آیا «دکة القضاء» در مسجد کوفه واقعاً محل قضاوت امام علی( علیه السلام ) بوده و آیا قضاوت در مسجد ایرادی ندارد؟

شیعه نیوز:
پرسش
منبع مطلب زیر چیست؟ 1. محل رسمی و شناخته شده‌ای که برای قضاوت امیر مؤمنان علی( علیه السلام ) ذکر شده «دکة القضاء» در مسجد کوفه است. 2. «دکة القضاء» محلی در وسط مسجد کوفه است که حضرت علی( علیه السلام ) در آن به شکایات مردم رسیدگی کرده و درباره آن قضاوت کرده و حکم صادر می‌کردند. 3. البته امیر مؤمنان( علیه السلام ) در محل‌ها و مکان‌های مختلفی و به مناسبت‌های متعددی در مورد اختلافات و موضوعات و مشکلات قضاوت کرده و حکم صادر کرده که محل‌های مخصوص و دارای نام خاص نبوده است.
پاسخ اجمالی
در بسیاری از منابع به مکانی به نام «دکة القضاء» اشاره شده که در میان مسجد کوفه قرار داشت و برخی در توصیف آن نوشته‌اند که این مکان در جایگاهی قرار دارد که هیچ سایه‌بانی بر روی آن نیست.[1] عنوان «دکة القضاء» و در کنار آن «دکة الطست» از گذشته برای این مکان مورد استفاده قرار می‌گرفت[2] و از نوشتارهای موجود در سده‌های مختلف تاریخی برمی‌آید که ‌هم این نام و هم جایگاه‌ آن، همان چیزی است که امروزه وجود دارد. [3]
با توجه به آنچه گفته شد، توضیحاتی را در این زمینه ارائه می‌کنیم:
1. از امام علی( علیه السلام ) قضاوت‌های بسیاری حتی در زمان پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) نقل شده است.[4] بر این اساس، جایگاه قضاوت امام منحصر در این مکان نبوده است.
2. امام علی( علیه السلام ) در این مکان، علاوه بر قضاوت به امور دیگری نیز می‌پرداخت، چنان‌که در روایتی می‌خوانیم: «حضرتشان بر دکة القضاء نشسته بود که مردی به نام صفوان بن اکحل نزد او آمده و گفت: من از شیعیان شما هستم و گناهانی انجام داده‌ام و می‌خواهم با نشان دادن راه بخشش مرا پاک گردانی...».[5]
3. مسجد کوفه از جمله اماکن مقدس اسلامی به شمار می‌آید که نمادها و مزارهای مختلفی در داخل و پیرامون آن وجود دارد که برای بیشتر آنها - از جمله همین دکة القضاء - اعمال مشخص و معیّنی در منابع ذکر شده است.[6]
4. مسئله‌ای در منابع فقهی مورد بررسی قرار گرفته که آیا انجام قضاوت در مسجد کراهت دارد یا نه؟ برخی از فقها از وجود چنین مکانی در مسجد کوفه -‌ که در آنجا امام به قضاوت می‌پرداخت – برداشت کرده‌اند که قضاوت در مسجد کراهتی ندارد.[7]

[1]. ابن ادریس حلّی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، محقق، مصحح، موسوی، حسن بن احمد، ابن مسیح، ابو الحسن، ج 2، ص 157، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1410ق.
[2]. طبری آملی، محمد بن جریر بن رستم، نوادر المعجزات فی مناقب الأئمة الهداة( علیه السلام )، محقق، مصحح، اسدی، باسم محمد، ص 134، قم، دلیل ما، چاپ اول، 1427ق.
[3]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، محقق، مصحح، خراسانی، علی، شهرستانی، سید جواد، طه نجف، مهدی، عراقی، مجتبی، ‌ج 6، ص 211، قم،‌ دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1407ق.(قرن پنجم)؛ علامه حلّی، حسن بن یوسف، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، ج 3، ص 92، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.(قرن هفتم)؛ فیض کاشانی، محمد محسن، الوافی، ج 7، ص 507، اصفهان، کتابخانه امام أمیر المؤمنین علی( علیه السلام )، چاپ اول، 1406ق.(قرن یازدهم). و ...
[4]. شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 1، ص 197، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.
[5]. ابن شاذان قمی، أبو الفضل سدیدالدین، الفضائل، ص 74، قم، منشورات الرضی، چاپ دوم، 1363ش.
[6]. ر. ک: ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، محقق، مصحح، قیومی اصفهانی، جواد، ص 176، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1419ق؛ عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی، المزار فی کیفیة زیارات النبی و الأئمة( علیه السلام )، ص 252، قم، مدرسه امام مهدی(عج)، چاپ اول، 1410ق.
[7]. فخر المحققین حلّی، محمد بن حسن، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، محقق، مصحح، موسوی کرمانی، سید حسین، اشتهاردی، علی‌پناه، بروجردی، عبدالرحیم، ج 4، ص 310، قم، ‌مؤسسه اسماعیلیان، چاپ اول، 1387ق؛ ابن براج طرابلسی، قاضی عبد العزیز، المهذب، ج 2، ص 592، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1406ق.

T