به گزارش «شیعه نیوز»، دکتر ابوالفضل غفاری مسئول مرکز مشاوره و توانمندسازی دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص در خصوص مشکلات روانی دانشجویان در دانشگاه، اظهار کرد: در زمینه مشکلات آنچه برای ما اهمیت زیادی دارد، در وهله اول مشکلاتی در حوزه تحصیلی دانشجویان از جمله افت تحصیلی، اهمال‌کاری، اضطراب امتحان و اضطراب صحبت در جمع است که در حوزه تحصیلی اهمیت زیادی دارند و ما در این حوزه مراجع زیادی داریم. تعداد زیادی از مراجعان نیز در بحث‌های پیش از ازدواج و انتخاب همسر هستند که ممکن است به دلیل تعلق خاطر و دلبستگی‌هایی باشد که در دوره دانشجویی ایجاد می‌شود و بخش دیگری از مسائل و مشکلات را به خود اختصاص می‌دهد.
وی افزود: تعداد دیگری از مشکلات در حوزه‌های بالینی است که بیشترین آن شاید اضطراب و افسردگی باشد، البته در زمینه وسواس و اختلالات دیگر مانند اختلالات شخصیت نیز مراجع داریم که این اختلالات شخصیت بخش زیادی از مشکلات را به خود اختصاص می‌دهد. در عصر حاضر میزان اختلالات شخصیت مانند مرزی و خودشیفته بیشتر شده اما باز هم اضطراب و افسردگی شیوع بیشتری نسبت به سایر اختلالات دارند. مسائل دیگر مانند اختلالات سایکوتیک و اختلالات جدی روانشناختی نیز ممکن است وجود داشته باشد که شیوع آن کمتر است.
غفاری در خصوص علت افزایش اختلالات شخصیت، بیان کرد: شرایط و اوضاع و احوالی که در دوران مدرن ایجاد شده، موجب افزایش این اختلالات شده است. ضعف مهارت‌های ارتباطی که در خانواده‌ها یا محیط‌های تحصیلی و آموزشی وجود دارد یکی از علت‌ها است. مشکلات اجتماعی و تعلقات و ارتباطات خانوادگی رو به کاهش می‌رود، وقت لازمی را که خانواده‌ها باید برای فرزندان خود اختصاص دهند، کاهش پیدا کرده، شاید والدین به مهارت‌های والدینی فرزندپروری به اندازه کافی اشراف ندارند و فرزندان را از کودکی به مهدکودک‌ها می‌سپارند و تصور می‌کنند آن‌ها کار تربیتی را به درستی انجام می‌دهند، بنابراین این عوامل شیوع اختلالات شخصیت را افزایش داده است.
مراقبت‌های بیش از حد والدین موجب مشکلات ارتباطی و اختلالات شخصیت می‌شود
استادیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: بخشی ممکن است ناشی از این باشد که برخی والدین اخیرا در مهارت‌های والدینی خود توجه بیش از حد به فرزندان می‌کنند و آن‌ها آنگونه که باید پختگی‌های لازم را به دست نمی‌آورند. مراقبت‌های بیش از حد والدین حمایت‌کننده نیز موجب می‌شود که فرزندانشان به بلوغ و رشد لازم نرسند و در جامعه دچار مشکلاتی به لحاظ ارتباطی و اختلالات شخصیت شوند.
مسئول مرکز مشاوره و توانمندسازی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: عوامل اجتماعی و تربیتی بیشتر اهمیت دارد و نمی‌توان به عوامل ژنتیک یا ارثی اشاره کرد. شرایط و اوضاع و احوال اجتماعی و خانوادگی، ایجاد فاصله‌ها، خلوت شدن خانه‌ها و نبود خواهر و برادرها که بچه‌ها مهارت‌ها را با آن‌ها تمرین کنند، عواملی است که می‌تواند در این امر اثر داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: باید روی پیوندهای خانوادگی بیشتر کار کنیم، هرچه ارتباطات خانوادگی بیشتر باشد، خانواده‌هایی که از هم فاصله‌دار شدند ارتباطات خود را نزدیک کنند، با حمایت‌های مادربزرگ‌ها، پدربزرگ‌ها و سایر اعضاء فامیل این پیوندهای خانوادگی بیشتر تقویت شود و از فرزندان مراقبت‌ها و محبت‌های افراطی به عمل نیاید، وضعیت بهتری خواهیم داشت.
غفاری با بیان اینکه باید در برخی موارد مقداری سختگیری در تربیت فرزندان بیشتر باشد تا فرزندان پختگی‌های بیشتر پیدا کنند و برای پذیرش مسئولیت‌های فردی و اجتماعی آماده شوند، عنوان کرد: در دوره جدید خانواده‌ها سعی کردند از والدسالاری فاصله بگیرند و به سمت فرزندسالاری بروند که به ضرر فرزندان است. باید در حد وسط باشیم، نه فرزندسالاری و اقتدار بی‌جا وجود داشته باشد که منطق ندارد و نه فرزندسالاری که بچه را ضعیف و شکننده کند. باید در کنار مسئولیت های تحصیلی، مسئولیت های بیشتری به فرزندان داده شود، ضمن اینکه باید توجه به نیازهای اصلی آن‌ها نیز صورت گیرد.
تغییر محیط، ارتباط با جنس مخالف، چالش در باورهای گذشته و مسئولیت‌پذیری؛ عوامل ایجادکننده استرس در دانشجویان
استادیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص علت شیوع زیاد اضطراب و افسردگی در دانشجویان مراجعه‌کننده به مرکز مشاوره، گفت: ما استرس‌هایی در دوران تحصیلی داریم که اگر کاهش یابد، اضطراب‌ها و افسردگی‌ها نیز کاهش پیدا می‌کند. استرس‌ها ممکن است با تغییرات محیط دانشجو ارتباط داشته باشد، اینکه از خانواده‌ای در شهرستان به شهر بزرگ‌تر مانند مشهد منتقل می‌شود. رفتن به محیط‌های خوابگاهی و سازگاری با آن نیز می‌تواند یک استرس جدید باشد.
مسئول مرکز مشاوره و توانمندسازی دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: تغییر شیوه‌های مطالعه که در مدرسه با مدیریت معلم انجام می‌شد اما در دانشگاه خود دانشجو باید بتواند تشخیص دهد چه چیزی را مطالعه کند و آزادی عمل بیشتری در این زمینه دارد، همچنین تفاوت در نوع مطالعه منابع درسی، نوع آزمون‌های اساتید و نوع تکالیف دانشجویان ممکن است موجب ایجاد استرس‌هایی در فرد شود.
وی افزود: دانشگاه محیطی است که دانشجویان تجربه ارتباط با جنس مخالف را دارند که ممکن است قبلا در این زمینه به اندازه کافی مهارت لازم را کسب نکرده باشند، اینکه چقدر از نظر جنس مخالف مطلوب به نظر می‌رسند نیز خود می‌تواند استرس‌های هویت جنسیتی را برای دانشجویان ایجاد کند.
غفاری ادامه داد: زمانی که دانشجویان وارد دانشگاه می‌شوند از نظر اندیشه‌ها، باورها، اعتقادات و هنجارهایی که قبلا پذیرفته بودند به چالش کشیده می شوند و چالش‌های مربوط به باورهای قبلی استرس جدیدی برای آن‌ها ایجاد می‌کند. تغییر از حالتی که مسئولیتی نداشتند به حالتی که به تدریج از آن‌ها انتظار می‌رود در جامعه بزرگسالان نقش ایفا کنند و برای گرفتن مسئولیت اجتماعی و شاغل شدن آماده شوند نیز عامل دیگری در ایجاد استرس است.
استادیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: مجموعه این عوامل می‌تواند استرس و شرایط نسبتا سختی را علاوه بر مزیت‌های موجود در دانشگاه و رشد شخصی، ایجاد کند که اگر افراد آمادگی لازم را نداشته باشند، ممکن است دچار اضطراب، افسردگی و مسائلی از این قبیل شوند که مرکز مشاوره برای است که در این موارد به دانشجویان کمک کند.
مراجعه در مصرف مواد نداریم، با وجود اینکه می‌دانیم دانشجویان نیاز به کمک دارند
مسئول مرکز مشاوره و توانمندسازی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به اینکه در بین دانشجویان به عنوان بخشی از جامعه مساله اعتیاد وجود دارد، تصریح کرد: جامعه جوان کنجکاو بوده و تلاش می‌کند موضوعات جدید را تجربه کند. مشکلی که در این بخش وجود دارد این است که افراد چندان برای حل این مشکل خود به مرکز مشاوره مراجعه نمی‌کنند، به این دلیل که ممکن است اعتماد نکنند و نگران باشند اطلاعاتی در این زمینه افشا شده و برای آن‌ها مشکلاتی ایجاد کند.
وی اضافه کرد: این یک باور غلط است که مرکز مشاوره ممکن است اطلاعات آن‌ها را منتقل کند. مرکز مشاوره تنها رسالت کمک را دارد نه اینکه برای آن‌ها پرونده‌سازی کند، این مساله حتی به خانواده آن‌ها نیز منتقل نخواهد شد. ما اصلی به نام رازداری داریم اما ممکن است دانشجویان از این موضوع اطلاع نداشته باشند و تصور کنند مرکز ممکن است این اطلاعات را به جایی منتقل کند، به همین دلیل ما مراجعات زیادی در قسمت مصرف مواد نداریم، با وجود اینکه می‌دانیم دانشجویان از این لحاظ نیاز به کمک دارند.
غفاری بیان کرد: در زمینه اعتیاد تفاوتی بین دختران و پسران وجود دارد. پسران ممکن است به دلیل ریسک پذیری بالا و اطمینان به خود تجریبات سخت‌تری داشته باشند در نتیجه آسیب بیشتری هم می‌بینند اما دختران با توجه به احتیاط بیشتر معمولا آسیب‌های کمتری را تجربه می‌کنند.
استادیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص نوع ماده مصرفی دانشجویان، خاطرنشان کرد: هر ماده جدیدی که وارد می‌شود، احتمالا دانشجویان نیز تجربه می‌کنند. هر ماده‌ای که مصرف بیشتری در جامعه داشته باشد، شاید در بین دانشجویان نیز رواج بیشتری داشته باشد. دانشگاه نیز نمونه‌ای از جامعه است و در خصوص مصرف مواد در دانشگاه و جامعه هماهنگی وجود دارد که در دانشگاه نیز شبیه همان الگو دیده می‌شود و تفاوت‌های جنسیتی در مصرف در دانشگاه نیز مانند جامعه است.
مراجعات خانم‌ها به مرکز مشاوره بیشتر است
مسئول مرکز مشاوره و توانمندسازی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به اقدامات مرکز مشاوره برای درمان دانشجویانی که مصرف مواد دارند، عنوان کرد: ما برای مشاوره‌هایی که نیاز به روان‌درمانی داشته باشند در مرکز مشاوره کمک می‌کنیم و مشاورانی داریم که این کار را انجام می‌دهند اما برای سم‌زدایی، بحث جسمانی و داروهایی که برای کاهش مواد نیاز دارند، باید به پزشک ارجاع دهیم. ما نمی‌توانیم افراد را اجبار کنیم که به ما مراجعه کنند و این تفکر در مرکز مشاوره حاکم است که خود فرد باید تشخیص دهد مشکل دارد و مراجعه کند. ممکن است پیشنهاد دهیم و خود را معرفی کنیم اما اجباری در این زمینه وجود ندارد.
وی در خصوص نسبت جنسیتی مراجعان مرکز مشاوره، گفت: در این زمینه تفاوت محسوسی وجود دارد. این درصد ممکن است 60 به 40 یا 65 به 35 باشد. مراجعات خانم‌ها نه تنها به مرکز مشاوره دانشگاه بلکه به تمام مراکز مشاوره بیشتر است، اعتماد می‌کنند و بیشتر نیز از کمک‌های مرکز مشاوره سود می‌برند که به دلیل ویژگی‌های شخصیتی است زیرا معمولا زنان مسائل خود را با یکدیگر در میان می‌گذارند و کمک می‌گیرند، در حالی که آقایان بیشتر از خود انتظار دارند و فکر می‌کنند خودشان باید به تنهایی مشکلاتشان را حل کنند که این تصور نادرستی است.
دو یا سه مورد اقدام کامل به خودکشی در 10 سال گذشته داشتیم
غفاری با اشاره به اینکه شیوع اقدام به خودکشی در دانشگاه نسبت به جمعیت جوان کشور کمتر است، تصریح کرد: شیوع اقدام به خودکشی در بازه سنی 15 تا 20 سال نسبت به بازه‌های سنی دیگر بیشتر است و می‌تواند یکی از دلایل مهم مرگ و میر بعد از سرطان و تصادفات باشد که نسبت آن بین دختران و پسران تفاوت‌هایی داشته که این تفاوت در دانشگاه نیز وجود دارد. دانشجویان نسبت به جامعه جوان کل کشور کمتر اقدام به خودکشی می‌کنند و در 10 سال گذشته دو یا سه مورد اقدام کامل به خودکشی داشتیم که آمار کمتری نسبت به کل جامعه جوان است، البته شاید افکار، طرح، نقشه، تهدید و یا اقدام به خودکشی که کامل نباشد را داشته باشیم.
استادیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: وضعیت دانشگاه‌ها از نظر پیشگیری از اقدام به خودکشی بسیار مناسب است که این به دلیل طرح که انجام می‌دهیم و در طی مصاحبه‌هایی که انجام می‌شود، افراد متوجه می‌شوند مشکلی دارند و ما می‌توانیم به آن‌ها کمک کنیم، در نتیجه پیشگیری می‌شود.
مسئول مرکز مشاوره و توانمندسازی دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: مددکارانی که در مرکز مشاوره هستند، شماره تلفن‌هایی دارند که شبانهروز فعال است و اگر موردی پیش بیاید بلافاصله رسیدگی کرده و به فرد کمک می‌کنند. اگر خود فرد یا اطرافیانش تماس بگیرند بلافاصله اقدام می‌نمایند. مسئولان، سرپرستان و انتظامات خوابگاه نیز شماره این مددکاران را دارند، به دانشجویان نیز اعلام می‌شود تا اگر افکاری در مورد خودکشی داشتند با این شماره تماس بگیرند، در میان بگذارند و کمک دریافت کنند.
وی با بیان اینکه طرح‌هایی برای پیشگیری از خودکشی وجود دارد که آن‌ها را اجرا می‌کنیم، عنوان کرد: طرح بتا (بپرس، تعقیب کن، ارجاع بده) طرحی است که به اساتید آموزش دادیم و کتابچه‌هایی نیز دارد که در اختیار دانشجویان می‌گذاریم. این اقدامات برای پیشگیری از خودکشی موفق بوده و توانسته کنترل کند.
غفاری ادامه داد: از نظر خودکشی تفاوت‌هایی بین دختران و پسران وجود دارد که دختران بیشتر در معرض هستند به این دلیل که اقدام به خودکشی همبستگی نزدیکی با بحث افسردگی و مسائل عاطفی دارد که این موارد در دختران نسبتا شیوع بیشتری دارد، بنابراین اقدام، تهدیدات و تفکر آن‌ها در دختران بیشتر است. ارتباطاتی نیز بین بحران خودکشی و اختلالات شخصیت یا مصرف مواد وجود دارد.
