شیعه نیوز:
پرسش
من دوست دارم از دیگران خصوصاً اطرافیان جلوتر باشم، آیا این از صفات رذیله است؟
پاسخ اجمالی
انسان اگر بخواهد در ارتباط با خدا و آنچه را که رضایت الهی در آن است از دیگران سبقت گیرد و جلوتر باشد - مانند کسب صفات نیک، مکارم اخلاق، تعلیم و تعلم دانش و حتی تلاش مشروع برای به دست آوردن ثروت مشروع و هر آنچه را که خیر و صلاح دنیا و آخرت در آن است - نه تنها ایرادی ندارد، بلکه مطلوب و مورد سفارش قرآن کریم، روایات و خواسته پیامبران( علیه السلام ) و اولیای الهی و مؤمنان است.
قرآن کریم در زمینه پیشی‌گرفتن در کارهای خوب می‌فرماید: «فَاسْتَبِقُوا الْخَیْراتِ أَیْنَ ما تَکُونُوا»؛[1] در نیکی‌ها و اعمال خیر، بر یکدیگر سبقت جویید! هر جا که باشید.
بر اساس آنچه در قرآن کریم آمده است، اولیای الهی این مسئله را از خداوند تقاضا می‌کردند: «وَ الَّذینَ یَقُولُون رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقینَ إِماماً»؛[2] و کسانى که میگویند: «پروردگارا! از همسران و فرزندانمان مایه روشنى چشم ما قرار ده، و ما را براى پرهیزگاران پیشوا گردان».
انسان‌های بزرگ هرگز به این قانع نیستند که خود راه حق را بپیمایند، بلکه همتشان آن‌چنان والا است که می‌خواهند امام و پیشواى مؤمنان باشند و دیگران را نیز به این راه دعوت کنند. این آیه از زبان مؤمنان می‌گوید؛ خدایا ما را توفیق ده تا در راه انجام خیرات و به دست آوردن رحمتت از یکدیگر سبقت گیریم، در نتیجه دیگران که دوست‌دار تقوایند از ما بیاموزند و ما را الگوی خویش قرار دهند.
در دعای حضرت سلیمان( علیه السلام ) آمده است: «رَبِّ اغْفِرْ لی وَ هَبْ لی مُلْکاً لا یَنْبَغی لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدی»؛[3] پروردگارا! مرا ببخش و حکومتى به من عطا کن که بعد از من سزاوار هیچ‌کس نباشد، که تو بسیار بخشندهاى.
امیر مؤمنان( علیه السلام ) نیز از خداوند می‌خواهد: «حَتَّى أَسْرَحَ إِلَیْکَ فِی مَیَادِینِ السَّابِقِینَ وَ أَسْرَعَ إِلَیْکَ فِی الْبَارِزِین»؛[4] تا تن و جانم را در میدان‌هاى پیشتازان به سویت برانم، و در زمره شتابندگان به سویت بشتابم.
در منابع حدیثی ما سفارش‌های فراوانی از ائمه( علیه السلام ) در این زمینه رسیده است که به چند نمونه اشاره می‌شود:
1. «أَبَا الْحَسَنِ مُوسَى ع یَقُولُ: ... وَ سَارِعُوا إِلَى طَاعَةِ اللَّهِ»؛[5] امام موسی بن جعفر( علیه السلام ) می‌فرماید: در اطاعت از خدا با هم از یکدیگر پیشی گیرید.
2. «عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَارِعُوا فِی طَلَبِ الْعِلْم»؛[6] امام باقر( علیه السلام ) فرمود: در به دست آوردن علم و دانش از یکدیگر پیشی گیرید.
3. «وَ سَارِعُوا إِلَى رِضْوَانِ اللَّهِ وَ الْعَمَلِ بِطَاعَتِهِ وَ التَّقَرُّبِ إِلَیْهِ بِکُلِّ مَا فِیهِ الرِّضَا»؛[7] علی( علیه السلام ) فرمود: در به دست‌آوردن رضایت پروردگار و عمل به دستوراتش و تقرب به سوی او، و نیز به هر چیزی که در آن خوشنودی الهی است از یکدیگر پیشی گیرید.
4. «سَارِعُوا إِلَى الطَّاعَاتِ وَ سَابِقُوا إِلَى فِعْلِ الصَّالِحَات»؛[8] در پیروی از خدا از هم پیشی گیرید و در کارهای نیک مسابقه دهید.
گفتنی است؛ اگر تلاش انسان با انگیزه‌ای الهی نباشد، بلکه بخواهد با نوعی چشم و هم‌چشمی، داشته‌های خود را به رخ دیگران بکشد و خود را از لحاظ مادی از دیگران جلوتر بیندازد و با آن نسبت به دیگران فخرفروشی کند و ... این ویژگی نه تنها نیکو نیست، بلکه چنین فردی متکبر، ریاکار و ... به شمار آمده و رفتارهایش مورد نکوهش و از رذایل اخلاقی می‌باشد.
[1]. بقره، 148.
[2]. فرقان، 74.
[3]. ص، 38.
[4]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبّد، ج 2، ص 849، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة، چاپ اول، 1411ق.
[5]. کوفی اهوازی، حسین بن سعید، الزهد، محقق، مصحح، عرفانیان یزدی، غلامرضا، النص، ص 16، قم، المطبعة العلمیة، چاپ دوم، 1402ق.
[6]. برقی، ابو جعفر احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، محقق، مصحح، محدث، جلال الدین، ج 1، ص 227، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1371ق.
[7]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 8، ص 174، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[8]. تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، محقق، مصحح، درایتی، مصطفی، ص 118، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ اول، 1366ش.
آیات مرتبط
سوره البقرة (148) : وَلِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيهَا ۖ فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ ۚ أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
سوره آل عمران (114) : يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَأُولَٰئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ
سوره آل عمران (133) : وَسَارِعُوا إِلَىٰ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ
سوره المائدة (48) : وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتَابِ وَمُهَيْمِنًا عَلَيْهِ ۖ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ ۖ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ عَمَّا جَاءَكَ مِنَ الْحَقِّ ۚ لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا ۚ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَٰكِنْ لِيَبْلُوَكُمْ فِي مَا آتَاكُمْ ۖ فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ ۚ إِلَى اللَّهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ
سوره التوبة (100) : وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ۚ ذَٰلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ
T
