به گزارش «شیعه نیوز»، محمدحسین قربانی البته چند ساعت پس از انتشار سخنانش از سوی باشگاه خبرنگاران جوان، در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس حرفش را تعدیل کرد و گفت: «بنده نگفتم تمام این فوتی‌ها به دلیل ابتلا به کرونا جان خود را از دست دادند، بلکه بسیاری از این افراد نیز ممکن است به بیماری‌های زمینه‌ای و تنفسی مبتلا بوده باشند.»
وزارت بهداشت همان روز قربانیان کرونا را در کل ایران ۱۹۴ نفر اعلام کرد.
پس از قم و تهران، اینک رشت از حیث ابتلا به کرونا جلب توجه می‌کند. جبار کوچکی‌نژاد، نماینده رشت در مجلس ایران، روز شنبه گفت که این شهر «بحرانی‌ترین» وضعیت را در ایران از نظر شیوع ویروس کرونا دارد. وی همچنین به خبرگزاری ایسنا گفت: «باید واقعیت‌های این بیماری به مردم اطلاع‌رسانی شود تا آگاه باشند که در شرایط بسیاری حادی قرار داریم.» پیشتر عبدالکریم حسین‌زاده، نماینده نقده و اشنویه در مجلس ایران، با انتشار یک توئیت نوشته بود: «تلنبار شدن اجساد در قم و درماندگی مردم رشت گواه ناکارآمدی‌های صورت گرفته در این اطلاع‌رسانی و هشدار به موقع کروناست.» وی خواستار الزامی شدن قرنطینه خانگی در شهرهای قم و رشت شد.
میرشمس مومنی‌زاده، فرماندار رشت نیز با تاکید بر لزوم جلوگیری از رفت و آمد به این شهر اظهار داشت: «از نیروهای انتظامی می‌خواهم با قاطعیت از ورود هرگونه مسافر به سطح شهرستان و شهر رشت ممانعت نمایند.» عده‌ای از مردم گیلان نیز در مسیرهای ورودی به این استان زنجیره انسانی تشکیل داده‌اند تا از این طریق مانع ورود مسافران به گیلان شوند.
همچنین روز یکشنبه غلامعلی جعفرزاده نماینده رشت در مجلس ایران، خطاب به علی شمخانی گفت: «آقای شمخانی، جناب عالی دبیر شورای امنیت ملی ایران هستید. به داد ایران برسید!» علی شمخانی پیشتر گفته بود: «آماده انتقال تجربیات به عراق در زمینه مبارزه با کرونا هستیم.»
«می‌خواهیم بدانیم چرا قم قرنطینه نشد؟»
بسیاری از مردم رشت قرنطینه نشدن قم را یکی از علل اصلی انتقال ویروس کرونا به رشت می‌دانند. بهروز بنیادی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، درباره دلیل قرنطینه نشدن قم به یورونیوز گفت: «این سوال برای همه مطرح است و ما هم به عنوان نماینده مجلس هنوز پاسخ مناسبی دریافت نکرده‌ایم که به مردم اطلاع دهیم. ما در پی پاسخ هستیم و امروز (دوشنبه) در محل مجلس شورای اسلامی به اتفاق اعضای کمیسیون بهداشت و درمان و آقای وزیر بهداشت جلسه‌ای داریم و این موضوع در این جلسه بیشتر واکاوی می‌شود. تا به حال جسته و گریخت نکاتی بیان شده است. از قبیل فضای انتخابات و حضور مردم در پای صندوق‌های رای و اینکه پرداختن به مساله کرونا، شاید مشارکت مردم در انتخابات را تحت تاثیر قرار می‌داد. گرچه هیچ یک از این حرف‌ها پذیرفته نیست. قطعا باید واکاوی و پرس‌وجوی بیشتری انجام شود تا دلیل قانع‌کننده‌ای پیدا شود. همچنین ممکن است این ویروس از قبل در حال انتشار بوده باشد در کشور، و قرنطینه کردن قم در آن زمان که این بحث مطرح شد، نمی‌توانست مفید واقع شود. این‌ها سوالاتی است که امروز از وزیر بهداشت می‌پرسیم.»
«مجلس تعطیل نشده و دورکاری می‌کند»
آقای بنیادی در پاسخ به این سوال که چرا در شرایط بحرانی کنونی، مجلس ایران تعطیل شده است، می‌گوید: «مجلس تعطیل نشده و وظیفه خودش را انجام می‌دهد. تا الان هم گزارش‌های مختلفی به دست ما رسیده و جلسات متعددی برای مقابله با کرونا در محل وزارت بهداشت برگزار شده است. یک گروه هم در فضای مجازی تشکیل داده‌ایم که در آن جا مستقیما با خود وزیر بهداشت در ارتباط هستیم و نمایندگان مجلس، بویژه اعضای کمیسیون بهداشت و درمان، نظراتشان را می‌توانند در این گروه به اطلاع وزیر برسانند. مسائل و مشکلات را هم در این گروه مطرح می‌کنند. رئیس کمیسیون بهداشت و درمان و رئیس مجلس هر روز با شخص آقای وزیر در ارتباط‌اند و نظرات را به وزیر منتقل می‌کنند. بنابراین مجلس وظایف نظارتی‌اش را انجام می‌دهد. نمایندگان کاملاً فعال‌اند ولو که در مجلس حاضر نباشند. الان آقای کوچکی‌نژاد، نماینده شهر رشت، به شدت فعال است و در ستاد مقابله با کرونا در استان گیلان حضور دارد. مسئول این ستاد هم دکتر قربانی، نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان است که با حکم وزیر بهداشت، نماینده تام‌الاختیار وزارت بهداشت در استان گیلان است. نمایندگان مشهد هم به همین صورت فعالند. بنده خودم هم هر روز با فرمانداران، مدیران شبکه‌های بهداشت و درمان و روسای دانشگاه‌ها تلفنی در تماس هستم. نمایندگان به خوبی در حال انجام وظایف نظارتی‌شان هستند.»
چرا چین چنان و ایران چنین؟
این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس درباره تفاوت رویکرد دولت‌های چین و ایران به مساله مهار ویروس کرونا می‌گوید: «چین به عنوان اولین کشور آلوده در جهان، اقداماتی جدی انجام داد؛ هر چند که برخی می‌گویند آمار ارائه شده از سوی دولت چین ممکن است آمار دقیقی نباشد. ولی به هر حال دولت چین ابتدا نقل و انتقال درون‌شهری را در استان هوبای و شهر ووهان متوقف کرد. دوم اینکه، شهر و استان را قرنطینه کرد با استفاده از نیروهای نظامی‌اش. اقدام سوم آموزش‌های فردی بود که مردم هم با دقت آنها را رعایت کردند. از طرفی با آماده کردن تجهیزات لازم و ساخت سریع یک بیمارستان بزرگ، به جامعه اطمینان دادند که دولت در حال مهار کرونا است. ما هم در ایران قطعا باید همین مسیر را از قبل طراحی می‌کردیم و آماده مقابله با کرونا می‌شدیم ولی به نظر می‌رسد متولیان امر نتوانستند زمان ورود ویروس و روند چرخش آن در کشور را به خوبی تشخیص دهند و در نتیجه این کاستی، بسیاری از اقدامات پیشگیرانه‌ای که چینی‌ها انجام دادند، در ایران انجام نشد. الان که ویروس در حال چرخش است، اقدامات پیشگیرانه دارد انجام می‌شود ولی شاید ویروس کمی از ما جلوتر است.»
آقای بنیادی افزود: «منظورم از متولیان امر، کل دولت است. نهاد اصلی مسئول مقابله با کرونا، ابتدا دولت است و سپس وزارت بهداشت به عنوان بخشی از دولت.»
وی در پاسخ به این سوال که آیا دولت حسن روحانی پرواز به چین را ممنوع کرده بود ولی نهادهایی که تحت امر دولت نیستند، به این ممنوعیت توجهی نکرده‌اند، گفت: «نه، وزارت بهداشت نامه نوشت که این پروازها انجام نشود ولی این پروازها تا مدتی ادامه یافت و همان رفت و آمدهای کم یکی از منشاهای ورود کرونا به ایران بوده احتمالا. در واقع دولت به درخواست وزارت بهداشت بی‌توجهی کرد.»
«انتخابات مجلس، رشت را آلوده کرد»
میثم سفرچی، پژوهشگر حوزه جامعه‌شناسی و مدرس دانشگاه تهران، معتقد است فضای مربوط به انتخابات مجلس علت اصلی شیوع گسترده ویروس کرونا در شهر رشت بوده است. او می‌گوید: «من سه روز قبل از انتخابات مجلس وارد رشت شدم. شهر حساسیتی نسبت به کرونا پیدا نکرده بود و هیچ کس ماسک به صورتش نزده بود. نزدیک میدان "گیل" تبلیغات انتخاباتی بود. یک خواننده پاپ مشغول خواندن و حداقل ۵۰۰ نفر هم آنجا حضور داشتند. یا در گلسار یکی از کاندیداها یک ستاد محلی بزرگ داشت و هر شب جمعیت زیادی آنجا حضور می‌یافت. در طول هفته منتهی به انتخابات، هر شب پنج تا ده میتینگ برگزار می‌شد و در هر میتینگ به طور متوسط ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر جمع می‌شدند؛ چون مردم رشت هیچ اطلاعی از حضور ویروس کرونا در شهرشان نداشتند. این نکته را به راحتی می‌شد از نوع رفت و آمد آدم‌ها در سطح شهر فهمید. انتخابات مجلس به قدری در شیوع ویروس کرونا در گیلان اهمیت داشت که نماینده منتخب آستانه اشرفیه و کیاشهر، دو سه روز پس از انتخابات فوت کرد. این نماینده قطعا قبل از انتخابات مبتلا شده بود. طبیعتاً این آدم در طول دوران انتخابات، هر شب حداقل صد تا دویست نفر را دیده بود. بنابراین می‌توان گفت که میتینگ‌های انتخابات مجلس یکی از عوامل اصلی شیوع کرونا در شهر رشت بوده است. در رشت و لاهیجان خرید و فروش رای و لابی در این زمینه خیلی جدی است و همین موجب تراکم نسبی جمعیت در تبیلغات و میتینگ‌های انتخاباتی می‌شود.»
این محقق جامعه‌شناسی درباره شیوع بیشتر ویروس کرونا در گیلان نسبت به مازندران، علیرغم اینکه تهران به مازندران نزدیک‌تر است، می‌گوید: «الگوی رفت و آمد مردم تهران به رشت، متفاوت از مازندران است. تهرانی‌ها معمولا تعطیلات آخر هفته را به مازندران می‌روند ولی تهرانی‌های زیادی وجود دارند که کلاً ساکن رشت شده‌اند. به همین دلیل نوع و الگوی رفت و آمد مردم تهران به رشت، کاملاً متفاوت از رفت و آمد آنها به مازندران است. سکونت غیر بومی در رشت خیلی بیشتر از مازندران است.»
کرونا یا آنفلوانزای فصلی؟ علائم ابتلا به هر بیماری چه تفاوتی دارد؟
مقابله طبقاتی با کرونا
آقای سفرچی درباره نقش فقر در شیوع کرونا در شهر رشت و کل استان گیلان می‌گوید: «در پیمایشی که ما درباره "شیوع ویروس کرونا در شهر تهران و دسترسی به وسایل پیگیری از ابتلا به این ویروس در تهران" انجام دادیم و نتایج آن هفته گذشته در روزنامه همشهری منتشر شد، ۷۰ درصد مردم گفتند دسترسی به ماسک ندارند؛ چون اصلا ماسک در بازار پیدا نمی‌شود. از این ۷۰ درصد، ۲۲ درصد هم گفتند پول خرید ماسک را ندارند. این وضع در شهر رشت هم کاملاً محسوس بود. زمانی که هنوز خیابان‌های رشت خلوت نشده بود، در گلسار که منطقه اعیان‌نشین رشت است، همه مردم با ماسک و دستکش قدم می‌زدند ولی در میدان شهرداری و مناطق فقیرنشین رشت، عده کمی از مردم ماسک و دستکش داشتند. اختلاف طبقاتی در دسترسی به وسایل پیشگیری از از ابتلا به کرونا کاملاً مشهود بود. مساله فقر را در گیلان نباید نادیده بگیریم. مسکن مهر در کل گیلان، با کیفیتی بسیار پایین، ساخته شده و تقریباً حدود یک پنجم شهر رشت است. تمام این خانه‌ها هم به دلیل فقر مردم پر شده‌اند. این جمعیت فقیر طبیعتاً چندان برای پیشگیری از ابتلا به کرونا هزینه نمی‌کند.»
«ماسک اگر پیدا شود، ۹۰ هزار تومان است»
فاطمه صابری، روزنامه‌نگار اهل رشت نیز با انتقاد از دولت حسن روحانی و در توصیف شرایط فعلی رشت می‌گوید: «چرا دولت یک هفته پس از شروع بحران، با احداث بیمارستان صحرایی موافقت نکرد؟ الان یکی از مهمانسراهای رشت که متعلق به کمیته ملی المپیک است و ۲۰۰ تخت دارد، برای بیمارستان صحرایی در نظر گرفته شده است در حالی که ما در رشت سالن ورزشی ۶۰۰۰ نفری داریم. مردم در شهر با کمبود ماسک و دستکش مواجه‌اند. ماسک در رشت اگر پیدا شود، ۹۰هزار تومان است.»
«کارگران نمی‌توانند یخچالشان را برای یک هفته پر کنند»
خانم صابری انتقاد از مردم رشت بابت باقی نماندن در خانه‌هایشان را غیر منصفانه دانست و گفت: «مردم رعایت می‌کنند و عده کمی در خیابان هستند. اینکه می‌گویند مردم رعایت نمی‌کنند، بی‌انصافی در حق مردم است. اقشار کارگری و کم‌درآمد نمی‌توانند بروند یک سوپرمارکت لوکس، به اندازه مایحتاج چند روزشان خرید کنند و یخچالشان را لبریز از مواد غذایی کنند. آنها ناچارند روزانه خرید کنند. مثلاً طرف هر روز کارگری می‌کند و سی هزار تومان دستمزد می‌گیرد و بنابراین هر روز ناچار است خرید مختصری از مناطق ارزان شهر انجام دهد. در مناطق مرفه شهر، افراد کمتری در خیابان دیده می‌شوند.»
«بیمارستانهای رشت در شیوع کرونا نقش داشتند»
این روزنامه‌نگار که در روزهای گذشته در بیمارستانهای رشت حضور داشته، درباره علت شیوع چشمگیر کرونا در رشت می‌گوید: «فکر می‌کنم یک علتش این باشد که به بسیاری از مبتلایان داروهایی دادند و آنها را روانه خانه‌شان کردند. یعنی فرد مبتلا قرنطینه نشد. یا مثلاً مواردی بوده که فرد مبتلا بستری شده و کسی هم همراه او بوده و در بخش عفونی در کنارش باقی مانده است تا مریض تنها نماند. در بیمارستان رسول اکرم چنین موردی را سراغ دارم. اما ظاهرا در بیمارستان رازی، بیمار بدون همراه بستری می‌شود. در واقع بیمارستانهای رشت یکی از کانون‌های شیوع کرونا در رشت بوده است. یعنی فرد مبتلا را بستری نکرده‌اند و به او هشدار لازم را نداده‌اند و او هم رفته است ویروس را در سطح شهر و یا در خانه‌اش به دیگران منتقل کرده است.»
پزشکانی که فرار را بر قرار ترجیح دادند
خانم صابری تعطیلی بعضی از مطب‌ها و کلینیک‌ها را مشکل دیگر شهر رشت در مقابله با کرونا می‌داند و می‌گوید: «الان بسیاری از کلینیک‌ها و پزشک‌های عمومی و حتی پزشک‌های عفونی تعطیل کرده‌اند و رفته‌اند پی کارشان. برخی مدعی‌اند مریض شده‌اند ولی به نظر می‌آید بسیاری از این پزشکان دروغ می‌گویند. مواردی هست که یک پزشک دائماً آنلاین است ولی وقتی از او می‌پرسیم چرا مطبت تعطیل است، می‌گوید در قرنطینه خانگی هستم. اگرچه به ضرس قاطع نمی‌توان گفت او دروغ می‌گوید ولی تعداد قابل توجه این گونه پزشکان، صحت مدعای آنها را زیر سوال می‌برد. در رشت این ذهنیت راجع به جامعه پزشکی وجود دارد که پزشکان رشتی، بویژه در بیمارستانهای خصوصی، عادت کرده‌اند به بیماران شیک و بی‌دردسر. بنابراین بسیاری از مردم رشت تصورشان این است که پزشکان این شهر خیلی خودشان را درگیر ماجراهای دشواری مثل رسیدگی به بیماران کرونایی نمی‌کنند. بررسی‌های تقریبی ما نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از پزشکان مطبشان را تعطیل کرده‌اند ولی نمی‌دانم دقیقاً چند نفر این کار را کرده‌اند. اما این هشدار هم به پزشکان داده شده است که اگر کسی مطب یا کلینیکش را بی‌دلیل تعطیل کند، قانون با او برخورد می‌کند. به هر حال مردم رشت از غیبت این پزشکان ناراضی‌اند. اگرچه دولت کم‌کاری کرده است ولی نظام پزشکی می‌توانست از همان دو ماه پیش پزشکان را توجیه کند که بیماران کرونایی لزوما قرار نیست بمیرند. بنابراین نباید از آنها بگریزید. پزشکان رشتی، در بسیاری از موارد، حتی از مریض هراسان‌ترند. حتی برخی از پرستاران استعفا کرده و رفته‌اند. در بیمارستان رازی چنین اتفاقی افتاده است. در بیمارستان آریا هم برخی از پزشکان سهامدار بیمارستان مرخصی گرفته‌اند و خودشان را قرنطینه کرده‌اند تا در امان باشند.»
فرشته، دیگر روزنامه‌نگار اهل رشت نیز می‌گوید: « کلینیک‌ها اکثرا بسته‌اند چونکه تجهیزات ندارند. ماسک و دستکش و سایر تجهیزات ابتدایی و لازم را ندارند. اما یکی دو درمانگاه وابسته به سپاه در روزهای اخیر باز شده‌اند و فعالیت می‌کنند.»
روز (دوشنبه) اعضای مجمع نمایندگان گیلان در مجلس شورای اسلامی نیز با انتشار نامه‌ای خطاب به رئیس مجلس و وزیر بهداشت، با اشاره به این واقعیت که «برخی از پزشکان و پرستاران ترک کار کردند»، اعلام کردند که «در برخی از شهرستان‌ها حتی یک پزشک هم وجود ندارد.»
«قرنطینه از نان شب واجب‌تر است»
دکتر محسن خیراب، از پزشکان عمومی شهر رشت، که خارج از بیمارستان‌ها به صورت شخصی مشغول کمک‌رسانی به مردم این شهر است، به یورونیوز گفت: «مهم‌ترین نیاز رشت، قرنطینه کامل شهر است. تا زمانی که ویروس میزبان جدید داشته باشد، وضعیت رشت روز به روز بدتر خواهد شد. ما دو هفته است که این نکته را گوشزد می‌کنیم ولی متاسفانه گفتند قرنطینه متعلق به جنگ جهانی اول است. در حالی که قرنطینه رشت از نان شب واجب‌تر است. به نظر من مهم‌تر از ماسک و دستکش و الکل، تعطیل شدن تمام اداراتی است که فعالیتشان واجب نیست. اداره اوقاف یا مالیات چرا باید باز باشد؟ باز بودن این ادارات یعنی اینکه کارمندانشان تبدیل می‌شوند به یک ناقل برای خانواده خودشان. وقتی ادارات کاملا تعطیل شوند، خود مردم تمایلی به خارج شدن از خانه ندارند. کسی که باید به محل کارش برود، چطور می‌تواند از خانه خارج نشود؟»
«وضع توزیع دارو کمی بهتر شده است»
دکتر خیراب درباره مشکلات پزشکی و درمانی در شهر رشت می‌گوید: «ما هنوز برای تهیه ماسک مشکل داریم. وضع دارو کمی بهتر شده است. داروخانه هلال احمر تبدیل شده بود به محل پخش ویروس کرونا در رشت. هر روز نزدیک ۵۰۰ نفر آنجا جمع می‌شدند؛ افرادی که همگی در خانه بیمار داشتند و در حکم ناقل بالقوه ویروس بودند. الان البته وضع توزیع دارو کمی بهتر شده است. چند داروخانه دیگر هم مشغول توزیع دارو هستند.»
وی همچنین درباره نحوه فعالیت خودش و همکارانش در خارج از بیمارستانهای رشت می‌گوید: «بیماران را به صورت سرپایی می‌بیینم. بعضی‌ها را هم در داخل منازلشان معاینه می‌کنم که وضعیت جالبی ندارند و امکان بستری شدن آنها در بیمارستان‌ها نیز فراهم نیست. کیت تشخیص کرونا نداریم ولی از روش‌های جایگزین استفاده می‌کنیم. آزمایش‌هایی مثل CBC, DIF انجام می‌دهیم. این‌ها آزمایش‌های خون اولیه‌ای هستند که تا حدی به ذهن پزشک جهت‌گیری می‌دهند. اگر بیمار علائم تنگی نفس هم داشته باشد بررسی‌های رادیولوژیک - مثل سی‌تی‌اسکن قفسه سینه - هم انجام می‌دهیم و از این راه‌ها به تشخیص می‌رسیم که بیمار مبتلا به ویروس کرونا است یا نه. اگر ببینیم فردی مبتلا به کروناست ولی جزو گروه‌های در معرض خطر نیست، یعنی تنگی نفس شدید و افت اکسیژن خون نداشته باشد، به صورت سرپایی درمان را می‌توانیم شروع کنیم. برای درمان هم چون پروتکل خاصی وجود ندارد، بیشتر از داروهای تامی فلو و هیدورکسی کلروکین استفاده می‌کنیم.»
چه پزشکانی نباید به مرخصی بروند؟
دکتر خیراب درباره فعالیت پزشکان شهر رشت در این ایام گفت: «حلقه دوستان و اطرافیان خود ما، واقعا پای کار هستند و در بیمارستانهای خصوصی مثل پارس و قائم و همین طور در بیمارستانهای دولتی مشغول کارند. حتی اساتید ما هم با اینکه سن بالایی دارند، مشغول خدمت به مردم‌اند. ولی بعضی تخصص‌ها در این شرایط به کار نمی‌آیند. مثلاً فوق تخصص جراحی پلاستیک این روزها مطبش را باز بگذارد برای چه؟ که خودش بیمار شود و باری به دوش ما بگذارد؟ یا فوق تخصص جراحی عروق هم شاید در این شرایط کاری از دستش برنیاید. متخصصین داخلی، متخصصین عفونی، فوق تخصص‌های ریه، متخصصین بیهوشی، فوق تخصص‌های مراقبت‌های ویژه (ICU) و پزشکان عمومی به عنوان خط اول مبارزه با کرونا، کسانی هستند که به حضورشان واقعا نیاز داریم.»
«کوتاهی اصناف و نادیده ماندن تالش»
رشت را «شهر کافه‌ها و روزنامه‌نگاران» می‌دانند. فرزام، روزنامه‌نگار رشتی، از اینکه هنوز برخی از کافه‌های رشت فعال هستند، انتقاد می‌کند و می‌گوید: « در رشت اصناف هم دستور تعطیلی نداده‌اند. این یکی از مشکلات فعلی شهر ماست. مثلاً رستوران‌ها و کافه‌ها و پاساژها باید تعطیل باشند ولی همچنان بازند. اگرچه عده کمی از مردم به کافه یا رستوران می‌روند ولی هر یک نفری که آلوده شود، می‌تواند نفرات زیادی را مبتلا کند. بعضی از این صاحبان کافه‌ها، استرس پرداخت اجاره دارند ولی بعضی هم چونکه حوصله‌شان سر می‌‍رود، از خانه خارج می‌شوند و به کافه می‌آیند.»
این ژورنالیست گیلانی، از بی‌توجهی رسانه‌ها به شهرهای تالش و لاهیجان انتقاد می‌کند و می‌گوید: «کرونا در تالش و لاهیجان هم شیوع قابل توجهی داشته ولی در اخبار به این شهر اشاره چندانی نمی‌شود. بویژه در شهر تالش اوضاع خوبی برقرار نیست اما تالش به کلی از اخبار رسانه‌ها حذف شده است.»
