آیا فرمان مهاجرتی ترامپ به معنای ممنوعیت ورود مسلمانان به آمریکاست؟

به گزارش «شیعه نیوز»، اکنون که بیش از 22 ماه از اجرایی شدن فرمان ممنوعیت مسافرتی ترامپ می گذرد، آیا می توان گفت که این فرمان در واقع حکمی برای ممنوعیت ورود مسلمانان به آمریکا بوده است؟
نسخه سوم از فرمان مهاجرتی دونالد ترامپ روز 8 دسامبر 2017 اجرایی شد. فهرست کشورهایی که شهروندان آنها از ورود به آمریکا منع شده اند شامل کشورهای دارای اکثریت مسلمان ایران، سوریه، لیبی، یمن و سومالی بعلاوه کره شمالی و ونزوئلا می شود.
اکنون و با گذشت زمان، سیاست گذاران، دانشمندان سیاسی مثل خود من و تمام آمریکاییان انک اندک در حال درک اثرات این فرمان هستند.
آیا این فرمان عملا حکمی برای ممنوعیت ورود مسلمانان بود، همانطور که در زمان اعلام آن به این نام خوانده شد؟ یا فقط برچسبی برای مخالفت با سیاست های ترامپ بود؟ چند درصد از مردم این کشورهای مشمول این ممنوعیت توانسته اند از سد «تمهیدات تشدید شده برای تایید صلاحیت» عبور کنند و عملا ویزای ورود به خاک ایالات متحده آمریکا را دریافت کنند؟
من برای یافتن پاسخی برای این پرسش ها نگاهی به داده های خود دولت آمریکا انداخته ام.

کاهش شدید صدور ویزا
اداره امور کنسولی وزارت امور خارجه مرتبا داده های مربوط به تعداد ویزاهایی را که برای هر کشور صادر کرده منتشر می کند. بر اساس داده های ارائه شده از سوی این اداره بر اساس سال مالی، تعداد ویزاهای مهاجرتی که برای کشور ایران صادر شده از سال 2017 تا 2018 تا 78 درصد کاهش داشته است.
با این حال داده های سال مالی 2018 شامل سه ماهه آخر سال 2017 نیز می شود، یعنی زمانی که هنوز این فرمان به اجرا گذاشته نشده بود. من داده ها را بر اساس ماه ها خرد کردم تا بهتر درک کنم که فرمان مهاجرتی ترامپ در شمار ویزاهای صادر شده در یک سال تقویمی تا سال تقویمی دیگر چه تغییراتی داده است. این کار تصویر دقیق تری از اثرات این فرمان به دست می دهد.
این تجزیه و تحلیل ها نشان می دهند که در مقایسه با 6643 ویزایی که سال پیش از آن صادر شده بود، در سال 2018 تنها 537 ویزای مهاجرتی طی 12 ماه پس از اجرای فرمان مهاجرتی برای افراد زاده ایران صادر شده است. این به معنای کاهشی 92 درصدی در تعداد ویزاهای صادر شده است.
دیگر کشورهای واقع در فهرست این ممنوعیت نیز به شکل مشابهی از این فرمان تاثیر پذیرفته اند. برای مثال سومالی کاهشی 86 درصدی را در تعداد ویزاهای مهاجرتی صادر شده در طول 12 ماه بعد از اجرایی شدن فرمان مهاجرتی شاهد بوده و این رقم برای یمن 83 درصد است.
لیبی و سوریه در میان کشورهای مسلمان کمترین تغییر را در نتیجه این ممنوعیت تجربه کرده اند و به ترتیب تعداد ویزاهای مهاجرتی صادر شده برای آنها تا 80 درصد و 77 درصد کاهش داشته است.

کشورهای مسلمان در برابر غیرمسلمان
بسیاری از منتقدان قوانین مسافرتی جدید معتقدند که این سیاست ها عملا یک «ممنوعیت ورود مسلمانان» به حساب می آید.
دولت ترامپ در مخالفت با این حرف گفته است که کشورهای مسلمانی چون عربستان سعودی و افغانستان وجود دارند که مشمول ممنوعیت مسافرتی نیستند و کشورهای غیرمسلمانی چون ونزوئلا و کره شمالی نیز در این فهرست وجود دارند.
با این حال داده های اداره امور کنسولی وزارت امور خارجه آمریکا نشان می دهند که کاهش بسیار قابل توجهی در تعداد ویزاهای مهاجرتی صادر شده برای کشورهای مسلمان واقع در فهرست فرمان ممنوعیت مسافرتی مشاهده می شود. در عین حال تعداد ویزاهای مهاجرتی صادر شده در هر ماه برای کشورهای غیرمسلمان واقع در این فهرست عملا بدون تغییر باقی مانده است.
درنتیجه بر اساس داده های هر سال تقویمی و نسبت به سال قبل از آن که دادگاه های فدرال جلوی اجرایی شدن این فرمان مهاجرتی را گرفته بودند، افزایشی 40 درصدی در تعداد ویزاهای صادر شده برای اتباع کره شمالی قابل مشاهده است.

کشور مبدا
برخی پرسش ها در مورد داده های دولت وجود دارد که نمی توان به آنها جواب داد. برای مثال وزارت امور خارجه به جای ارائه اطلاعات در این مورد که محل زندگی دریافت کنندگان ویزا کجاست، تنها در مورد کشور مبدا که اساسا به معنای محل تولد متقاضی است اطلاعات می دهد.
در مقایسه با 358 ویزایی که در سال 2017 صادر شده بود، در سال تقویمی 2018 تنها پنج ویزای نامزدی برای ایرانی ها صادر شده است. اما با وجود این تعداد پایین این اطلاعات به ما داده نمی شود که آیا این پنج ویزا به ایرانی هایی داده شده که عملا در درون ایران زندگی می کنند یا نه. این ویزاها ممکن است به ایرانیانی داده شده باشد که سال هاست ساکن کانادا یا اروپا هستند اما در ایران به دنیا آمده اند.
به عبارت دیگر اثر واقعی عملی ممنوعیت مسافرتی ترامپ حتی می تواند بیشتر از آن باشد که این داده ها نشان می دهند.

ویزاها و معافیت ها
معافیت ها نیز یکی دیگر از موضوعات مهمی است که مطالعه درمورد آنها دشوار است. درخواست ویزای اکثریت گسترده ای از اتباع هفت کشور مشمول ممنوعیت مهاجرتی، بعد از اجرایی شدن این ممنوعیت بی برو برگرد رد شده است.
اما اگر مدارکی ارائه شود که نشان دهند فرد متقاضی با سختی های مفرطی مواجه است که اقتضا می کند در کنار عزیزانش در داخل ایالات متحده زندگی کند، مقامات آمریکایی ممکن است برای یک نفر معافیتی را در نظربگیرند.
برای مثال این اتفاق در صورتی می تواند رخ دهد که یک عضو خانواده در آمریکا رو به مرگ است و یکی از بستگان وی از یکی از کشورهای مشمول ممنوعیت قصد دارد برای آخرین بار با وی دیدار کند، مثل مادری یمنی که شانس دیدار پسر کوچکش را تنها دو روز قبل از مرگش به دست آورد.
در شش ماهه اول بعد از اجرایی شدن این ممنوعیت چنین معافیت هایی تنها به حدود 2 درصد از اتباع کشورهای مشمول ممنوعیت داده شده است. این رقم بعد از سال اول به تدریج تا 6 درصد افزایش پیدا کرده است.
واجد شرایط معافیت قلمداد شدن نیز به معنای دریافت ویزا نیست. فردی که مشمول این معافیت تلقی می شود هنوز نمی تواند وارد آمریکا شود. این افراد تا زمان صدور ویزایشان باید در وضعیت «طی رویه های اداری» بمانند. قبل از آنکه متقاضیان از نتیجه درخواست خود آگاه شوند، این فرایند می تواند چندین سال به طول بینجامد. در طول این دوره آنها نمی توانند وارد ایالات متحده شوند.
در یک پرونده حقوقی که اخیرا علیه شرایط ممنوعیت مسافرتی باز شده، حدود 14 نفر از موکلان پرونده گفته اند که حداقل 18 ماه از زمانی که واجد شرایط معافیت قلمداد شده بودند گذشته و هنوز ویزایی برای هیچ یک از آنها صادر نشده است.

بعد چه؟
اولین جلسه استماع کنگره در مورد فرمان ممنوعیت مسافرتی که روز 24 سپتامبر برگزار شد، بر ضرورت ارزیابی مجدد پیرامون اثرات این سیاست تاکید کرده است.
آن گونه که من می بینم با توجه به داده های 18 ماهه ای که دولت ارائه داده، فرمان ممنوعیت مسافرتی فعلی عملا ممنوعیتی برای سفر مسلمانان به شمار می رود. به نظر من سیاست گذاران باید با نگاه عمیق تری به آمار مربوط به این ممنوعیت مسافرتی، دولت ترامپ را بابت سیاست های خود در عدم صدور ویزا برای کشورهای مشمول این ممنوعیت پاسخگو کنند.
نویسنده: وحید نیایش (Vahid Niayesh) استاد علوم سیاسی در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا