دارو‌هایی که قاتل جان ایرانی‌ها هستند

به گزارش «شیعه نیوز»، مسمومیت وقتی به گوش افراد می رسد، بیشتر مردم ذهنشان به سمت مسمومیت غذایی می رود اما جالب است بدانید که مسمومیت دارویی یک از شایع ترین و مرگبارترین نوع مسمومیت هاست و جالب است بدانید بعد از مسمومیت غذایی ، مسمومیت دارویی در جایگاه دوم قرار دارد و این نشان از جایگاه ویژه توجه به مسمومیت های دارویی دارد.

مسمومیت ها در بزرگسالان، اطفال و سالمندن رخ می دهد و هر کدام به نوعی گرفتار مسمومیت و برخی مواردمرگ می شوند، اما نکته مهم در هنگام بروز مسمومیت تشخیص ، اقدامات اورژانس، و درمان است چرا که در مواردی خطر مرگ جان فرد را تهدید می کند.

از طرفی باید به گونه ای عمل کرد که مسمومیت های غیر عمودی رخ ندهد چرا که 12 درصد مسمومیت ها در کودکان بروز می کند و به صورت غیر عمدی است.

مسمومیت چیست؟

بابک معصومی دبیر انجمن علمی طب اورژانس ایران و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به مسمومیت های دارویی در هفته ملی پیشگیری و آگاهی از مسمومیت ها اظهار کرد: مسمومیت به وضعیتی گفته می شود که فرد به صورت عمدی یا ناخواسته دچار عوارض ناشی از مصرف دارو می شود یا در مجاورت مواد شیمیایی وسموم قرار ی گیرد و مسمومیت برایش اتفاق می افتد.

معصومی ادامه داد: به عنوان مثال فردی که بیش از اندازه دارو مصرف کرده است و دچار علائم می شود یا به دلیل در مجاورت در کنار مواد شیمیایی مانند گاز مونواکسید کربن دچار مسمومیت می شود.

دبیر انجمن علمی طب اورژانس ایران با تعریف Overdose بیان کرد: مصرف بیش از اندازه یک دارو یا ماده شیمیایی است که در میزان مصرف مشخص و توصیه شده خطری ندارد و یا خطر کمی دارد ولی در میزان بیش از اندازه علائم مسمومیت را نشان می دهد. اوردوز نوعی از مسمومیت است ولی همه موارد مسمومیت ها، می توانند اوردوز نباشند.

انواع مسمومیت ها در چه گروه های سنی رخ می دهد؟

این متخصص طب اورژانس با بیان اینکه مسمومیت‌ها را به سه دسته تقسیم می‌کنیم، گفت: مسمومیت شیمیایی اعم از مواد شیمیایی و سموم است، نوع دیگر مسمومیت، مسمومیت دارویی است، هر دارویی امکان این نوع از مسمومیت را دارد ولی طبیعتا داروهایی که به صورت غیرنسخه می توان گرفت یا داروهایی که مصرف بیشتری دارند و همیشه در منازل قابل دسترسی است.

دبیر انجمن علمی طب اورژانس ایران ادامه داد: به تبع شانس مسمومیت از طریق داروهای بدون نسخه بیشتر وجود دارد و در این بین داروهایی مانند استامینوفن، آرام‌بخش ها،‌ و داروهای بیماری‌های قلبی و اعصاب از جمله این داروها هستند که در دسترس قرار دارند.

مسمومیت دارویی در بزرگسالان و کودکان

معصومی با بیان اینکه مسمومیت دارویی را می توانیم در سه گروه سنی تقسیم کنیم، گفت: گروه اول، افراد مسنی هستند که به دلیل بیماری‌های مختلف داروهایی را مصرف می‌کنند و ممکن است این داروها را به جای یک نوبت، چند نوبت استفاده کنند و یا اینکه بدلیل مصرف داروهای مختلف و زیاد تاثیر این داروها در کنار هم خطر مسمومیت را افزایش می‌دهند.

وی ادامه داد: گروه دوم اطفال هستند که به دلیل کنجکاوی گاهی اوقات بجای شکلات از دارو استفاده می‌کنند وسبب مسمومیت آنها می‌شود و گروه سوم افراد بین ۲۰ تا ۶۰ سال به دلیل شرایط خاص روحی که دارند ممکن است به صورت عمدی با مصرف زیاد داروها دچار مسمومیت شوند.

کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو با اشاره به وضعیت مسمومیت دارویی در کشور گفت: بر اساس آمار سازمان پزشکی قانونی کشور، از سال ۱۳۹۵ تاکنون درصد مرگ ناشی از مسمومیت دارویی کاهش یافته است. همچنین بر اساس آمارهای دریافت شده از بیمارستان‌های مرجع مسمومیت در کشور، مشاهده می‌شود که مسمومیت دارویی اولین علت مراجعه به بخش مسمومیت‌ها است و تا سقف ۴۰ درصد از مراجعان مسمومیت به بیمارستان‌های سراسر کشور با دارو مسموم شده‌اند. نکته مهم آن است که اغلب این موارد مسمومیت تعمدی بوده و اقدام به مصرف دارو در مقادیر بالاتر از دوز درمانی کرده است.

لیست دارویی مسموم کننده که جانتان را تهدید می کند

معصومی با اشاره به لیست داروهایی که بیشتر عامل مسمومیت به حساب می آیند، گفت: داروهای مسکن، داروهای اعصاب، داروهای ضدافسردگی و آرام‌بخش‌ها و نیز داروهای کنترل فشار خون از جمله داروهایی است که در سر لیست مسمومیت‌های دارویی قرار دارند.

جهانپور تاکید کرد: طبق گزارش‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی عمده‌ترین داروهایی که منجر به مسمومیت دارویی شده‌اند، داروهای گروه بنزودیازپین، مسکن‌های غیر مخدر، داروهای ضدافسردگی، داروهای آنتی سایکوتیک، دیگوکسین و داروهای قلبی و داروهای آمفتامینی و محرک CNS بوده‌اند. این آمار نه‌تنها ضرورت فرهنگ‌سازی و آموزش عمومی را نشان می‌دهد، بلکه ضرورت آموزش تخصصی به گروه پزشکی و اجباری شدن آموزش درمان مسمومیت‌ها برای دانشجویان پزشکی را نیز مشخص می‌کند. هدف ما از برگزاری هفته پیشگیری از مسمومیت‌ها در هر سال هم همین است تا با یادآوری نکات بسیار ساده‌ای، جامعه را تشویق به انجام و رعایت آن‌ها کنیم و بتوانیم موارد مسمومیت را به حداقل برسانیم.

علائم مسمومیت دارویی و اقدامات اورژانسی

دبیر انجمن علمی طب اورژانس ایران با اشاره به علائم مسمومیت دارویی و اقدامات اورژانسی اظهار کرد: کاهش سطح هوشیاری، خواب آلودگی، تهوع، سر درد و تغییرات بینایی از شایع‌ترین علائم مسمومیت است، بهترین کار در دقایق اولیه به ویژه اگر هوشیاری فرد مختل نشده و قدرت بلع را دارد، این است که به فرد چند لیوان آب داده شود تا پس از مصرف حالت تهوع داشته باشد و محتویات معده خارج شود.

وی ادامه داد: پس از آن توصیه می شود یکی از مواردی که ترکیب ذغال فعال دارد و در بسیاری از داروخانه‌ها وجود دارد و به صورت پودر نیز موجود است به بیمار خورانده شود، اکنون به دلیل اثربخشی، این ذغال در آمبولانس‌های اورژانس نیز قرار دارد؛ چرا که نقش مهمی در پیشگیری از مسمومیت دارویی دارد. تحریک به استفراغ در موارد محدودی که فرد کاملا هوشیار است و بلع مناسب دارد و بزرگسال است می توان توصیه کرد.

مسمومیت دارویی در کودکان

معصومی درباره خطر مسمومیت دارویی در کودکان بیان کرد: در خصوص کودکان این خطر وجود دارد که اگر بخواهیم فرد را وادار به استفراغ کنیم قدرت بلع مناسبی ندارد و ممکن است این ترشحات وارد راه‌های هوایی کودک شود. در نتیجه برای چنین اتفاقی در کودکان نباید هیچ اقدامی را در منزل انجام دهیم و تنها کاری که می‌توانیم انجام دهیم، رساندن کودک به اولین مراکز درمانی است؛ چرا که در آنجا از طریق لوله‌هایی که از بینی عبور می‌دهند محتویات معده کودک را تخلیه می‌کنند.

دبیر انجمن علمی طب اورژانس ایران بیان کرد: باید در نظر داشته باشیم که نهایت درمان بیمار مسموم در بیمارستان اتفاق خواهد افتاد، لذا حتما و به سرعت ضمن تماس با اورژانس پیش بیمارستانی (۱۱۵) باید بیمار را به بیمارستان برسانیم، البته باید توجه داشت که موارد توصیه شده فوق تا قبل از رسیدن اورژانس پیش بیمارستانی یا در جایی که دسترسی به اورژانس پیش بیمارستانی نداریم تا رساندن به مرکز درمانی است.

نکاتی که در مسمومیت دارویی باید جدی بگیرید

معصومی تاکید کرد: باید توجه داشته باشیم که تمام داروها در میزان مصرف های خارج از دستور داده پزشک می توانند ایجاد مسمومیت و مرگ کنند، مرگ ومیر یا معلولیت ناشی از مسمومیت به میزان و نوع داروی مصرفی بستگی دارد؛ چرا که برخی داروها شدت سمی بودن بالاتری وجود دارد.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران با بیان اینکه حال عمومی مناسب در ساعت های اولیه مصرف بالای بعضی از داروها نشان دهنده شرایط مناسب بیمار نیست، گفت: باید توجه داشت، داروهایی مانند استامینوفن می توانند حتی تا ۲۴ ساعت نیز بدون درمان علامت دار نشوند ولی اگر درمان برای میزان مصرف بالای استامینوفن شروع نشود حتما باعث عوارض جبران ناپذیر کبدی و حتی مرگ می شود.

وی ادامه داد: از طرف دیگر علامتدار بودن اولیه نیز نشان دهنده وضعیت وخیم بیمار نیست، مثلا داروهای خواب آور می توانند باعث بیهوشی فرد پس ازمصرف دارو با میزان زیاد شوند ولی معمولا در صورت شروع درمان اولیه عوارض خاصی ندارند.

دبیر انجمن علمی طب اورژانس ایران اظهار کرد: نتیجه اینکه داروها را باید به شکل سمومی با اثربخشی مثبت در میزان و دوز نسخه شده بدانیم و به هیچ عنوان میزان بیش از توصیه شده رامصرف نکنیم و در صورت بروز علائم مسمومیت نیز در همان لحظات اولیه که هنوز هوشیاری تا حدودی وجود دارد سریعا جهت درمان اقدام کنیم.

امید است که با توجه به هشدارهای داده شده در زمینه پیشگیری از مسمومیت دارویی به ویژه نوع غیرعمدی ان شاهد کاهش امار مراجعه به اورژانس های بیمارستانی باشیم چرا که در بسیاری موارداین مسمومیت ها به قیمت جان فرد تمام می شود.