به گزارش «شیعه نیوز»، دومین نشست شیعه پژوهی در دانشگاه «کُلن» آلمان با تأکید بر ضرورت اهتمام به میراث شیعی مدینه و بازسازی قبرستان بقیع به کار خود پایان داد.
این نشست بین‌المللی که با عنوان «علم و اخلاق، هنر و معماری در دنیای تشیع با تمرکز با مدینة النبی» از روز پنج‌شنبه(۲۶ مهرماه) به همت رایزنی فرهنگی ایران در آلمان همزمان با پنجاهمین سال تأسیس کتابخانه شیعه پژوهی توسط پروفسور «عبدالجواد فلاطوری» در دانشگاه کلن، در این دانشگاه آغاز شده بود، دیروز(۲۷ مهر) به کار خود پایان داد.
بنا به اعلام رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در آلمان؛ اساتید و پژوهشگرانی از کشورهای آلمان، لبنان، مصر، ایران، عراق، اردن، آمریکا، انگلستان و کانادا در این نشست حضور یافتند و سخنرانی‌های روز دوم با محوریت «مدینه، بقیع و شیعیان» ارائه و موضوعاتی همچون شیعیان مدینه، میراث و هویت تاریخی تشیع مرتبط با مدینه توسط پژوهشگران حاضر در آن بررسی شد.
این جلسه به صورت شاخص بر میراث هویتی شیعیان در مدینه تمرکز داشت و در آن سیف الدین کارا از انگلستان، یاسر البدری از عراق، زهیر حسین از آمریکا، آدام بوبک از دانشگاه «لایپزیک» آلمان، عادل زیاده از مصر و خانم «جمان دویکات» از دانشگاه «اهل البیت» اردن سخنرانی کردند.
مطالعه تاریخچه شیعیان مدینه به لحاظ حضورشان از عصر پیامبر(ص) تاکنون که به «سادات نخاوله» معروف هستند، از مباحث جدی مورد توجه در این نشست بود که یاسر البدری از عراق به آن اشاره کرد.
رابطه بقیع و کربلا
آدام بوبک، محقق و پژوهشگر ارشد آمریکایی الاصل دانشگاه «لایپزیک» آلمان نیز با طرح مسأله «رابطه بقیع و کربلا به لحاظ انسانی» به این موضوع اشاره کرد که تشیع در شرایط کنونی به ویژه بعد از حوادث سال ۲۰۰۳ میلادی در عراق (سقوط صدام)، با امکان برگزاری راهپیمایی اربعین از موقعیت و منزلتی مهم در قیاس با همه ادوار تاریخی گذشته خود برای معرفی و عرضه سنت‌ها و مفاهیم فکری برخوردار شده است، اما هنوز جهان معاصر به ارزش و موقعیت محیط شیعی و تأثیر عمیق آن بر دنیای اسلام وقوف نیافته و بخشی از این شرایط متأثر از انقطاع و گسستی است که میان شیعیان شبه جزیره عربستان با دیگر نقاط جهان اسلام به وجود آمده است.
وی افزود: سیاست‌های تغییر و از بین بردن بافت شهری به تعبیر دیگر سیاست‌های منتهی به تغییر تفکر و برداشت هویتی از گذشته اسلامی شیعیان که طی سال‌های گذشته از سوی دولت عربستان به سرعت دنبال می‌شود یکی از زمینه‌های ایجاد این گسست در کنار سایر فشارها و محدودیت‌هایی است که سیستم وهابی عربستان آن را نسبت به شیعیان به ویژه شیعیان مدینه و میراث شیعی این شهر اعمال می‌دارد.
در تعبیر این پژوهشگر آمریکایی چنانچه امکان ایجاد ارتباط هویتی و انجام فرائض و مناسک دینی برای شیعیان در جغرافیای عربستان به شرایط عادی بازگردد و به ویژه زیارت تربت‌های مطهر در بقیع حاصل آید، بدون تردید انقلابی مهم در دنیای اسلامی و اقبالی فراگیر نسبت به تشیع میان بخش‌هایی از مذاهب حنفی و شافعی و نیز صوفیان ایجاد خواهد شد.
محدودیت‌های عربستان
در نگاه این سخنران از دانشگاه لایپزیک، سیاست حاکمیت عربستان مبنی بر ممنوعیت ادای احترام به اماکن مقدس در مدینه، سبب شده است الگوها و سنت‌های فرهنگی فرقه‌های متصوفه و علاقمندان به خاندان اهل بیت پیامبر(ص)، در رابطه با زیارت بقاع متبرکه در این گسست نسلی یک قرن اخیر، به فراموشی سپرده شود، این در حالی است که تنها شیعیان هستند که این آیین‌ها و سنت‌ها را حفظ کرده و آن‌ها را تعالی بخشیده‌اند. بنابراین به نظر می‌رسد با گشایش شرایط در مدینه، الگوبرداری به ویژه از رویکردهای شیعی در انجام این آیین‌ها و سنت‌ها در بخش قابل ملاحظه‌ای از جهان اسلام، فراگیر خواهد شد.
آدام بوبک تأکید کرد: باید توجه داشت که اگر امکان مورد اشاره فراهم آید، امکان دو پیکره هویتی کربلا و مدینه می‌تواند موقعیت تأثیرگذار جهان شیعی را در منظر اسلامی و در موقعیت جهانی تغییر اساسی دهد.
سیف الدین کارا محقق دیگری که در این جلسه درباره مسأله مقدس‌بودن اماکن مدینه سخنرانی کرد، نیز با اشاره به تاریخ مدینه به ویژه در عصر امامت شیعی کوشید تفسیر واقع بینانه‌ای را از شرایط اماکن مقدس در این شهر و جایگاه آن نزد مسلمانان ارائه دهد.
همچنین زهیر حسین، محقق افغانستانی الاصل متولد و مقیم آمریکا با ارائه گزارشی از چگونگی امکان بازسازی اماکن مقدس و تربت‌های پاک اهل بیت و صحابه پیامبر(ص) در «جنة البقیع» سخن گفت و تأکید کرد باید با ارائه دیتیل‌های (جزئیات معماری) اجرایی بدون تغییر در بافت و فرآیند‌های هویتی، الگوهای معماری مدرن را در مسئله بازسازی بقیع مورد توجه قرار داد.
موقعیت ویژه بقیع
عادل زیاده، معاون سازمان میراث فرهنگی مصر نیز با تشریح موقعیت ویژه بقیع، تاریخ آن و چگونگی تخریب انجام شده برای از بین بردن هویت این مکان مقدس طی سال‌های مختلف بر ضرورت توجه مؤسسات فعال میراث فرهنگی در جهان اسلام و یونسکو برای احیا و بازسازی میراث مدینه قبل از از بین رفتن تمام اشکال و نمادهای تاریخی آن تأکید کرد.
وی همچنین با اشاره به اهمیت نشانه گذاشتن بر قبور از زمان پیامبر(ص) اظهار کرد: مسلمانان درباره این مسأله، اجماع نظر دارند و شاید تنها در قرن‌های اخیر، وهابیون در تعارض با آن قرار گرفته‌اند.
زیاده در ادامه گزارشی از بقیع ارائه داد و ساختمان این مکان زیارتی را از نظر معماری و شاخص‌ها و شناسه‌های معماری با نمونه‌های مشابه قبور ائمه، امامزاده‌ها و خاندان مرتبط با اهل بیت(ع) در مصر و عراق که دارای گنبد هستند، مقایسه کرد و معنای این گنبدها و این که این ساختمان‌ها چگونه ساخته شده‌اند و همچنین اسلوب واحد در معماری این نوع بناها را تبیین و معرفی کرد
سخنران دیگر خانم «جمان دویکات» از دانشگاه «اهل البیت» اردن بود که رابطه مسجد النبی و اماکن مرتبط با آن را مورد توجه قرار داد و از تغییرات و شرایط حاصل براساس اعمال سیاست‌های توسعه‌ای دولت عربستان طی دهه‌های گذشته به شدت گلایه و تأکید کرد که استمرار این شرایط به تغییر تصور مسلمانان از هویت‌ها و ارزش‌های خود منجر خواهد شد.
بنا بر این گزارش، پژوهشگران و اساتید شرکت‌کننده در دومین نشست شیعه پژوهی در دانشگاه کلن در حاشیه این نشست از کتابخانه شیعه پژوهی دانشگاه کلن بازدید کرده و با بخش‌های مختلف این مکان و آثار و کتب موجود در آن آشنا شدند.
بازدید از کتابخانه شیعی پروفسور «عبدالجواد فلاطوری» دانشگاه کلن
