پرسش
من شنیده‌‌ام که قبلاً حاجیان، زمان حج برهنه طواف می‌کردند! آیا این مطلب حقیقت دارد؟ اگر حقیقت دارد در چه زمانی بوده و به چه صورت امکان داشته است؟
پاسخ اجمالی
یکی از عادات زشت جاهلیت در مراسم حج، طواف در حال برهنگى بود. آنان معتقد بودند که تأمین لباس احرام در اختیار قریش قرار دارد و اگر کسى جامه احرام تهیه نمی‌کرد، می‌بایست برهنه طواف کند و طواف را به سبب لباس و پارچه‌اى که از خارج حرم باشد، باطل می‌دانستند.
امام صادق( علیه السلام ) در این زمینه می‌فرماید:
«از سنت‌های جاهلیت در مراسم حج این بود که اگر کسی با لباس خودش طواف خانه خدا می‌کرد، بعد از طواف، نگه‌داشتن آن لباس برای او حلال نبود و باید آن‌را صدقه می‌داد.
به همین دلیل کسانی که به مکه می‌رسیدند از لباس خویش استفاده نکرده، بلکه لباسی را عاریه می‌گرفتند و با آن طواف می‌کردند و سپس آن‌را بر می‌گرداندند و کسی که لباس عاریه نمی‌یافت لباسی را کرایه می‌کرد و اگر لباس عاریه و کرایه نمی‌یافت و یک لباس بیشتر نداشت در حال برهنگی طواف می‌نمود.
بر اساس همین باور، زن عرب جوان و زیبایی به مکه آمد و به دنبال لباسی برای عاریه یا کرایه گشت و نیافت و یک لباس هم بیشتر نداشت.
به او گفتند: اگر در لباست طواف نمایی لازم است آن‌را صدقه بدهی.
آن زن گفت: چگونه آن‌را صدقه دهم در حالی‌که غیر از این، لباس دیگری ندارم؟!
به همین دلیل در حضور مردم، برهنه طواف نمود».[1]
سیوطی نیز نقل می‌کند: «رسم مردم جاهلی چنین بوده که برهنه طواف خانه کعبه می‌کردند، و می‌گفتند: در لباسى که در آن معصیت خداوند کرده‌ایم طواف نمی‌کنیم. حتى نقل کرده‌اند؛ زنی بیابان‌نشین به مکه آمد و همه لباس‌هایش را از تن در آورد و در حالی‌که دستش را جلوی خویش به عنوان پوشش گرفته بود طواف نمود و این شعر را می‌سرود:
امروز بعضى از آن(عورتم) و یا تمامش، ظاهر می‌شود و نگاه به آنچه ظاهر شود را بر دیگران روا نمی‌دارم! تا این‌که آیه شریفه «یا بَنی آدَم خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ...»[2] در این‌باره نازل شد(و به این رسم جاهلی پایان داد).[3]
[1]. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق، مصحح، موسوی جزائری، سید طیب، ج 1، ص 281، دار الکتاب، قم، چاپ سوم، 1404ق.
[2]. «اى فرزندان آدم! زینت خود را به هنگام رفتن به مسجد، با خود بردارید!». أعراف، 31.
[3]. سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج 3، ص 78، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1404ق.
آیات مرتبط
سوره الأعراف (31) : يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا ۚ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ
T
