آیت الله سبحانی با بیان اینکه شجاعت امام حسن(علیه السلام) کمتر گفته شده است، به تشریح دلایل صلح امام حسن مجتبی(علیه السلام) پرداخت.
این مرجع تقلید در برنامه چشمه معرفت که در شبهای مبارک رمضان از شبکه دوم سیما پخش می شود، با تبریک میلاد امام حسن مجتبی(علیه السلام) اظهار داشت: کمک به محرومان ویژگی بارز امام حسن مجتبی علیه السلام بود، این امام همام برای محرومان پناهگاهی بود و هیچ نیازمندی را محروم نمی کرد و اگر چیزی نداشت راهی برای روا شدن حاجت شخص نشان می داد.
او با بیان اینکه شجاعت امام حسن(علیه السلام) کمتر گفته شده است، اذعان داشت: امام دوم شیعیان در جنگ جمل مانند سایر دلاوران نبرد می کرد حتی در جنگ صفین هم کنار برادرش مشغول نبرد بود بنابراین انسان شجاع به تمام معنا بود.
آیت الله سبحانی تصریح کرد: یکی از ویژگی های این امام همام این بود که مورد علاقه همگان بود به گونه ای که سخت ترین دشمنان او که همان مروان بن حکم است در موقع دفن او بسیار گریه می کرد هنگامی که از گریه او سوال کردند پاسخ داد این فرد از لحاظ صبر و بردباری همانند این کوه ها صابر و بردبار بود.
او به مساله صلح امام حسن(علیه السلام) اشاره کرد و افزود: در اسلام همین طور که قتال و جدال است راه دیگری هم به نام صلح است و خداوند به پیغمبر می فرماید اگر آنها گرایش به صلح نشان دادند تو هم صلح را بپذیر. همین رسول گرامی که در بدر و احد جنگ کرد در حدیبیه صلح کرد.
این مرجع تقلید خاطرنشان ساخت: امام امت باید مصالح و مفاسد را در نظر بگیرد و این یکی از علائم خاتمیت اسلام است لذا در عین اینکه جدال و قتال می کند به صلح هم دعوت می کند.
او یادآور شد: آن حضرت در درجه اول قیام را برعهده گرفت و تا مدتی به نبرد پرداخت اما احساس کرد که این جمعیت یاوران آمادگی نبرد ندارند و اگر نبردی رخ دهد جز اینکه امام را تنها بگذارند نتیجه دیگری ندارد و لذا فرماندهان را جمع کرد و گفت به ما پیشنهاد صلح کردند چه می گویید؟ آیا صلح کنیم یا به سوی جنگ پیش برویم؟ همه گفتند ما زندگی می خواهیم ما بقا می خواهیم نه فنا.
آیت الله سبحانی به بررسی شرایط و اوضاع زمانه امام حسن(ع) پرداخت و گفت: در همان زمان که امیرمومنان به شهادت رسید از طرف رم شرقی تصمیم به تسخیر مدینه داشتند در چنین شرایطی درگیری با معاویه نه تنها به صلاح طرف دیگر نبود بلکه به صلاح اسلام نیز نبود و لذا معاویه مجبور به صلح شد.
او ادامه داد: ارتش امام ترکیبی ناهماهنگ بود البته یک دسته جمعیت با امام رفیق بودند و حاضر بودند جان خود را در راه امام فدا کنند اما گروه دوم خوارج بودند و نظرشان محبت نبود بلکه عداوت با معاویه بود درواقع جنگ می کردند تا از معاویه انتقام بگیرند.
این مرجع تقلید ابراز داشت: دسته سوم کسانی بودند که اگر احساس می کردند دنیا به سوی امام است به طرف امام و اگر احساس می کردند دنیا به طرف دیگر است از امام جدا می شدند. دسته چهارم افراد دو دل بودند و اصلا نمی دانستند حق با معاویه است یا حق با حسن بن علی است و دسته پنجم که اکثریت بودند تابع روسا بودند.
او تاکید کرد: اگر امام با این ترکیب ناهماهنگ ارتش به سوی شام حرکت می کرد، مسلما جز شکست نتیجه ای نداشت بنابراین مصلحت این بود که امام صلح کند اما صلح نامه اش بسیار دقیق و به نفع اسلام بود.
