وَ نادى أَصْحابُ الْجَنَّةِ أَصْحابَ النَّارِ أَنْ قَدْ وَجَدْنا ما وَعَدَنا رَبُّنا حَقًّا فَهَلْ وَجَدْتُمْ ما وَعَدَ رَبُّكُمْ حَقًّا قالُوا نَعَمْ فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَيْنَهُمْ أَنْ لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمينَ
و بهشتيان، دوزخيان را ندا مىدهند كه: «ما آنچه را پروردگارمان به ما وعده داده بود حق يافتيم آيا شما [نيز] آنچه را پروردگارتان وعده كرده بود حق يافتيد؟» مىگويند: «آرى.» پس مؤذني ميان آنان ندا درمىدهد كه: «لعنت خدا بر ستمكاران باد.»
مؤذن ، که در آیه 44 سوره اعراف بدان اشاره شد، کیست؟ این پیام آور الهی که بر بهشت و جهنم و قیامت سلطه دارد چه شخصی است؟ این شخص که همگان صدایش را می شنوند و با سخن او گفتگوی بهشتیان و جهنمیان پایان می یابد ، چه کسی می تواند باشد؟
روایات زیادی در منابع شیعه و اهل سنت وجود دارد که در آنها تصریح شده است که آن مؤذن حضرت علی بن ابی طالب علیه السلام است.
اول - حاکم حسکانی ، دانشمند حنفی اهل تسنن ، از محمد بن حنفیه ، از حضرت علی علیه السلام چنین نقل می کند :
« أنا ذلك المؤذن »
آن مؤذن من هستم.[1]
دوم - وی روایتی نیز از ابن عباس نقل می کند :
« إن لِعلي بن أبي طالب في كتابِ الله أسماءٌ لا يَعرِفُها النّاسُ ، قوله «فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَيْنَهُمْ» فهو المؤذن بينهم ، يقول: ألا لعنة الله على الذين كذبوا بولايتي و استخفوا بحقي .»
برای علی علیه السلام در کتاب خدا اسمائی است که مردم نمی شناسند ، منظور از «فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَيْنَهُمْ» علی علیه السلام است که می فرماید : لعنت خدا بر آنان که ولایت مرا تکذیب کردند و حقم را خفیف شمردند.[2]
سوم - آلوسی ، یکی از مفسران معروف اهل سنت ، در تفسیر روح المعانی از ابن عباس نقل می کند که گفته است :
«المُؤَذّنُ ، عَلِیٌّ کَرَّمَ اللهُ وَجهَهُ »
مؤذن حضرت علی علیه السلام است.[3]
چهارم - شیخ سلیمان قندوزی ، نویسنده کتاب ینابیع الموده ، نیز در کتابش نقل می کند که منظور از موذن حضرت علی علیه السلام است.[4]
پنجم - میر محمد صالح کشفی ترمذی نیز در مناقب از حضرت باقر علیه السلام نقل می کند که آن مؤذن حضرت علی علیه السلام است.[5]
ششم - عَن أبی جَعفَر مُحَمَّد بن عَلیّ علیهما السلام قالَ :
خَطَبَ أميرُ المُؤمِنينَ عَلِيُّ بنُ أبي طالِب علیه السلام بِالكوفَةِ مُنصَرِفَةً مِن النَّهرَوانِ وَ بَلَغَهُ أنَّ مُعاوِيَةََ يَسَبُّهُ وَ يَعیبُهُ و يَقتُلُ أصحابَهُ فَقامَ خَطيباً ، و ذَکَرَ الخُطبَةَ إلی أَن قالَ فیها : و أنَا المُؤذِنُ فِي الدُّنيا وَ الآخِرَة قالَ اللهُ عزّ و جلّ : «فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَيْنَهُمْ أَنْ لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ» أنا ذلِكَ المُؤذِّنِ ...
حضرت امیرالمومنین وقتی از جنگ نهروان برگشت به او اطلاع دادند که معاویه به آن حضرت ناسزا گفته و عیب جویی نموده و یارانش را کشته است. حضرت علی علیه السلام بپاخاست و خطبه مفصلی را ایراد کرد و از جمله فرمود : من هستم موذن در دنیا و آخرت چنانکه خداوند می فرماید : «فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَيْنَهُمْ أَنْ لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ» من آن مؤذن هستم ...[6]
هفتم - از امام رضا علیه السلام در باره این آیه سوال شد. ایشان فرمودند:
«المؤذّن أمیرالمومِنینَ علیه السلام »
آن موذن حضرت علی علیه السلام می باشد.[7]
پی نوشت :
[1].شواهد التنزیل ، جلد 1 ، صفحه 267
[2].شواهد التنزیل ، جلد 1 ، صفحه 267 بحارالانوار ، جلد 24 ، صفحه 254 (به نقل از تفسیر فرات بن ابراهیم )
[3].روح المعانی (چاپ مصر) ، جلد 8 ، صفحه 307
[4].ینابیع الموده (چاپ نجف) ، صفحه 101
[5].مناقب ترمذی، صفحه 60
[6].معانی الاخبار ، صفحه 298 ( در بعضی چاپ ها در صفحه 58 می باشد.)
[7].اصول کافی ، جلد 1 ، صفحه 426
T
