زندگینامه ی کامل حضرت فاطمه معصومه(س)

شیعه نیوز: حضرت معصومه(سلام الله علیها) دختری ممتاز در خاندان عصمت و طهارت بود. شیعیان فاطمه معصومه(سلام الله علیها) را بسیار بزرگ می دارند و برای زیارت ایشان در قم اهمیت بسیاری قائل هستند. در روایاتی که درباره حضرت معصومه(سلام الله علیها) نقل می کنند از شفاعت وی برای شیعیان سخن گفته شده و بهشت را پاداش زیارت او دانسته اند.

در این بخش شرح مختصری از زندگینامه این بانوی گرانقدر و عالی مرتبه را خواهیم خواند.

زندگینامه حضرت معصومه(علیه السلام)

حضرت معصومه(علیه السلام) اول ذی القعده سال 173 ه.ش در مدینه منوره به دنیا آمد و از عالی ترین فضایل آن حضرت انتساب ایشان به بیت وحی و رسالت و امامت است او «بنت » رسول الله صلی الله علیه و آله و «بنت » ولی الله و «اخت » ولی الله و «عمة ولی الله » است و این امر خود سرچشمه سایر فضایل و کمالات معنوی و روحانی آن بزرگوار می باشد.

پدر او حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام) و مادرش «نجمه خاتون » مادر امام رضا (علیه السلام) است.

حضرت معصومه(سلام الله علیها) در همان سنین کودکی مواجه با مصیبت شهادت پدر گرامی خود در حبس هارون در شهر بغداد شد. لذا از آن پس به مدت21 سال تحت سرپرستی امام رضا (علیه السلام) بودند؛ زیرا امام کاظم علیه السلام در سال 179 ه. ق به دستور هارون زندانی گشت و حضرت معصومه (علیه السلام) در آن زمان 6 ساله بودند و تا زمان هجرت امام رضا(علیه السلام) در سال 200 ه. ق- تحت کفالت حضرت بودند.
نام و القاب حضرت معصومه(سلام الله علیها)

نام حضرت معصومه(علیه السلام) «فاطمه کبری » بود؛ زیرا حضرت کاظم(علیه السلام) سه دختر به نام فاطمه داشتند و حضرت معصومه(علیه السلام) بزرگتر از آنها بود. اسامی و لقب هایی که برای حضرت معصومه (سلام الله علیها) در دو زیارت نامه غیر مشهور ذکر شده که به قرار ذیل است:

طاهره (پاکیزه)

مرضیّه (مورد رضایت خدا)

رضّیه (خشنود از خدا)

بِرّه (نیکوکار)

تقّیه (پرهیزگار)

سیده صدیقه (بانوی بسیار راستگو)

حمیده (ستوده)

سیده رضیّه مرضّیه (بانوی خشنود خدا و مورد رضای او)؛

رشیده (حد یافته)

سیدهُ نساء العالمین (سرور زنان عالم)

هم چنین محدثّه و عابده از صفات و القابی است که برای حضرت معصومه (سلام الله علیها) عنوان شده است.

محدثه بودن حضرت معصومه(علیه السلام)

از ویژگی‎های ایشان این بود که به علوم اسلام و آل محمد(صل الله علیه و آله و سلم) آگاهی داشت و از جمله روایت کنندگان حدیث بود. چندین حدیث است که در سند آنها نام حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها ذکر شده است. علامه امینی در کتاب شریف الغدیر به بعضی از آنها استناد می‎کند مانند:

عن فاطمه بنت علی بن موسی الرضا حدثتنی... «من کنت مولاه فعلی مولاه.»(علامه امینی، الغدیر، ج 1، ص 196)

نقل این احادیث حاکی از مقام علمی والای آن بانو می‎باشد.
مقام عصمت حضرت معصومه(سلام الله علیها)

مقام عصمت که عالی‎ترین مقام معنوی و پاکی است، درجاتی دارد، و در وهله اوّل بر دو گونه است:

معصوم از خطاء
معصوم از گناه

امام رضا(علیه السلام)در روایتی فرمودند:

«من زار المعصومة بقم کمن زارنی»(ریاحین الشریعه، ج 5، ص 35)؛

کسی که معصومه را در قم زیارت بکند مانند آن است که مرا زیارت کرده است.

در مورد مقام عصمت حضرت معصومه(سلام الله علیها) روایات بسیاری وجود دارد اما این حدیث از امام رضا(علیه السلام) شاید اشاره‎ای باشد که حضرت معصومه(سلام الله علیها) دارای مقام عصمت بوده است، همچنین این لقب را ایشان به حضرت معصومه(سلام الله علیها) داده اند و گرنه نام آن حضرت، معصومه نمی‎باشد.

حضرت معصومه(سلام الله علیها) مانند حضرت زینب(علیه السلام) در یکی از درجات عصمتند، گر چه در درجات چهارده معصوم (علیه السلام) نباشد.

مقام شفاعت حضرت معصومه(علیه السلام)

در روز قیامت حق شفاعت از سوی خداوند به کسانی داده می شود که به مرتبه عالی از قرب الهی و بندگی خالصانه پروردگار رسیده باشند از جمله کسانی که به شفیعه بودنش در روایات و آثار دینی تصریح شده است فاطمه معصومه (سلام الله علیها) است.

همانا دو تن از بانوان خاندان رسول مکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ هم شفاعت گسترده ای دارند که بسیار وسیع و جهان شمول است:

خاتون محشر، صدیقه اطهر، حضرت فاطمه(علیه السلام)

شفیعه روز جزا، حضرت فاطمه معصومه(سلام الله علیها)

بعد از حضرت زهرا (علیه السلام) از جهت گستردگی شفاعت، هیچ بانویی به شفیعه محشر حضرت معصومه(سلام الله علیها) نمی رسد.

امام صادق (علیه السلام) می فرماید:

أَلَا وَ إِنَّ قمَّ الْکوفةُ الصغِیرَةُ أَلَا إِن لِلْجنَّةِ ثَمَانِیةَ أَبْوَابٍ ثلَاثَةٌ منْهَا إِلَی قُمَّ تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُوسَی وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِم ؛ (جامع الاحادیث الشیعه، ج12، ص 617؛ بحار الانوار، ج 57، ص 228)

قم کوفۀ کوچک ماست. برای بهشت هشت در است که سه در آن به سوی قم است. زنی در قم وفات می کند که از اولاد من و نامش فاطمه است. در روز قیامت با شفاعت او تمام شیعیان من وارد بهشت می شوند.

در متن زیارتنامه حضرت - که از امام رضا(علیه السلام) روایت شده است- نیز به مقام شفاعت وی تصریح شده است.

یا فَاطِمَةُ اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّةِ فَإِنَّ لَک عِنْدَاللَّهِ شَأْناً مِنَ الشأْن ؛ ای فاطمه (معصومه)! برای من در بهشت شفاعت کن که تو را در پیشگاه خداوند منزلت بزرگی است. (مفاتیح الجنان، چاپ اول، ص 856)
عبادت حضرت معصومه(سلام الله علیها) در محراب

حضرت معصومه(سلام الله علیها) در مدت هفده روز که در قم و در خانه موسی بن خزرج اقامت داشته، محراب مخصوصی برای عبادت و نیایش، ترتیب داده بودند و این تنها گوشه ای از یک عمر عبودیت و خضوع و خشوع آن زاده عبد صالح خدا در برابر ذات پاک الهی است.

این بیت النور حجره ای که آن حضرت در مدت اقامتش در منزل موسی بن الخزرج در آنجا مشغول عبادت بود و هم اکنون در شهر مذهبی قم مورد توجه دوستداران اهل بیت (علیه السلام) می باشد محراب به یادگار مانده آن صفیه است.

مرحوم محدث قمی رضوان اللَّه علیه می گویند:

فقیر گوید:در زمان ما نیز آن محراب موجود است و آن واقع است در محله میدان میر و معروفست به ستّیه و ستّی، به معنی خانم و بی بی است.(قمی، حاج شیخ عباس، منتهی‏الامال، ج 2، ص 162)

هجرت و وفات حضرت معصومه(علیه السلام) از حجاز به ایران

مأمون عباسی در سال 200 هجری قمری، امام رضا(علیه السلام) را طی نامه های بسیار به خراسان دعوت کرد. امام رضا(علیه السلام) نیز پس از مدتی دعوت او را پذیرفت و به سوی خراسان با کاروان مامون حرکت کرد.

یک سال بعد(سال 201) حضرت معصومه(علیه السلام) به شوق دیدار برادرش حضرت رضا(علیه السلام) عازم خراسان گردید. حضرت معصومه(علیه السلام) وقتی که به ساوه رسیدند، به جانب قم رهسپار گردید و در منزل موسی بن خزرج بن سعد اشعری که از اصحاب امام رضا(علیه السلام) بود، ساکن شد.

مرحوم مجلسی در شرح حال حضرت معصومه سلام اللَّه علیها نقل کرده است که محراب نماز فاطمه سلام اللَّه علیها تا هم اکنون در خانه موسی بن خزرج موجود است.(بحارالانوار، ج 57، ص 219)

آن بزرگوار هفده روز در شهر قم و در منزل «موسی بن الخزرج » «بزرگ خاندان اشعری » اقامت نمودند و سرانجام در سن 28 سالگی در روز دهم یا دوازدهم ربیع الثانی سال 201 ه.ق از دنیا رفتند.

آرامگاه ایشان محل زیارت مسلمانان جهان است.

زیارتنامه مخصوص حضرت معصومه(علیه السلام)

یکی از شواهد عظمت استثنایی حضرت معصومه سلام الله علیها زیارتنامه‎ای است که امام رضا(علیه السلام) در شأن ایشان بیان فرموده اند. بعد از حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) تنها زیارتی که از امام معصوم برای یک زن نقل شده، زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها است و هیچ یک از بانوان خاندان عصمت و طهارت زیارت مخصوص از امام ندارند.

روایاتی که از امام صادق(علیه السلام)، امام کاظم(علیه السلام) و امام جواد(علیه السلام) نقل شده است:

بهشت، پاداش کسی است که فاطمه دختر امام کاظم(علیه السلام) را زیارت کند. (کامل الزیارات، 1356ش، ص536؛ مجلسی، بحارالانوار، 1403ق، ج99، ص265-268 )

منبع : نمناک