شیعه نیوز:
پرسش
رابطه توبه و ابتلاى الهى و نزول خیرات و برکات در چیست، که امام علی( علیه السلام ) فرمود: «انَّ اللهَ یَبْتَلى عَبادَهُ عِنْدَ الْاعْمالِ السَّیِئَهِ بِنَقْصِ الَّثمَراتِ وَ حَبْسِ الْبَرَکاتِ وَ اغْلاقِ خَزائِنِ الْخَیْراتِ، لِیَتُوبَ تائِبٌ وَ یُقْلِعَ مُقْلِعٌ، وَ یَتَذَکَّرَ مُتَذَکِّرٌ...». لطفاً توضیح دهید.
پاسخ اجمالی
امام علی( علیه السلام ) در موضوع رابطه توبه و ابتلاى الهى می‌فرماید: «خداوند، بندگانش را هنگام ارتکاب کارهاى ناپسند به کمبود میوه‌ها، دریغ داشتن برکات، و بستن درهای خیرات دچار می‌کند، باشد که توبه کارى توبه کند، گناه‌کاری دل از گناه قطع نماید، پند گیرنده‌ای پند گیرد و خوددارى کننده‌ای از گناه خوددارى کند. خداوند سبحان توبه را سبب فراوانى روزى و رحمت بر خلق قرار داد و فرمود: "از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او همواره آمرزنده است. [تا] بر شما از آسمان بارانِ پى در پى فرستد. و شما را به اموال و پسران، یارى کند."[1] پس رحمت خدا بر کسى که؛ توبه را استقبال کند و از گناهانش پوزش خواهد، و پیش از فرا رسیدن مرگ به اعمال شایسته بپردازد».[2]
این حدیث دارای این پیام مهم است که هدف خداوند از سلب رحمت و دریغ نعمت از ساکنان زمین به هنگام فراوان شدن گناه، توجه‌دادن به آنها و وادار کردن به استغفار و توبه است؛ چرا که استغفار و توبه وسیله جلب رحمت و برکات الهى است، و گرنه در جود و بخشش الهى هیچ بُخل و منعى وجود ندارد، و آنچه در این جهان مانع وصول فیوضات ربّانى می‌شود عدم قابلیّت بندگان است؛[3] زیرا هر کسى استعداد چیزى را داشته باشد به آن می‌رسد.[4]
البته، باید به این نکته نیز توجه داشت که بروز مشکلات در زندگى انسان همیشه به دلیل گناه و معصیت نیست، بلکه گاهى خداوند مؤمنان و دوستان خود را در شدیدترین آزمایش‌ها قرار می‌دهد تا ضمن آزمایش به آنها پاداش دهد.[5] چنان‌که در قرآن می‌خوانیم: «و قطعاً شما را به چیزى از [قبیلِ] ترس و گرسنگى، و کاهشى در اموال و جان‌ها و محصولات می‌آزماییم؛ و مژده ده شکیبایان را».[6]
[1]. نوح، 10 – 12.
[2]. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، محقق، صبحی صالح، خ 143، ص 199، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.
[3].اعراف، 96.
[4]. بحرانی، میثم بن علی، شرح نهج البلاغه، ج 3، ص 184، بی‌جا، دفتر نشر الکتاب، چاپ دوم، 1362ش؛ ر.ک: «توبه و جایگاه آن در قرآن کریم»، سؤال 25704.
[5]. ر.ک: «راه‌های آزمایش انسان از دیدگاه قرآن»، سؤال 4157؛ «غرض از امتحانات الهى»، سؤال 107؛ «امتحان و عذاب الهی و راه‌های تمییز بین آنها»، سؤال 169.
[6]. بقره، 155.
آیات مرتبط
سوره البقرة (155) : وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۗ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ
سوره الأعراف (96) : وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَىٰ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ وَلَٰكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ
سوره هود (3) : وَأَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ يُمَتِّعْكُمْ مَتَاعًا حَسَنًا إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى وَيُؤْتِ كُلَّ ذِي فَضْلٍ فَضْلَهُ ۖ وَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمْ عَذَابَ يَوْمٍ كَبِيرٍ
سوره هود (52) : وَيَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا وَيَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلَىٰ قُوَّتِكُمْ وَلَا تَتَوَلَّوْا مُجْرِمِينَ
سوره نوح (10) : فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا
T
