شیعه نیوز:
پرسش
یکی از وعاظ می گفت عمرو بن عاص اشعاری در مدح امام علی ( علیه السلام ) دارد. دنبال این اشعار میگردم؛ اگر شما آدرس کتاب یا مطلع آن اشعار را میدانید، لطفاً راهنمایی فرمایید.
پاسخ اجمالی
عمروبن عاص خطاب به معاویه بن ابی سفیان اشعاری سروده است که مجبور شده به عظمت و فضایل علی ( علیه السلام ) در شعر خود اعتراف نماید. متن این شعر در کتاب الغدیر تألیف علامه امینی آمده است که به جهت طولانی بودن در این جا طلیعه آن را ذکر می کنیم و شما را به کتاب الغدیر ارجاع می دهیم:
معاویةُ الحالَ لا تجهلِ و عن سُبُلِ الحَقِّ لا تعدِلِ
نسیتَ احتیالیَ فی جِلّقٍ على أهلِها یوم لُبْسِ الحُلِی
و قد أقبلوا زُمَراً یُهْرَعونَ مهالیعَ کالبقرِ الجُفَّلِ
و قولی لهم إنَّ فرضَ الصلاةِ بغیرِ وجودِکَ لمْ تُقبلِ
فَوَلَّوا و لم یعبئوا بالصلاةِ ورمت النفار الى القَسْطَلِ
و لَمّا عصیتَ إمام الهدى و فی جیشِهِ کلُّ مُستفحلِ
أَ بالْبَقر البُکْمِ أهلِ الشآمِ لأهلِ التقى و الحجا أَبتلی؟
فقلت نعم قم فإنّی أرى قتالَ المُفضَّل بالأفضلِ
فبی حاربوا سیِّدَ الأوصیاءِ بقولی دمٌ طُلَّ مِن نعثلِ «4»
و کدتُ لهمْ أنْ أقاموا الرماحَ علیها المصاحفُ فی القَسْطَلِ
و علّمتُهمْ کشفَ سوآتِهم لردِّ الغَضَنفَرَةِ المُقبلِ
فَقامَ البغاةُ على حیدرٍ و کفّوا عن المِشعَلِ المصطلی
نسیتَ محاورةَ الأشعریِّ و نحنُ على دَوْمَةِ الجَنْدَلِ
ألینُ فیطمعُ فی جانبی و سهمیَ قد خاضَ فی المَقْتَلِ
خلعتُ الخلافةَ من حیدرٍ کخَلعِ النعالِ من الأرجلِ
و ألبستُها فیک بعد الإیاس کَلُبس الخواتیمِ بالأنمُلِ
و رقّیتُکَ المنبرَ المُشْمَخِرَّ بلا حدِّ سیفٍ و لا مُنصِلِ
و لو لم تکن أنت من أهلِهِ و ربِّ المقام و لم تَکْمُلِ
و سیّرتُ جیشَ نفاقِ العراقِ کَسَیْرِ الجَنوبِ مع الشمأَلِ
و سیّرتُ ذِکرَک فی الخافقینِ کَسَیرِ الحَمیرِ مع المحملِ
و جهلُکَ بی یا ابنَ آکلةِ ال کبودِ لأَعظَمُ ما أبتلی
فلو لا موازرتی لم تُطَعْ و لولا وجودیَ لمْ تُقبَلِ
و لولایَ کنتَ کَمِثْلِ النساءِ تعافُ الخروجَ من المنزلِ
نصرناک من جَهْلِنا یا ابن هندٍ على النبإ الأعظمِ الأفضلِ
و حیث رفعناک فوقَ الرؤوسِ نَزَلْنا إلى أسفلِ الأسفَلِ
و کمْ قد سَمِعْنا من المصطفى وَصایا مُخصّصةً فی علی
و فی یومِ خُمٍّ رقى منبراً یُبلّغُ و الرکبُ لم یرحلِ
و فی کفِّهِ کفُّهُ معلناً یُنادی بأمرِ العزیزِ العلی
أ لستُ بکم منکمُ فی النفوسِ بأولى فقالوا بلى فافعلِ
فَأَنْحَلهُ إمرَةَ المؤمنینَ من اللَّهِ مُستخلف المُنحِلِ
و قال فمن کنتُ مولىً لَهُ فهذا له الیومَ نعمَ الولی
فوالِ مُوالیهِ یا ذا الجلا لِ و عادِ مُعادی أخی المُرْسَلِ
و لا تَنْقضُوا العهدَ من عِترتی فقاطِعُهُمْ بیَ لم یُوصِلِ
فَبخْبَخَ شیخُکَ لَمّا رأى عُرى عَقْدِ حیدر لم تُحْلَلِ
فقالَ ولیُّکُم فاحفظوهُ فَمَدْخَلُهُ فیکمُ مَدْخَلی
و إنّا و ما کان من فعلِنا لفی النارِ فی الدرَکِ الأسفلِ
و ما دَمُ عثمانَ مُنْجٍ لنا من اللَّهِ فی الموقفِ الُمخجِلِ
و إنَّ علیّا غداً خصمُنا و یعتزُّ باللَّهِ و المرُسَلِ
یُحاسبُنا عن أمورٍ جَرَتْ و نحنُ عن الحقِّ فی مَعْزلِ
فما عُذْرُنا یومَ کشفِ الغطا لکَ الویلُ منه غداً ثمّ لی
ألا یا ابن هندٍ أ بِعتَ الجِنانَ بعهدٍ عهدتَ و لم تُوفِ لی
و أخسرتَ أُخراک کیما تنالَ یَسیرَ الحُطامِ من الأجزلِ
و أصبحتَ بالناسِ حتى استقام لک الملکُ من ملِکٍ محولِ
و کنتَ کمُقتنصٍ فی الشراکِ تذودُ الظِّماءَ عن المنهلِ
کأنَّکَ أُنسِیتَ لیلَ الهریرِ بصفِّینَ مَعْ هولِها المُهْولِ
و قد بتَّ تذرقُ ذَرقَ النعامِ حذاراً من البطل المُقبلِ
و حین أزاحَ جیوشَ الضلالِ وافاک کالأسد المُبسلِ
و قد ضاق منکَ علیکَ الخناقُ و صارَ بکَ الرحبُ کالفلفلِ
و قولک یا عمرو أین المفَرُّ من الفارسِ القَسْوَرِ المُسبلِ
عسى حیلةٌ منک عن ثنیِهِ فإنَّ فؤادیَ فی عسعلِ
و شاطرتنی کلَّ ما یستقیمُ من المُلْکِ دهرَکَ لم یکملِ
فقمتُ على عَجْلَتی رافعاً و أکشِفُ عن سوأتی أَذْیُلِی
فستّرَ عن وجهِهِ و انثنى حیاءً و روعُکَ لم یعقلِ
و أنتَ لخوفِکَ من بأسِهِ هناک مُلئت من الأفکل.[1]
بعضی از شعرا این شعر را این گونه ترجمه کردند:
شهی کز پیغمبر بامراله
شد او بر همه سرور و داد خواه
چه بسیار درباره اش مصطفی
سفارش به امت نمود از وفا
وصایای پیغمبر پاکدین
به شأن علی آن ولیّ امین
شنیدیم بسیار در هر مقام
که تصریح فرمود او را به نام
بروز غدیر آن شه انبیا
به منبر برآمد چو بدر سما
به امر خداوندگار عزیز
به بانگ رسا آن شه با تمیز
در آن دم که کف بر کفش داشت جفت
بر جملگی این دُر نغر سفت
بفرمود «من کنت مولاه» را
که جمله شناسند آن شاه را
[1] علامه امینی، الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج2، ص 174- 179، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة، چاپ اول، قم، 1416ق.
T
