یا ریه) به کمیته طبقه بندی عوارض ایمن سازی دانشگاه
- بررسی فوری موارد شدید گزارش شده
- ثبت همه داده‌ها در سامانه‌های الکترونیکی
- پرهیز از ارایه مطالب متفاوت و نظرات شخصی متخصصین در رسانه‌های جمعی رسمی
باید توجه کرد که بر اساس اعلام وزارت بهداشتی‌ها، بدون واکسیناسیون روزانه متوسط ۲۰۰ مرگ و ۵۰۰۰ مورد بستری خواهیم داشت. همچنین هر ماه تاخیر در شروع برنامه معادل ۶۰۰۰ مرگ خواهد بود. سیاست‌های پیشگیری مانند ماسک زدن، فاصله گذاری اجتماعی و بهداشت دست موثرند، اما آسیب اقتصادی، اجتماعی و روانی بسیاری به جامعه وارد می کنند. این اقدامات به هیچ‌وجه جایگزین واکسن نمی‌شوند، بلکه شدت آسیب را کم می‌کنند تا زمان برای اقدام اساسی فراهم شود.
بر اساس اعلام وزارت بهداشت، باید توجه کرد که بعد از تزریق نوبت دوم واکسن، کارت واکسن دیجیتال صادر و قابل پرینت شدن خواهد بود. بر این اساس افرادی که برای مسافرت بین‌المللی نیاز به تاییدیه دارند، می‌توانند به مراکز بهداشت شهرستان مراجعه و پرینت ممهور دریافت کنند.
بر این اساس شروع برنامه وقتی باشد که:
- تعداد حداقلی واکسن برای شروع واکسیناسیون وسیع کشوری فراهم شده باشد، زمانبندی دریافت محموله های بعدی روشن باشد، گروه های اولویت دار به تایید بالاترین مقامات رسیده باشد، لجستیک مورد نیاز عملیات فراهم شده باشد، بستر ثبت و آنالیز داده ها در سامانه های الکترونیک سلامت مهیا شده باشد، نیروی انسانی آموزش دیده با شرح وظایف معین فراهم شده باشد و آموزش و اطلاع رسانی صحیح، زمینه مناسب شروع را در جامعه فراهم کرده باشد.
