پرسش
آیا آلوسی این جمله را درباره حضرت زهرا گفته است؟ «خذوا کل دینکم عن الزهراء».
پاسخ اجمالی
آلوسی یکی از مفسران برجسته اهل سنت است و عبارت «خذوا کل دینکم عن الزهراء» نیز در تفسیر او آمده، اما نه به عنوان روایت و یا عقیده شخصی، بلکه به دلیلی که در ذیل بدان خواهیم پرداخت:
او در تفسیر آیه شریفه «وَ إِذْ قالَتِ الْمَلائِکَةُ یا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاکِ وَ طَهَّرَکِ وَ اصْطَفاکِ عَلى نِساءِ الْعالَمینَ»؛[1] به جایگاه حضرت مریم( علیه السلام ) و برتری او نسبت به دیگر زنان پرداخته و به همین مناسبت روایاتی از رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) را نقل کرده که در آن به فضیلت حضرت زهرا( سلام الله علیها ) نیز پرداخته شده است و سپس نتیجه گرفته که با وجود روایاتی در فضیلت عایشه نیز وارد شده است؛ مانند این روایت که «خذوا ثلثی دینکم عن الحمیراء»؛ دو سوم دین خود را از عایشه بگیرید، باز هم فاطمه( سلام الله علیها ) از عایشه هم برتر بوده است.
زیرا روایت بالا در ارجاع مردم به عایشه، برتری او بر فاطمه( علیه السلام ) را ثابت نمی‌کند؛ زیرا بیشترین چیزی که روایت (خذوا ثلثی دینکم عن الحمیراء) بر آن دلالت دارد، آن است که او (عائشه) دانشمندی است که می‌توان دو سوم دین را از او گرفت. و این نافی دانش دختر پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) نیست، زیرا شاید پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) چنین سخنی را برای دخترشان نفرمود؛ از آن جهت که می‌دانست ایشان بعد از خودش مدت زیادی در دنیا نخواهد ماند تا مردم را برای فراگرفتن دانش به ایشان ارجاع دهد. و اگر قرار بود حضرت فاطمه( سلام الله علیها ) عمری طولانی داشته باشد، سزاوار بود که پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) چنین بفرماید: «خذوا کل دینکم عن الزهراء» تمام دینتان را از زهرا( سلام الله علیها ) بیاموزید!
علاوه بر اینکه اگر این سخن(دو سوم دینتان را از عایشه بگیرید) را دلیل بر برتری بگیریم، باید معتقد باشیم که عائشه از پدرش ابوبکر هم برتر و دانشمندتر است؛ زیرا پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) درباره پدرش نیز چنین سفارشی ننموده است![2]
از آنچه بیان شد روشن می‌شود که آلوسی جمله موجود در پرسش را تنها برای نفی استدلال افرادی مطرح کرده است که عایشه را برتر از فاطمه( سلام الله علیها ) می‌دانستند و خود او نیز چنین ادعایی ندارد که چنین سخنی را رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) در باره حضرت زهرا( علیه السلام ) فرموده باشد.
[1]. آل عمران، 42.
[2]. آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق، عطیة، علی عبدالباری، ج 2، ص 149- 150، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق.
T
